Τo Πρεκαριάτο: Η νέα Επικίνδυνη Τάξη | Guy Standing

«Τo Πρεκαριάτο: Η νέα Επικίνδυνη Τάξη» του Guy Standing, στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΤΟΠΟΣ στη σειρά του mέta | Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού

Μετάφραση: Τουλγαρίδου Μαρίνα

Σελ.: 368
Σχήμα: 15 x 23
ISBN: 978-960-499-431-1
Τιμή: 17,90 €
Τιμή online: 16,27 €

::. Σειρά mέta / Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού

Ο όρος πρεκαριάτο αποτελεί κοινό τόπο της πολιτικής ανάλυσης σήμερα — μολαταύτα, το βιβλίο που τον εισήγαγε δεν είχε μεταφραστεί στη γλώσσα μας. Πρωτοδημοσιευμένο το 2011, Το Πρεκαριάτο αποτελεί τον πρώτο απολογισμό μιας αναδυόμενης τάξης ανθρώπων που αντιμετωπίζουν πρωτοφανή εργασιακή και συνολική ανασφάλεια, μπαινοβγαίνοντας σε «μικρές», επισφαλείς θέσεις εργασίας που δίνουν μηδενική σταθερότητα και ελάχιστο νόημα στη ζωή τους. Ο Standing προειδοποιεί ότι η ανάδυση του πρεκαριάτου παράγει αστάθεια στην κοινωνία. Πέρα από την καταδικασμένη ζωή που επιφυλάσσει για τους πρεκάριους η παρούσα μετάλλαξη του καπιταλισμού, οι εσωτερικές διαιρέσεις του πρεκαριάτου έχουν οδηγήσει στη στοχοποίηση των μεταναστών και άλλων ευάλωτων ομάδων, ενώ πολλοί πρεκάριοι είναι επιρρεπείς στους κινδύνους του πολιτικού εξτρεμισμού. Ο Standing επιχειρηματολογεί υπέρ μιας νέας πολιτικής η οποία θέτει τους φόβους και τις προσδοκίες του πρεκαριάτου στο επίκεντρο μιας προοδευτικής στρατηγικής.

Σε έναν νέο πρόλογο για την παρούσα επικαιροποιημένη έκδοση, ο Guy Standing αναλύει τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις της πανδημίας του COVID-19 και τις επιπτώσεις της στο πρεκαριάτο. Μετά από δέκα χρόνια κρίσης, δύο χρόνια πανδημίας και την πολεμική κατάσταση έκτακτης ανάγκης που χειροτερεύουν δραστικά τη θέση της εργασίας, Το Πρεκαριάτο δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο στη σημερινή Ελλάδα.

Για την πρόσκληση της εκδήλωσης εδώ.

Για την προδημοσίευση στην εφημερίδα των Συντακτών εδώ.

Μέλος του Συμβουλευτικού Σώματος του mέta, o Guy Standing είναι καθηγητής και ερευνητικός εταίρος του SOAS, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, και επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Sydney. Είναι οικονομολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Cambridge, Εταίρος της British Academy of Social Sciences και της Royal Society of Arts, συνιδρυτής και επίτιμος συμπρόεδρος του Παγκόσμιου Δικτύου για το Βασικό Εισόδημα/Basic Income Earth Network (BIEN), και μέλος του Progressive Economy Forum. Το 2016-19 ήταν σύμβουλος του υποψήφιου υπουργού Οικονομικών της αντιπολίτευσης John McDonnell.

Υπηρέτησε ως καθηγητής στο SOAS, και στα Πανεπιστήμια του Bath και του Monash, καθώς και ως διευθυτής του Προγράμματος Κοινωνικο-οικονομικής Ασφάλειας της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας. Συμβούλευσε σειρά διεθνών φορέων, υπήρξε διευθυντής ερευνών της Επιτροπής Πολιτικών Αγοράς και Εργασίας του Προέδρου Nelson Mandela, και εφάρμοσε τις προτάσεις του για βασικό εισόδημα σε σειρά πιλοτικών προγραμμάτων. Στα βιβλία του συγκαταλέγεται «Το Πρεκαριάτο», (The Precariat: The New Dangerous Class, μεταφρασμένο σε 23 γλώσσες), το The Corruption of Capitalism (τρίτη έκδοση, 2021), το «Βασικό Εισόδημα – και πώς να το επιτύχουμε» (Basic Income: And how we can make it happen), και το Plunder of the Commons (2019). Το 2020 συνεργάστηκε με τους Massive Attack σε ένα βίντεο βασισμένο στο βιβλίο του Battling Eight Giants: Basic Income Now (2020).  

Πρακτορείο pressenza, γράφει Μαριανέλλα Κλώκα
Ο Γκάι Στάντινγκ για τα “πολλά εκατομμύρια ανθρώπων δίχως μια άγκυρα σταθερότητας”.
Διαβάστε  για την εκδήλωση της παρουσίασης του βιβλίου, με τον  Guy Standing στην Αθήνα

Βραδιά Γκάι Στάντινγκ χτες στον βιομηχανικό χώρο Πλύφα, στην Αθήνα. Σε όλες και όλους εμάς που τον παρακολουθούμε προσεκτικά εδώ και χρόνια, που είχαμε την τιμή να τον φιλοξενούμε στο ντοκιμαντέρ του πρακτορείου pressenza «Καθολικό Βασικό Εισόδημα: δικαίωμα στη ζωή» δεν ήταν έκπληξη η χτεσινή του ομιλία. Ήταν μια ακόμα επιβεβαίωση ότι ζούμε την εποχή του πρεκαριάτου και ονειρευόμαστε – αν θέλετε από ανάγκη – την αποσύνδεση της ανθρώπινης επιβίωσης από τη δουλειά, μέσα από την επανανοηματοδότηση της εργασίας, που θα οδηγήσει στην σταδιακή απελευθέρωση του ανθρώπου από τη σημερινή στενά περιορισμένη της μορφή. Μια διαδικασία επίπονη, γιατί απαιτεί μεταξύ άλλων κάτι ιδιαίτερα σημαντικό: την προσπάθεια ανεύρεσης νέας ταυτότητας για το ανθρώπινο ον, αφού δεν θα χαρακτηρίζεται μόνο ή κυρίως από το επάγγελμά του. Κι αυτό είναι μαγικό και συνάμα δύσκολο.

Ο Γκάι Στάντινγκ ήρθε αυτές τις ημέρες ξανά στην Ελλάδα, αυτή τη φορά με την ευκαιρία της έκδοσης στα ελληνικά ενός από τα πρώτα του βιβλία με τίτλο «Το Πρεκαριάτο – η νέα επικίνδυνη τάξη», σε μετάφραση της Μαρίνας Τουλγαρίδου. Πολύ σωστά οι εκδόσεις Τόπος και το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού – mέta, αντιλήφθηκαν ότι οι καιροί που ζούμε είναι αδύνατον να μην πλαισιωθούν από τις 360 σελίδες του Στάντινγκ, καθώς ήταν ο πρώτος που συνέδεσε την παλιά έννοια του επισφαλούς – precarious με το προλεταριάτο. Το πρεκαριάτο είναι μια ευρύτατη και υπό διαμόρφωση τάξη «πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο, δίχως μια άγκυρα σταθερότητας».

Πρόκειται για μια διαρκώς κινούμενη ομάδα ηλικιωμένων, μεσήλικων αλλά και νέων. Οι νέες και οι νέοι απασχολούν ιδιαίτερα τον Στάντινγκ. Άτομα που καλούνται να έχουν αυξημένα προσόντα πολύ νωρίς, με αβέβαιο μέλλον. Βιώνουν έλλειψη θέσεων εργασίας, κάνουν διαρκώς αιτήσεις για θέσεις εργασίας ή στον αντίποδα εργάζονται σκληρά, πολλές φορές περισσότερο από 8 ώρες τη μέρα, αλλά δεν καταφέρνουν να καλύψουν τις βασικές ανάγκες και σε αρκετές περιπτώσεις ανατρέφουν παιδιά σε ένα τελείως αβέβαιο παρόν και μέλλον. Αν και εφόσον καταφέρουν να τη βγάλουν καθαρή μέχρι να φτάσουν στη σύνταξη – στα πόσα χρόνια κανείς δεν ξέρει, αφού η συντάξιμη ηλικία διαρκώς επιμηκύνεται – θα έχουν κληθεί μέσα από χαμηλότερους μισθούς να πληρώσουν πολύ πιο επιβαρυμένες κρατήσεις για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της γήρανσης του πληθυσμού. Κρατήσεις οι οποίες θα υποστούν το ρίσκο της επένδυσης, επομένως καθίστανται αυτόματα και μη εγγυημένες. Όλο αυτό το πλαίσιο εκτυλίσσεται έχοντας τις φωνές των επισφαλώς εργαζομένων ή ανέργων «σε σίγαση», λόγω της κρίσης που περνά ο θεσμός των συνδικάτων.

Στο βιβλίο του αναφέρεται και στις άλλες υπο-ομάδες που συνιστούν το πρεκαριάτο, τις συνθήκες που το δημιούργησαν, τη δαιμονοποίησή του, την κρίση του προνοιακού συστήματος, ολόκληρο κεφάλαιο για τη μετανάστευση, την αποδυνάμωση της δημοκρατίας και το νεοφασισμό και καταλήγει μέσα από σειρά αναλύσεων στο τελευταίο κεφάλαιο: «Για μια πολιτική του παραδείσου». Μια πολιτική «ήπια ουτοπική που υπερηφανεύεται γι’ αυτό». Εδώ ο Στάντινγκ προτείνει μια σειρά γενναίων πολιτικών που απαντούν στον πυρήνα του προβλήματος και όχι απλά στη διαχείρισή του. Αναφέρεται στην ανάγκη εκ νέου ορισμού της εργασίας με προϋπόθεση τον ίδιο σεβασμό για όλες τις πτυχές της. Υποστηρίζει τη σημασία διάσωσης της εκπαίδευσης, με νέο περιεχόμενο, νέο προσανατολισμό και κυρίως συμμετοχικότητα στη διαμόρφωσή της από όλη την εκπαιδευτική κοινότητα. Προτείνει τη λύση της καθολικής παροχής βασικού εισοδήματος που θα σημάνει την αναδιαμόρφωση του φορολογικού και του προνοιακού συστήματος. Προτεραιοποιεί την αντίληψη του κοινού πλούτου, στον οποίο πρέπει να έχει πρόσβαση και να σέβεται όλη η ανθρωπότητα. Τοποθετεί σε νέους άξονες τα εργασιακά δικαιώματα, την επαγγελματική ελευθερία, την αναδιανομή της ασφάλειας και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Αναδεικνύει την υπέρτατη ανάγκη του ελεύθερου χρόνου και της απόκτησης ελέγχου του κάθε ανθρώπου σε αυτόν. (…)

 Διαβάστε το άρθρο εδώ,
 Γράφει η Μαριανέλλα Κλώκα,pressenza.com (01.11.2022)

Παρουσίαση στο in.gr από τον Παναγιώτη Σωτήρη
Στην εποχή του πρεκαριάτου
Το βιβλίο του Guy Standing «Πρεκαριάτο. Η Νέα Επικίνδυνη Τάξη»  αποτελεί μια σημαντική μελέτη για το ζήτημα της εργασιακής επισφάλειας

(…) Ο Στάντινγκ επισημαίνει ότι πρέπει να δούμε τα φαινόμενα ως μια διαδικασία και άρα κατ’ αναλογία με τον τρόπο που κάποτε μιλούσαμε για «προλεταριοποίηση», θα πρέπει τώρα να μιλήσουμε για «πρεκαριοποίηση» για να περιγράψουμε τον τρόπο που κομμάτια εργαζομένων βλέπουν τις αλλαγές στις σχέσεις εργασίας.

Για τον Στάντινγκ η ανάδυση του σύγχρονου πρεκαριάτου προκύπτει μέσα από ένα σύνολο αλλαγών στον σύγχρονο καπιταλισμό. Έχει να κάνει με τις αλλαγές σε εταιρικό επίπεδο, με την επέκταση αυτού που ονομάζουμε «παγκοσμιοποίηση» και με την προσπάθεια των εταιρειών να μειώσουν το κόστος εργασίας, ελαστικοποιώντας τις εργασιακές και τους μισθούς. Η τάση αυτή επιτάθηκε και από τον τρόπο που άλλες χώρες, που αναδεικνύονταν σε δυναμικούς οικονομικούς πόλους, όπως για παράδειγμα η Κίνα, επίσης εφάρμοζαν πρακτικές ελαστικοποίησης των σχέσεων εργασίας.

Η επισφάλεια αυτή δεν αφορούσε μόνο το ίδιο το συμβόλαιο εργασίας – όπου φτάσαμε να έχουμε έως και μορφές όπως τα «συμβόλαια μηδενικών ωρών» – αλλά και τη διαχείριση της ανεργίας, αλλά και τη διαχείριση των κρατικών επιδομάτων.  Η επισφάλεια σχετίζεται επίσης με τις έμφυλες ανισότητες μέσα στην εργασία, ενώ την ίδια στιγμή απειλεί να εγκλωβίσει μια ολόκληρη γενιά, καθώς σε σημαντικό βαθμό αφορά κομμάτια των νέων εργαζομένων.

Ακόμη μεγαλύτερη είναι η επισφάλεια και της εργασίας των μεταναστών, ιδιαιτέρως εκείνων που δεν μπορούν να αποκτήσουν ένα πλήρως κανονικό καθεστώς. Κατά τον Στάντινγκ  παγκοσμίως (ενδεικτική η θέση των εσωτερικών μεταναστών της Κίνας) διαμορφώνεται ένας μεγάλος όγκος ανθρώπων που δεν έχουν πλήρη δικαιώματα πολιτών και ουσιαστικά αποτελούν απλούς παρεπιδημούντες.

Η ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας και η αύξηση της επισφάλειας επεκτάθηκαν ακόμη περισσότερο μετά το σοκ της οικονομικής κρίσης του 2008. Παράλληλα, ο Στάντινγκ επισημαίνει και τους πολιτικούς κινδύνους που ενέχει η αύξηση της επισφάλειας, όπως είναι η υπονόμευση της δημοκρατίας, η αποστασιοποίηση των νέων από την πολιτική και η στροφή του εκλογικού σώματος προς τα δεξιά.

Η εξέλιξη της επισφάλειας

Η ελληνική έκδοση του βιβλίου, περιλαμβάνει και έναν εκτενή πρόλογο γραμμένο στην περίοδο της πανδημίας όπου ο Στάντινγκ επικαιροποιεί τα δεδομένα και την οπτική του. Καταρχάς επισημαίνει την εκτίμησή του ότι πριν την έναρξη της πανδημίας το ποσοστό του πρεκαριάτου μπορεί και να έφτανε ακόμη και το 50%, ιδίως μεταξύ των νέων. Αυτό σχετίζεται με τα αποτελέσματα της οικονομικής κρίσης του 2008, αλλά και την επέκταση των μορφών εργασίας μέσω διαδικτύου. Η περίοδος της πανδημίας σήμαινε ότι εφαρμόστηκαν μαζικά προγράμματα αναστολής εργασίας που μπορεί να απέτρεψαν μια έκρηξη της ανεργίας, αλλά έφεραν, κατά τον Στάντινγκ, το πρεκαριάτο σε δυσμενέστερη θέση, ενώ αύξησαν τον αριθμό των ανθρώπων που ανησυχούσαν για το μέλλον τους. Την ίδια, στην άλλη πλευρά της κοινωνικής πυραμίδας, η υπερσυγκέντρωση πλούτου συνεχιζόταν.

Η επικίνδυνη τάξη

Ο Στάντινγκ θεωρεί ότι μέσα στο πρεκαριάτο αναπτύσσονται διαφορετικές στάσεις. Υπάρχουν αυτοί που τους περιγράφει ως «αταβιστές», που προέρχονται κυρίως από εργατικές οικογένειες και αισθάνονται ότι χάνουν το «παρελθόν» και γι’ αυτό είναι πιο ευάλωτοι στις σειρήνες ενός δημαγωγικού λαϊκισμού. Οι «νοσταλγικοί» είναι αυτοί που αισθάνονται ότι χάνουν το παρόν, τα πολιτισμικά δικαιώματα και το σεβασμό που τους αναλογεί, και κυρίως είναι μετανάστες. Και οι «προοδευτικοί» είναι κυρίως τα νέα και μορφωμένα μέλη του πρεκαριάτου που ήλπιζαν ότι η μόρφωση θα άνοιγε δρόμους για μια καλύτερη ζωή. Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα αντιφατικό τοπίο και τροφοδοτούν κινήματα. Όμως, ταυτόχρονα διαμορφώνουν και μια «πανδημία άγχους» που εκφράζεται με διάφορους τρόπους.

Η έξοδος από την επισφάλεια

Για τον Στάντινγκ η έξοδος από το φαύλο κύκλο της επισφάλειας σημαίνει μια σειρά από ριζοσπαστικές διεκδικήσεις. Να αποκτήσουν πλήρη δικαιώματα οι κάθε λογής «παρεπιδημούντες». Να ανακτήσουμε ταυτότητες μέσα σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Να αναβαθμίσουμε την εκπαίδευση και να δώσουμε έναν νέο σεβασμό στην έννοια της εργασίας. Να υπάρξει αυτό που περιγράφει ως «πλήρη εμπορευματοποίηση της αμειβόμενης εργασίας», δηλαδή αντί για τον εξαναγκασμό σε κακές θέσεις εργασίας, αυτές να έχουν καλύτερους όρους αμοιβής και σε αυτή τη βάση να καλύπτονται. Να ενισχυθουν τα εργασιακά δικαιώματα. Να αποφευχθεί η ανταποδοτική πρόνοια. Να υπάρξουν νέες μορφές οργάνωσης του πρεκαριάτου. Να εισαχθεί το βασικό εισόδημα για όλους και η δυνατότητα ελέγχου επί του χρόνου που αυτό συνεπάγεται και παράλληλα να υπάρξει μια ανάκτηση των «κοινών», δηλαδή των δημόσιων αγαθών.

Μια σημαντική παρέμβαση

Το βιβλίο του Στάντινγκ είναι αναμφίβολα μια σημαντική συνεισφορά στη συζήτηση για το σύγχρονο τοπίο της εργασίας. Προσφέρει μεγάλο πλούτο εμπειρικών στοιχείων, ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις και ριζοσπαστικές προτάσεις. Κυρίως αναδεικνύει ότι η επισφάλεια δεν είναι μια συγκυριακή δυσλειτουργία των αγορών εργασίας, ούτε, προφανώς, μια αποτυχία όσων των υφίστανται, αλλά βασική πλευρά της σημερινής «οντολογίας της εργασίας», κάτι που επιβεβαιώνεται και από τον τρόπο που ακόμη και σε συνθήκες μείωσης της ανεργίας, τα στοιχεία της επισφάλειας, της μειωμένης εξασφάλισης, της ευελιξίας διατηρούνται.

Διαβάστε όλη την παρουσίαση εδώ
Π. Σωτήρης για το in.gr (31.10.2022)

Ομιλία του καθηγητή Guy Standing στην παρουσίαση της ελληνικής μετάφρασης του βιβλίου του “Το Πρεκαριάτο: Η νέα επικίνδυνη τάξη“, στο πλαίσιο της νέας εκδοτικής σειράς του mέta | Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού με τις εκδόσεις ΤΟΠΟΣ. Χαιρετισμοί από τη Δανάη Στράτου, πρόεδρο του mέta, και τον Βαγγέλη Γεωργακάκη, εκδότη του ΤΟΠΟΥ. Σύντομη εισαγωγή για την κατάσταση στην Ελλάδα από τον Δρ Σωτήρη Μητραλέξη, συνδιευθυντή του mέta.

Στο δεύτερο μέρος, ο Guy Standing και ο Γιάνης Βαρουφάκης συζητούν μεταξύ τους και με το κοινό για ΤΟ ΠΡΕΚΑΡΙΑΤΟ στην Αθήνα, σε συντονισμό Σωτήρη Μητραλέξη.