Σε τι κόσμο θα ζήσουμε; Ποια εποχή ανατέλλει μπροστά μας;
Ζούμε το κύκνειο άσμα μιας παγκόσμιας τάξης και την απαρχή ενός νέου μακροϊστορικού κύκλου.
Με αφορμή τον πόλεμο της Ουκρανίας και την κρίση της πανδημίας, το βιβλίο σκιαγραφεί τη διαμόρφωση μιας νέας πλανητικής τάξης και πραγματεύεται την ολοκλήρωση τριών διαφορετικών και εν μέρει επάλληλων ιστορικών κύκλων, της μεταψυχροπολεμικής τάξης (1991-), του μεταπολεμικού κόσμου (1945-) και μιας μεγάλης εποχής της ανθρώπινης ιστορίας (19ος αιώνας-), της Εποχής της Μεγάλης Παρέκκλισης. Μέχρι τα μέσα του 21ου αιώνα και με έτος-ορόσημο το 2037, οι τρεις ιστορικοί κύκλοι που καθόρισαν τις τάξεις, τον κόσμο και την εποχή των τελευταίων δύο αιώνων θα έχουν ολοκληρωθεί: η μεγάλη παρέκκλιση θα έχει κλείσει.
Από την ιστορία στην πολιτική γεωγραφία, από την ολοκλήρωση της αμερικανικής ηγεμονικής περιόδου στην επιστροφή της Ασίας, από την τεχνολογία στη δημογραφία και από τη νεωτερικότητα στη μετα-εκκοσμίκευση, το βιβλίο επιχειρεί μια ανατομία των εξελίξεων μακράς κλίμακας, με στόχο να αποτελέσει εργαλείο για την κατανόηση των κοσμοϊστορικών μεταβολών που λαμβάνουν χώρα στο μεταίχμιο του τέλους μιας εποχής και της απαρχής ενός νέου μακροϊστορικού κύκλου.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
1. Περίγραμμα ενός αναδυόμενου κόσμου
2. Αφετηριακές επισημάνσεις για τους παγκοσμίους πολέμους
3. Η επιστροφή των ζωτικών μετώπων του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου σήμερα
4. Ουκρανία 2022 | Εισαγωγικές παρατηρήσεις
5. Ουκρανία 2022 | Προειδοποιήσεις – το παρελθόν του παρόντος
6. Χαμένες ευκαιρίες: μια πρόταση για την αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ανατολική Ευρώπη
7. Φόβοι, αντίληψη απειλών και αίτια | ιστορική και γεωπολιτική κίνηση και μεταβολή σε επίπεδο ασφαλείας | ενοποίηση, πολυδιάσπαση, αναδιοργάνωση
8. Η λεκάνη απορροής του Δνείπερου ως ιστορικό θυσιαστήριο και ο Βόλγας ως υδάτινη ραχοκοκαλιά της Ρωσσίας
9. Ουκρανία 2022 | Το παρόν του παρελθόντος – ο επανεξοπλισμός της Γερμανίας
10. Η αμερικανική αποτυχία αποτροπής
11. Πλανητική σφαίρα επιρροής και η επανεμφάνιση του στρατηγικού ανταγωνισμού μεταξύ μεγάλων δυνάμεων
12. «Ευρώπη» και Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το 2022 και την Ουκρανία: μελλοντικά ενδεχόμενα – και από την Ευρώπη στον κόσμο
13. Για την ψευδαίσθηση του «μονοπολισμού» και της παγκόσμιας ηγεμονίας και την πραγματικότητα των περιφερειακών ηγεμονιών
14. Στρατηγικά διλήμματα: τάξη ή κράτος
15. Παρέκβαση: Ιστορία, τάξη και σύστημα τριών πόλων στην ανατολική Ασία – και το ζήτημα της Ταϊβάν
16. Για τα διατλαντικά ιδεολογικά προτάγματα
17. Παρέκβαση: αλληλεξαρτήσεις Ευρώπης και βόρειας Αμερικής και γεωπολιτικά θεμέλια της «Δύσης»
18. Για το νόημα της μεταπολεμικής εποχής: πληθυσμός, πυρηνικά, διαδίκτυο
19. Εκ νέου για το νόημα της μεταπολεμικής εποχής: ασυμμετρία διεθνούς τάξης νομιμότητας και πραγματικής τάξης ισχύος
20. Από το τέλος του μεταψυχροπολεμικού κόσμου στον παγκόσμιο άξονα Βορρά-Νότου: το μέλλον του παρόντος
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
1. Η πορεία προς την ολοκλήρωση της αμερικανικής ηγεμονικής περιόδου
2. Ψηφιδωτό χρονολόγιο μιας εικοσαετίας: 2001–2021
3. Τα όρια και η κατάρρευση της αμερικανικής ηγεμονικής ισχύος
4. Σχόλιο: ιδέες-οχήματα και η χρεωκοπία τους
5. Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας και η φύση του πολέμου
6. Παρέκβαση πρώτη: Μέση Ανατολή, Αραβικές Ανοίξεις και πολύχρωμες επαναστάσεις – sic transit gloria mundi
7. Παρέκβαση δεύτερη: η Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το Brexit ως ο έτερος εταίρος – πριν τα γεγονότα του 2022
8. Παρέκβαση τρίτη: από τις Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο στη Γαλλία – ιστορικός κύκλος, φιλελεύθερη δημοκρατία, προνομιακή γεωγραφική θέση και ναυτική ισχύς
9. Η πολυδιάσπαση της Δύσης, η άμυνα της Ευρώπης και το τριμερές σύμφωνο του αγγλοσαξωνικού άξονα (AUKUS)
10. Οι ΗΠΑ και η επιστροφή της Ασίας: η ολοκλήρωση της Εποχής της Μεγάλης Παρέκκλισης
ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ
1. Άξονες, πεδία μετάβασης και μακρά διάρκεια: επισημάνσεις πολιτικής, ιστορικής και πληθυσμιακής γεωγραφίας
1.1. Άραγε «υπερβαίνει» ο άνθρωπος μέσω της τεχνολογίας το έδαφος, τη γεωγραφία, το χώρο;
Στις 18 Οκτωβρίου 2021 συμπληρώθηκαν ακριβώς σαράντα χρόνια από την πρώτη εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ. Η «Αλλαγή» του 1981 υπήρξε το γεγονός που σημάδεψε όσο λίγα την Γ΄ Ελληνική Δημοκρατία.
Τα όρια, οι αντιφάσεις, η ενσωμάτωση και ο κατοπινός εκφυλισμός του ΠΑΣΟΚ (διαδρομή που πάντως υπήρξε λιγότερο σύντομη από την αντίστοιχη του ΣΥΡΙΖΑ) και εν τέλει ο πραγματικός του θάνατος στην εποχή των μνημονίων δεν αναιρούν την ανάγκη να αναστοχαστούμε συνολικά τη μεταπολιτευτική περίοδο, να αναλογιστούμε την επικαιρότητα των διεκδικήσεων για εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία και κοινωνική δικαιοσύνη και βεβαίως να αναμετρηθούμε στις σημερινές, τόσο διαφορετικές συνθήκες, με το ερώτημα της διεκδίκησης του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού, που έθετε στις αρχές της μεταπολίτευσης ένα διαρκώς διευρυνόμενο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας.
Σε αυτό το βιβλίο, οι Βασίλης Ασημακόπουλος, Σίσσυ Βελισσαρίου, Γιάννης Μαυρής και Χρύσανθος Τάσσης –μαζί με τη μαρτυρία του Δημήτρη Λιβιεράτου και την παρέμβαση του Γιάνη Βαρουφάκη– επιχειρούν μια ανατομία του παρελθόντος με το βλέμμα στο σήμερα και το αύριο.
Σε όλη την διάρκεια της ιστορίας, η τεχνολογία και η εξέλιξη της έχουν επηρεάσει σημαντικά τον κοινωνικό τρόπο παραγωγής και οργάνωσης. Η σημαντικότερη τεχνολογική εξέλιξη έχει λάβει μέρος υπό του καπιταλιστικού συστήματος. Μέχρι σήμερα, η τεχνολογία δεν έχει αποφέρει το τέλος του. Ωστόσο, κάποιοι πιστεύουν πως οι εξελίξεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη και την αυτοματοποίηση τις καθιστούν τεχνολογίες τόσο ριζικά διαφορετικές από αυτές του παρελθόντος ώστε να είναι πιθανό να προκαλέσουν την πτώση του καπιταλισμού και να οδηγήσουν σε μία μετακαπιταλιστική εποχή. Εν συνεχεία, ο προαναφερθείς ισχυρισμός θα αναλυθεί μέσω της παρατήρησης ιστορικών στοιχείων και σύγχρονης θεωρίας αλλά και εμπειρικής έρευνας πάνω στο ζήτημα. Η εργασία θα καταλήξει στο συμπέρασμα πως, ενώ είναι πράγματι πιθανό πως οι καινούριες τεχνολογίες αυτού του είδους μπορεί να είναι ριζικά διαφορετικές και μπορεί να επιφέρουν την πτώση του καπιταλισμού, αυτός ο ισχυρισμός δεν μπορεί να τεκμηριωθεί εξαιτίας του πρώιμου σταδίου ανάπτυξης τους.
Ο Βασίλης Λιανός είναι μεταπτυχιακός φοιτητής Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ. Ολοκλήρωσε πρώτα το μεταπτυχιακό στην « Παγκόσμια Πολιτική Οικονομία» στο Πανεπιστήμιο του Λάιντεν και το προπτυχιακό ‘Πολιτική και Διεθνείς Σχέσεις’ με το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Του αρέσει να μελετάει την προοπτική μιας μετακαπιταλιστικής κοινωνίας με την ελπίδα πως, μια μέρα, αυτή θα επέλθει.
Η Σίσσυ Βελισσαρίου εξετάζει το ερώτημα: Αριστερά και «Κυβερνησιμότητα» Ποια εμπλοκή με την εξουσία, υπό ποίους όρους και προς όφελος ποίων;, με πλοηγό τόσο την πρόσφατη ελληνική εμπειρία όσο και τη διεθνή συζήτηση και βιβλιογραφία, αρχίζοντας από το ερώτημα: πρέπει η Αριστερά να κυβερνάει;
Η Σίσσυ Βελισσαρίου είναι Καθηγήτρια Αγγλικής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού στο ΕΚΠΑ. Είναι ενταγμένη από φοιτήτρια στην Αριστερά. Για πολλά χρόνια ήταν μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Διδασκόντων της Φιλοσοφικής Σχολής. Για 13 χρόνια ήταν μέλος της ΚΕ του ΣΥΝ και Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Πολιτικού Προβληματισμού «Νίκος Πουλαντζάς» όπου στις Ετήσιες Διαλέξεις προς τιμήν του Νίκου Πουλαντζά προσφώνησε και παρουσίασε το έργο των φιλοσόφων και διανοουμένων διεθνούς εμβέλειας Judith Butler (2009) και Gayatri Chakravorty Spivak (2012), διοργάνωσε ημερίδα στη μνήμη του Edward Said (2003) και εκδήλωση στο πλαίσιο του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ σε συνεργασία με την Πακιστανική Κοινότητα με ομιλητή τον Aamir Mufti, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (2014). Υπήρξε μέλος της Επιτροπής Πολιτικού Σχεδιασμού και της Επιτροπής Κυβερνητικού Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ από τον οποίον έφυγε μετά το Δημοψήφισμα του 2015. Έχει συγγράψει μονογραφίες και επιστημονικά άρθρα αλλά και πολλά άρθρα και δοκίμια για την παιδεία, πολιτισμό και πολιτική ενώ έχει συμμετάσχει σε διεθνή και ελληνικά συνέδρια, συμπόσια και ημερίδες. Ήταν υποψήφια στις εκλογές με το ΜέΡΑ25 και για ένα χρόνο μέλος της ΟΕΣΚΕ και της Συντονιστικής Επιτροπής (CC) του DiEM25 ενώ από τον Οκτώβριο είναι μέλος της ΠΓ του ΜεΡΑ25 και Αντιπρόεδρος του mέta. Είναι αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του mέta, του Κέντρου Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού.
Ο όρος πρεκαριάτο αποτελεί κοινό τόπο της πολιτικής ανάλυσης σήμερα — μολαταύτα, το βιβλίο που τον εισήγαγε δεν είχε μεταφραστεί στη γλώσσα μας. Πρωτοδημοσιευμένο το 2011, Το Πρεκαριάτο αποτελεί τον πρώτο απολογισμό μιας αναδυόμενης τάξης ανθρώπων που αντιμετωπίζουν πρωτοφανή εργασιακή και συνολική ανασφάλεια, μπαινοβγαίνοντας σε «μικρές», επισφαλείς θέσεις εργασίας που δίνουν μηδενική σταθερότητα και ελάχιστο νόημα στη ζωή τους. Ο Standing προειδοποιεί ότι η ανάδυση του πρεκαριάτου παράγει αστάθεια στην κοινωνία. Πέρα από την καταδικασμένη ζωή που επιφυλάσσει για τους πρεκάριους η παρούσα μετάλλαξη του καπιταλισμού, οι εσωτερικές διαιρέσεις του πρεκαριάτου έχουν οδηγήσει στη στοχοποίηση των μεταναστών και άλλων ευάλωτων ομάδων, ενώ πολλοί πρεκάριοι είναι επιρρεπείς στους κινδύνους του πολιτικού εξτρεμισμού. Ο Standing επιχειρηματολογεί υπέρ μιας νέας πολιτικής η οποία θέτει τους φόβους και τις προσδοκίες του πρεκαριάτου στο επίκεντρο μιας προοδευτικής στρατηγικής.
Σε έναν νέο πρόλογο για την παρούσα επικαιροποιημένη έκδοση, ο Guy Standing αναλύει τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις της πανδημίας του COVID-19 και τις επιπτώσεις της στο πρεκαριάτο. Μετά από δέκα χρόνια κρίσης, δύο χρόνια πανδημίας και την πολεμική κατάσταση έκτακτης ανάγκης που χειροτερεύουν δραστικά τη θέση της εργασίας, Το Πρεκαριάτο δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο στη σημερινή Ελλάδα.
Για την προδημοσίευση στην εφημερίδα των Συντακτών εδώ.
Μέλος του Συμβουλευτικού Σώματος του mέta, o Guy Standingείναι καθηγητής και ερευνητικός εταίρος του SOAS, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, και επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Sydney. Είναι οικονομολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Cambridge, Εταίρος της British Academy of Social Sciences και της Royal Society of Arts, συνιδρυτής και επίτιμος συμπρόεδρος του Παγκόσμιου Δικτύου για το Βασικό Εισόδημα/Basic Income Earth Network (BIEN), και μέλος του Progressive Economy Forum. Το 2016-19 ήταν σύμβουλος του υποψήφιου υπουργού Οικονομικών της αντιπολίτευσης John McDonnell.
Υπηρέτησε ως καθηγητής στο SOAS, και στα Πανεπιστήμια του Bath και του Monash, καθώς και ως διευθυτής του Προγράμματος Κοινωνικο-οικονομικής Ασφάλειας της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Συμβούλευσε σειρά διεθνών φορέων, υπήρξε διευθυντής ερευνών της Επιτροπής Πολιτικών Αγοράς και Εργασίας του Προέδρου Nelson Mandela, και εφάρμοσε τις προτάσεις του για βασικό εισόδημα σε σειρά πιλοτικών προγραμμάτων. Στα βιβλία του συγκαταλέγεται «Το Πρεκαριάτο», (The Precariat: The New Dangerous Class, μεταφρασμένο σε 23 γλώσσες), το The Corruption of Capitalism (τρίτη έκδοση, 2021), το «Βασικό Εισόδημα – και πώς να το επιτύχουμε» (Basic Income: And how we can make it happen), και το Plunder of the Commons (2019). Το 2020 συνεργάστηκε με τους Massive Attack σε ένα βίντεο βασισμένο στο βιβλίο του Battling Eight Giants: Basic Income Now (2020).
Πρακτορείο pressenza, γράφει Μαριανέλλα Κλώκα Ο Γκάι Στάντινγκ για τα “πολλά εκατομμύρια ανθρώπων δίχως μια άγκυρα σταθερότητας”. Διαβάστε για την εκδήλωση της παρουσίασης του βιβλίου, με τον Guy Standing στην Αθήνα
Βραδιά Γκάι Στάντινγκ χτες στον βιομηχανικό χώρο Πλύφα, στην Αθήνα. Σε όλες και όλους εμάς που τον παρακολουθούμε προσεκτικά εδώ και χρόνια, που είχαμε την τιμή να τον φιλοξενούμε στο ντοκιμαντέρ του πρακτορείου pressenza «Καθολικό Βασικό Εισόδημα: δικαίωμα στη ζωή» δεν ήταν έκπληξη η χτεσινή του ομιλία. Ήταν μια ακόμα επιβεβαίωση ότι ζούμε την εποχή του πρεκαριάτου και ονειρευόμαστε – αν θέλετε από ανάγκη – την αποσύνδεση της ανθρώπινης επιβίωσης από τη δουλειά, μέσα από την επανανοηματοδότηση της εργασίας, που θα οδηγήσει στην σταδιακή απελευθέρωση του ανθρώπου από τη σημερινή στενά περιορισμένη της μορφή. Μια διαδικασία επίπονη, γιατί απαιτεί μεταξύ άλλων κάτι ιδιαίτερα σημαντικό: την προσπάθεια ανεύρεσης νέας ταυτότητας για το ανθρώπινο ον, αφού δεν θα χαρακτηρίζεται μόνο ή κυρίως από το επάγγελμά του. Κι αυτό είναι μαγικό και συνάμα δύσκολο.
Ο Γκάι Στάντινγκ ήρθε αυτές τις ημέρες ξανά στην Ελλάδα, αυτή τη φορά με την ευκαιρία της έκδοσης στα ελληνικά ενός από τα πρώτα του βιβλία με τίτλο «Το Πρεκαριάτο – η νέα επικίνδυνη τάξη», σε μετάφραση της Μαρίνας Τουλγαρίδου. Πολύ σωστά οι εκδόσεις Τόπος και το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού – mέta, αντιλήφθηκαν ότι οι καιροί που ζούμε είναι αδύνατον να μην πλαισιωθούν από τις 360 σελίδες του Στάντινγκ, καθώς ήταν ο πρώτος που συνέδεσε την παλιά έννοια του επισφαλούς – precarious με το προλεταριάτο. Το πρεκαριάτο είναι μια ευρύτατη και υπό διαμόρφωση τάξη «πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο, δίχως μια άγκυρα σταθερότητας».
Πρόκειται για μια διαρκώς κινούμενη ομάδα ηλικιωμένων, μεσήλικων αλλά και νέων. Οι νέες και οι νέοι απασχολούν ιδιαίτερα τον Στάντινγκ. Άτομα που καλούνται να έχουν αυξημένα προσόντα πολύ νωρίς, με αβέβαιο μέλλον. Βιώνουν έλλειψη θέσεων εργασίας, κάνουν διαρκώς αιτήσεις για θέσεις εργασίας ή στον αντίποδα εργάζονται σκληρά, πολλές φορές περισσότερο από 8 ώρες τη μέρα, αλλά δεν καταφέρνουν να καλύψουν τις βασικές ανάγκες και σε αρκετές περιπτώσεις ανατρέφουν παιδιά σε ένα τελείως αβέβαιο παρόν και μέλλον. Αν και εφόσον καταφέρουν να τη βγάλουν καθαρή μέχρι να φτάσουν στη σύνταξη – στα πόσα χρόνια κανείς δεν ξέρει, αφού η συντάξιμη ηλικία διαρκώς επιμηκύνεται – θα έχουν κληθεί μέσα από χαμηλότερους μισθούς να πληρώσουν πολύ πιο επιβαρυμένες κρατήσεις για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της γήρανσης του πληθυσμού. Κρατήσεις οι οποίες θα υποστούν το ρίσκο της επένδυσης, επομένως καθίστανται αυτόματα και μη εγγυημένες. Όλο αυτό το πλαίσιο εκτυλίσσεται έχοντας τις φωνές των επισφαλώς εργαζομένων ή ανέργων «σε σίγαση», λόγω της κρίσης που περνά ο θεσμός των συνδικάτων.
Στο βιβλίο του αναφέρεται και στις άλλες υπο-ομάδες που συνιστούν το πρεκαριάτο, τις συνθήκες που το δημιούργησαν, τη δαιμονοποίησή του, την κρίση του προνοιακού συστήματος, ολόκληρο κεφάλαιο για τη μετανάστευση, την αποδυνάμωση της δημοκρατίας και το νεοφασισμό και καταλήγει μέσα από σειρά αναλύσεων στο τελευταίο κεφάλαιο: «Για μια πολιτική του παραδείσου». Μια πολιτική «ήπια ουτοπική που υπερηφανεύεται γι’ αυτό». Εδώ ο Στάντινγκ προτείνει μια σειρά γενναίων πολιτικών που απαντούν στον πυρήνα του προβλήματος και όχι απλά στη διαχείρισή του. Αναφέρεται στην ανάγκη εκ νέου ορισμού της εργασίας με προϋπόθεση τον ίδιο σεβασμό για όλες τις πτυχές της. Υποστηρίζει τη σημασία διάσωσης της εκπαίδευσης, με νέο περιεχόμενο, νέο προσανατολισμό και κυρίως συμμετοχικότητα στη διαμόρφωσή της από όλη την εκπαιδευτική κοινότητα. Προτείνει τη λύση της καθολικής παροχής βασικού εισοδήματος που θα σημάνει την αναδιαμόρφωση του φορολογικού και του προνοιακού συστήματος. Προτεραιοποιεί την αντίληψη του κοινού πλούτου, στον οποίο πρέπει να έχει πρόσβαση και να σέβεται όλη η ανθρωπότητα. Τοποθετεί σε νέους άξονες τα εργασιακά δικαιώματα, την επαγγελματική ελευθερία, την αναδιανομή της ασφάλειας και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Αναδεικνύει την υπέρτατη ανάγκη του ελεύθερου χρόνου και της απόκτησης ελέγχου του κάθε ανθρώπου σε αυτόν. (…)
Διαβάστε το άρθρο εδώ, Γράφει η Μαριανέλλα Κλώκα,pressenza.com (01.11.2022)
Παρουσίαση στο in.gr από τον Παναγιώτη Σωτήρη Στην εποχή του πρεκαριάτου Το βιβλίο του Guy Standing «Πρεκαριάτο. Η Νέα Επικίνδυνη Τάξη» αποτελεί μια σημαντική μελέτη για το ζήτημα της εργασιακής επισφάλειας
(…) Ο Στάντινγκ επισημαίνει ότι πρέπει να δούμε τα φαινόμενα ως μια διαδικασία και άρα κατ’ αναλογία με τον τρόπο που κάποτε μιλούσαμε για «προλεταριοποίηση», θα πρέπει τώρα να μιλήσουμε για «πρεκαριοποίηση» για να περιγράψουμε τον τρόπο που κομμάτια εργαζομένων βλέπουν τις αλλαγές στις σχέσεις εργασίας.
Για τον Στάντινγκ η ανάδυση του σύγχρονου πρεκαριάτου προκύπτει μέσα από ένα σύνολο αλλαγών στον σύγχρονο καπιταλισμό. Έχει να κάνει με τις αλλαγές σε εταιρικό επίπεδο, με την επέκταση αυτού που ονομάζουμε «παγκοσμιοποίηση» και με την προσπάθεια των εταιρειών να μειώσουν το κόστος εργασίας, ελαστικοποιώντας τις εργασιακές και τους μισθούς. Η τάση αυτή επιτάθηκε και από τον τρόπο που άλλες χώρες, που αναδεικνύονταν σε δυναμικούς οικονομικούς πόλους, όπως για παράδειγμα η Κίνα, επίσης εφάρμοζαν πρακτικές ελαστικοποίησης των σχέσεων εργασίας.
Η επισφάλεια αυτή δεν αφορούσε μόνο το ίδιο το συμβόλαιο εργασίας – όπου φτάσαμε να έχουμε έως και μορφές όπως τα «συμβόλαια μηδενικών ωρών» – αλλά και τη διαχείριση της ανεργίας, αλλά και τη διαχείριση των κρατικών επιδομάτων. Η επισφάλεια σχετίζεται επίσης με τις έμφυλες ανισότητες μέσα στην εργασία, ενώ την ίδια στιγμή απειλεί να εγκλωβίσει μια ολόκληρη γενιά, καθώς σε σημαντικό βαθμό αφορά κομμάτια των νέων εργαζομένων.
Ακόμη μεγαλύτερη είναι η επισφάλεια και της εργασίας των μεταναστών, ιδιαιτέρως εκείνων που δεν μπορούν να αποκτήσουν ένα πλήρως κανονικό καθεστώς. Κατά τον Στάντινγκ παγκοσμίως (ενδεικτική η θέση των εσωτερικών μεταναστών της Κίνας) διαμορφώνεται ένας μεγάλος όγκος ανθρώπων που δεν έχουν πλήρη δικαιώματα πολιτών και ουσιαστικά αποτελούν απλούς παρεπιδημούντες.
Η ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας και η αύξηση της επισφάλειας επεκτάθηκαν ακόμη περισσότερο μετά το σοκ της οικονομικής κρίσης του 2008. Παράλληλα, ο Στάντινγκ επισημαίνει και τους πολιτικούς κινδύνους που ενέχει η αύξηση της επισφάλειας, όπως είναι η υπονόμευση της δημοκρατίας, η αποστασιοποίηση των νέων από την πολιτική και η στροφή του εκλογικού σώματος προς τα δεξιά.
Η εξέλιξη της επισφάλειας
Η ελληνική έκδοση του βιβλίου, περιλαμβάνει και έναν εκτενή πρόλογο γραμμένο στην περίοδο της πανδημίας όπου ο Στάντινγκ επικαιροποιεί τα δεδομένα και την οπτική του. Καταρχάς επισημαίνει την εκτίμησή του ότι πριν την έναρξη της πανδημίας το ποσοστό του πρεκαριάτου μπορεί και να έφτανε ακόμη και το 50%, ιδίως μεταξύ των νέων. Αυτό σχετίζεται με τα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης του 2008, αλλά και την επέκταση των μορφών εργασίας μέσω διαδικτύου. Η περίοδος της πανδημίας σήμαινε ότι εφαρμόστηκαν μαζικά προγράμματα αναστολής εργασίας που μπορεί να απέτρεψαν μια έκρηξη της ανεργίας, αλλά έφεραν, κατά τον Στάντινγκ, το πρεκαριάτο σε δυσμενέστερη θέση, ενώ αύξησαν τον αριθμό των ανθρώπων που ανησυχούσαν για το μέλλον τους. Την ίδια, στην άλλη πλευρά της κοινωνικής πυραμίδας, η υπερσυγκέντρωση πλούτου συνεχιζόταν.
Η επικίνδυνη τάξη
Ο Στάντινγκ θεωρεί ότι μέσα στο πρεκαριάτο αναπτύσσονται διαφορετικές στάσεις. Υπάρχουν αυτοί που τους περιγράφει ως «αταβιστές», που προέρχονται κυρίως από εργατικές οικογένειες και αισθάνονται ότι χάνουν το «παρελθόν» και γι’ αυτό είναι πιο ευάλωτοι στις σειρήνες ενός δημαγωγικού λαϊκισμού. Οι «νοσταλγικοί» είναι αυτοί που αισθάνονται ότι χάνουν το παρόν, τα πολιτισμικά δικαιώματα και το σεβασμό που τους αναλογεί, και κυρίως είναι μετανάστες. Και οι «προοδευτικοί» είναι κυρίως τα νέα και μορφωμένα μέλη του πρεκαριάτου που ήλπιζαν ότι η μόρφωση θα άνοιγε δρόμους για μια καλύτερη ζωή. Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα αντιφατικό τοπίο και τροφοδοτούν κινήματα. Όμως, ταυτόχρονα διαμορφώνουν και μια «πανδημία άγχους» που εκφράζεται με διάφορους τρόπους.
Η έξοδος από την επισφάλεια
Για τον Στάντινγκ η έξοδος από το φαύλο κύκλο της επισφάλειας σημαίνει μια σειρά από ριζοσπαστικές διεκδικήσεις. Να αποκτήσουν πλήρη δικαιώματα οι κάθε λογής «παρεπιδημούντες». Να ανακτήσουμε ταυτότητες μέσα σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Να αναβαθμίσουμε την εκπαίδευση και να δώσουμε έναν νέο σεβασμό στην έννοια της εργασίας. Να υπάρξει αυτό που περιγράφει ως «πλήρη εμπορευματοποίηση της αμειβόμενης εργασίας», δηλαδή αντί για τον εξαναγκασμό σε κακές θέσεις εργασίας, αυτές να έχουν καλύτερους όρους αμοιβής και σε αυτή τη βάση να καλύπτονται. Να ενισχυθουν τα εργασιακά δικαιώματα. Να αποφευχθεί η ανταποδοτική πρόνοια. Να υπάρξουν νέες μορφές οργάνωσης του πρεκαριάτου. Να εισαχθεί το βασικό εισόδημα για όλους και η δυνατότητα ελέγχου επί του χρόνου που αυτό συνεπάγεται και παράλληλα να υπάρξει μια ανάκτηση των «κοινών», δηλαδή των δημόσιων αγαθών.
Μια σημαντική παρέμβαση
Το βιβλίο του Στάντινγκ είναι αναμφίβολα μια σημαντική συνεισφορά στη συζήτηση για το σύγχρονο τοπίο της εργασίας. Προσφέρει μεγάλο πλούτο εμπειρικών στοιχείων, ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις και ριζοσπαστικές προτάσεις. Κυρίως αναδεικνύει ότι η επισφάλεια δεν είναι μια συγκυριακή δυσλειτουργία των αγορών εργασίας, ούτε, προφανώς, μια αποτυχία όσων των υφίστανται, αλλά βασική πλευρά της σημερινής «οντολογίας της εργασίας», κάτι που επιβεβαιώνεται και από τον τρόπο που ακόμη και σε συνθήκες μείωσης της ανεργίας, τα στοιχεία της επισφάλειας, της μειωμένης εξασφάλισης, της ευελιξίας διατηρούνται.
Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ Π. Σωτήρης για το in.gr (31.10.2022)
Ομιλία του καθηγητή Guy Standing στην παρουσίαση της ελληνικής μετάφρασης του βιβλίου του “Το Πρεκαριάτο: Η νέα επικίνδυνη τάξη“, στο πλαίσιο της νέας εκδοτικής σειράς του mέta | Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού με τις εκδόσεις ΤΟΠΟΣ. Χαιρετισμοί από τη Δανάη Στράτου, πρόεδρο του mέta, και τον Βαγγέλη Γεωργακάκη, εκδότη του ΤΟΠΟΥ. Σύντομη εισαγωγή για την κατάσταση στην Ελλάδα από τον Δρ Σωτήρη Μητραλέξη, συνδιευθυντή του mέta.
Στο δεύτερο μέρος, ο Guy Standing και ο Γιάνης Βαρουφάκης συζητούν μεταξύ τους και με το κοινό για ΤΟ ΠΡΕΚΑΡΙΑΤΟ στην Αθήνα, σε συντονισμό Σωτήρη Μητραλέξη.
Η ζωή υπό τον καπιταλισμό: Αχαλίνωτη εξουθενωτική άρνηση για τους πολλούς δίπλα στον βδελυρό πλουτισμό των ολίγων. Υλική στέρηση, αποκλεισμός και υποτίμηση. Ποδοπατημένη η αξιοπρέπεια.
Το βιβλίο του Michael Albert Χωρίς αφεντικά συνηγορεί υπέρ της σύλληψης και κατόπιν οργάνωσης μιας νέας οικονομίας.
Το προτεινόμενο όραμα ονομάζεται συμμετοχική οικονομία. Στηρίζεται στην αυτοδιαχείριση, την ισότητα, την αλληλεγγύη, την ποικιλομορφία και τη βιωσιμότητα.
Αποτελεί μιαν άσκηση στην απόρριψη του ελιτισμού και της αλαζονείας, του αυταρχισμού και του ανταγωνισμού, της ομογενοποίησης. Το Χωρίς αφεντικά προτείνει φυσικά παραγωγικά Κοινά, αυτοδιαχείριση από όλους όσοι εργάζονται, εισόδημα ανάλογα με το χρόνο και τη σκληρότητα της εργασίας σε θέσεις με κοινωνική αξία που παρέχουν σε όλους τους οικονομικούς δρώντες συγκρίσιμα μέσα και τη διάθεση να συμμετέχουν στις αποφάσεις που τους επηρεάζουν. Επιπλέον προτείνει μια διαδικασία συμμετοχικού προγραμματισμού στην οποία η φροντίδα και η αλληλεγγύη είναι το νόμισμα της συλλογικής και ατομικής επιτυχίας.
Μέλος του Συμβουλευτικού Σώματος του mέta, o Michael Albert είναι ιδρυτής και μέλος της συντακτικής επιτροπής του Z Magazine καθώς και του αντίστοιχου διαδικτυακού τόπου, ZCom. Η ριζοσπαστικοποίηση του Albert έλαβε χώρα στη δεκαετία του 1960. Η πολιτική του δραστηριοποίηση, από τότε και μέχρι σήμερα, κυμαίνεται από τοπικά, περιφερειακά και εθνικά εγχειρήματα και εκστρατείες οργάνωσης έως την από κοινού ίδρυση του South End Press, του ZMagazine, του ZMediaInstitute και του ZNet, μαζί με δημόσιες διαλέξεις, δημοσιεύσεις, κλπ. Ο Albert είναι συγγραφέας 21 βιβλίων. Αυτά περιλαμβάνουν τα No Bosses: A New Economy for a Better World (Zero Books, 2021), Fanfare for the Future (ZBooks), Remembering Tomorrow (Seven Stories Press), Realizing Hope (Zed Press) και Parecon: Life After Capitalism (Verso). Πολλά από τα άρθρα του Albert είναι αποθηκευμένα στο ZCom και μπορείτε να τα βρείτε εκεί μαζί με εκατοντάδες άλλα δοκίμια των Z Magazine και ZNet, όπως και συνεντεύξεις κλπ.
Βιβλιοπαρουσίαση «ΧΩΡΙΣ ΑΦΕΝΤΙΚΑ» του Michael Albert: Κλ. Αλεξοπούλου | Κ. Πουλής | Δ. Σκλήρης
Διαβάστε εδώ τα περιεχόμενα και εδώ ένα ενδεικτικό κεφάλαιο του βιβλίου.
Κείμενο του Michael Albert για την ελληνική έκδοση του Χωρίς Αφεντικά
“Χαίρομαι απεριόριστα με την ελληνική μετάφραση και έκδοση του βιβλίου μου Χωρίς Αφεντικά: Μια Νέα Οικονομία για Έναν Καλύτερο Κόσμο, από τις εκδόσεις Τόπος σε συνεργασία με το υπέροχο Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού, το mέta. Η Ελλάδα, όπως και τόσες άλλες χώρες συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ όπου ζω, δεν αντιμετωπίζει μόνο ένα πραγματικά επικίνδυνο οικονομικό, πολιτικό και οικολογικό μέλλον, αλλά και τη δυνατότητα για ένα δίκαιο, αυτοδιαχειριζόμενο και πράσινο μέλλον. Τόσο οι Έλληνες όσο και, νομίζω, οι άνθρωποι σε όλον τον κόσμο έχουν αρχίσει να το συνειδητοποιούν. Έτσι, το Χωρίς Αφεντικά στην ελληνική γλώσσα είναι απολύτως επίκαιρο. Όπως ο συγγραφέας κάθε βιβλίου, έτσι και εγώ φυσικά θέλω να φτάσουν όσο το δυνατόν ευρύτερα οι ιδέες που περιέχει το Χωρίς Αφεντικά: να αξιολογηθούν κριτικά, να βελτιωθούν, να διαχυθούν. Αλλά όταν έχεις να κάνεις με ένα βιβλίο που παρουσιάζει ένα μετακαπιταλιστικό όραμα, αυτή η επιθυμία είναι πραγματικά το κυρίως ζητούμενο. Δομώντας σε ήδη υπάρχουσες προτάσεις και επιδιώκοντας να υποστηρίξει ζητούμενα με μελλοντική προοπτική, ένα βιβλίο όπως αυτό έχει αξία μόνο στο βαθμό που διευκολύνει και προωθεί περαιτέρω τον στοχαστικό στρατηγικό ακτιβισμό τόσο σήμερα όσο και στο μέλλον. Αυτό πρεσβεύει το mέta αλλά και το ίδιο το βιβλίο. Ελπίζω να αποδειχθεί χρήσιμο στην Ελλάδα, όπως ελπίζω να αποδειχθεί χρήσιμο οπουδήποτε οι άνθρωποι προσπαθούν να προχωρήσουν πέρα από τον καπιταλισμό.
Michael Albert Οκτώβριος 2022″
Tο mέta, το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού, δημοσιεύει το mέta Working Paper του Michael Albert με τίτλο Αποσαφηνίζοντας τις «γωνίες» της Συμμετοχικής Οικονομίας, μέρος της σειράς «Μετακαπιταλισμός στην Πράξη | Οδηγός για Αρχαρίους». Η μελέτη είναι προσβάσιμη εδώ.
Η σειρά μελετών mέta Working Papers «Μετακαπιταλισμός στην Πράξη | Οδηγός για Αρχαρίους» δημοσιεύει κείμενα πολιτικής που περιγράφουν πτυχές του πώς θα έμοιαζε ένας μη-δυστοπικός μετακαπιταλισμός. Η σειρά εστιάζει σε τρεις βασικούς πυλώνες:
Παραγωγή | Κατανομή | Λήψη Αποφάσεων
δηλαδή, το με τι θα έμοιαζε η μετακαπιταλιστική παραγωγή (και ποιος θα κατείχε τα μέσα παραγωγής), τι μορφή θα λάμβανε η κατανομή αγαθών (και ποιες εναλλακτικές πέρα από την οικονομία της αγοράς αξίζει να διερευνηθούν) και ποιες θα ήταν οι βασικές αρχές λήψης αποφάσεων και δημοκρατίας σε μια μετακαπιταλιστική κοινωνία.
Σε αυτή τη μελέτη, ο Michael Albert επανεξετάζει πτυχές της συμμετοχικής οικονομίας ως ενός βιώσιμου μετακαπιταλιστικού μοντέλου.
Ο Michael Albert είναι ιδρυτής και μέλος της συντακτικής επιτροπής του Z Magazine καθώς και του αντίστοιχου διαδικτυακού τόπου, ZCom. Είναι επίσης μέλος του Συμβουλευτικού Σώματος του mέta. Η ριζοσπαστικοποίηση του Albert έλαβε χώρα στη δεκαετία του 1960. Η πολιτική του δραστηριοποίηση, από τότε και μέχρι σήμερα, κυμαίνεται από τοπικά, περιφερειακά και εθνικά εγχειρήματα και εκστρατείες οργάνωσης έως την από κοινού ίδρυση του South End Press, του ZMagazine, του ZMediaInstitute και του ZNet, μαζί με δημόσιες διαλέξεις, δημοσιεύσεις, κλπ. Ο Albert είναι συγγραφέας 21 βιβλίων. Αυτά περιλαμβάνουν τα No Bosses: A New Economy for a Better World (Zero Books, 2021), Fanfare for the Future (ZBooks), Remembering Tomorrow (Seven Stories Press), Realizing Hope (Zed Press) και Parecon: Life After Capitalism (Verso). Πολλά από τα άρθρα του Albert είναι αποθηκευμένα στο ZCom και μπορείτε να τα βρείτε εκεί μαζί με εκατοντάδες άλλα δοκίμια των Z Mag
Tο mέta, το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού, δημοσιεύει το mέta Working Paper των Alexandria Shaner & Michael Albert με τίτλο Σύνοψη της Συμμετοχικής Οικονομίας – PARECON, μέρος της σειράς «Μετακαπιταλισμός στην Πράξη | Οδηγός για Αρχαρίους». Η μελέτη είναι προσβάσιμη εδώ.
Η σειρά μελετών mέta Working Papers «Μετακαπιταλισμός στην Πράξη | Οδηγός για Αρχαρίους» δημοσιεύει κείμενα πολιτικής που περιγράφουν πτυχές του πώς θα έμοιαζε ένας μη-δυστοπικός μετακαπιταλισμός. Η σειρά εστιάζει σε τρεις βασικούς πυλώνες:
Παραγωγή | Κατανομή | Λήψη Αποφάσεων
δηλαδή, το με τι θα έμοιαζε η μετακαπιταλιστική παραγωγή (και ποιος θα κατείχε τα μέσα παραγωγής), τι μορφή θα λάμβανε η κατανομή αγαθών (και ποιες εναλλακτικές πέρα από την οικονομία της αγοράς αξίζει να διερευνηθούν) και ποιες θα ήταν οι βασικές αρχές λήψης αποφάσεων και δημοκρατίας σε μια μετακαπιταλιστική κοινωνία.
Σε αυτή τη μελέτη, η Alexandria Shaner και ο Michael Albert παρέχουν μια επισκόπηση της συμμετοχικής οικονομίας ως ενός βιώσιμου μετακαπιταλιστικού μοντέλου.
H Alexandria Shaner είναι ναυτικός, συγγραφέας, διοργανώτρια και ακτιβίστρια. Με έδρα τη νότια Καραϊβική, είναι εκπαιδεύτρια στο School for Social and Cultural Change και δραστηριοποιείται στο RealUtopia.org και στο The Climate Reality Project.
Ο Michael Albert είναι ιδρυτής και μέλος της συντακτικής επιτροπής του Z Magazine καθώς και του αντίστοιχου διαδικτυακού τόπου, ZCom. Είναι επίσης μέλος του Συμβουλευτικού Σώματος του mέta. Η ριζοσπαστικοποίηση του Albert έλαβε χώρα στη δεκαετία του 1960. Η πολιτική του δραστηριοποίηση, από τότε και μέχρι σήμερα, κυμαίνεται από τοπικά, περιφερειακά και εθνικά εγχειρήματα και εκστρατείες οργάνωσης έως την από κοινού ίδρυση του South End Press, του ZMagazine, του ZMediaInstitute και του ZNet, μαζί με δημόσιες διαλέξεις, δημοσιεύσεις, κλπ. Ο Albert είναι συγγραφέας 21 βιβλίων. Αυτά περιλαμβάνουν τα No Bosses: A New Economy for a Better World (Zero Books, 2021), Fanfare for the Future (ZBooks), Remembering Tomorrow (Seven Stories Press), Realizing Hope (Zed Press) και Parecon: Life After Capitalism (Verso). Πολλά από τα άρθρα του Albert είναι αποθηκευμένα στο ZCom και μπορείτε να τα βρείτε εκεί μαζί με εκατοντάδες άλλα δοκίμια των Z Magazine και ZNet, όπως και συνεντεύξεις κλπ.
Η σειρά μελετών mέta Working Papers «Μετακαπιταλισμός στην Πράξη | Οδηγός για Αρχαρίους» δημοσιεύει κείμενα πολιτικής που περιγράφουν πτυχές του πώς θα έμοιαζε ένας μη-δυστοπικός μετακαπιταλισμός. Η σειρά εστιάζει σε τρεις βασικούς πυλώνες:
Παραγωγή | Κατανομή | Λήψη Αποφάσεων
δηλαδή, το με τι θα έμοιαζε η μετακαπιταλιστική παραγωγή (και ποιος θα κατείχε τα μέσα παραγωγής), τι μορφή θα λάμβανε η κατανομή αγαθών (και ποιες εναλλακτικές πέρα από την οικονομία της αγοράς αξίζει να διερευνηθούν) και ποιες θα ήταν οι βασικές αρχές λήψης αποφάσεων και δημοκρατίας σε μια μετακαπιταλιστική κοινωνία.
Η δρ Savvina Chowdhury διδάσκει φεμινιστική πολιτική οικονομία στο Evergreen State College στην Olympia της Washington. Την ενδιαφέρει η λαϊκή εκπαίδευση, ενώ αυτή την περίοδο εργάζεται με νέους και νέες σε ένα κέντρο κράτησης ανηλίκων. Επιπλέον, η Savvina συνεργάζεται με την ομάδα Οικονομικά για Όλους, μια τοπική συλλογικότητα που διοργανώνει δωρεάν μηνιαία εργαστήρια λαϊκής επιμόρφωσης στο κέντρο της Olympia, προσκαλώντας σε διάλογο και συζήτηση για τις ιστορικές και σύγχρονες κρίσεις του καπιταλισμού.
Ο ενορχηστρωμένος ανορθολογισμός στον δημόσιο λόγο μας παράγεται από την τεχνολογικά ενισχυμένη και εμπορικά στοχευμένη εξατομίκευση και τον τριμπαλισμό. Ο δημόσιος λόγος τώρα κλίνει μακριά από έναν ανθρώπινο, ελεύθερο και λογικό πολιτικό ορθολογισμό και προς τον κομφορμισμό με συμφέροντα, υπολογισμούς και τη νοοτροπία της αγέλη. Οι «ταύροι» και οι «αρκούδες» της καταναλωτικής κοινωνίας έχουν εκτοπίσει σε μεγάλο βαθμό την πολιτική λογική της φιλελεύθερης δημοκρατικής επιδίωξης του κοινού καλού. Τα συμφέροντα εξουσίας που διέπουν τον παγκόσμιο καταναλωτισμό ενισχύονται με την υποταγή των κοινών καλών σκοπών της γνήσιας πολιτικής ζωής στην ιδιοτελή και με γνώμονα το κέρδος δυναμική της αγοράς. Ο ενορχηστρωμένος ανορθολογισμός στον δημόσιο λόγο μετατρέπει την πολιτική σε ένα ανούσιο θέατρο αφηγημάτων ασυμβίβαστων τριμπαλιστικών συμφερόντων, κάτι που αποτελεί μια βολική απόσπαση της προσοχής από τη συνεργατική εδραίωση της ισχύος της αγοράς και του κρατικού ελέγχου. Αυτός ο ενορχηστρωμένος ανορθολογισμός μπορεί να καταπολεμηθεί μόνο επιδιώκοντας την απο-ιδιώτευση των πολιτών και την απο-τριμπαλιστικοποίηση της δημόσιας σφαίρας προκειμένου να ανακτηθεί η προτεραιότητα της πολιτικής ζωής έναντι της εξουσίας της αγοράς και της αυταρχικής εξουσίας στον δημόσιο λόγο μας. Δηλαδή, ένας μετακαπιταλιστικός πολιτισμός που είναι προσανατολισμένος σε έναν γνήσιο πολιτικό και καθολικά ηθικό ορθολογισμό πρέπει να αντικαταστήσει την παρούσα παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Μόλις μπορέσουμε να εντοπίσουμε το πρόβλημα και την κατεύθυνση της θεραπείας για τον ενορχηστρωμένο ανορθολογισμό, τότε μπορούμε να κάνουμε βήματα προς έναν διαφορετικό πολιτισμικό κόσμο ζωής.
Ο Dr Paul Tysonείναι ερευνητικός εταίρος στο στο Ινστιτούτο Ανώτερων Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Queensland στην Αυστραλία και μέλος του Συμβουλευτικού Σώματος του mέta. Ο Tyson συνενώνει στην ερευνητική του εργασία τα πεδία της φιλοσοφίας, της θεολογίας και της κοινωνιολογίας. Η οντολογία και η επιστημολογία, κατανοημένες όχι μόνο φιλοσοφικά ή θεωρητικά, αλλά επίσης θεολογικά και κοινωνιολογικά, αποτελούν τα πεδία του ενδιαφέροντός του. Σήμερα είναι συνεπικεφαλής ερευνών και συντονιστής στο συλλογικό ερευνητικό εγχείρημα Πέρα από την Επιστήμη και τη Θρησκεία που διεξάγεται στο Ινστιτούτο Ανώτερων Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Queensland.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duration
Description
cookielawinfo-checbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-advertisement
1 year
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Advertisement".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Cookie
Duration
Description
__atuvc
1 year 27 days
This cookie is set by Addthis to make sure you see the updated count if you share a page and return to it before our share count cache is updated.
__atuvs
30 minutes
This cookie is set by Addthis to make sure you see the updated count if you share a page and return to it before our share count cache is updated.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Cookie
Duration
Description
uvc
1 year 27 days
The cookie is set by addthis.com to determine the usage of Addthis.com service.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Cookie
Duration
Description
loc
1 year 27 days
This cookie is set by Addthis. This is a geolocation cookie to understand where the users sharing the information are located.
