Το mέta και το metaverse: η δυστοπία κι εμείς

“Οι ελαφροί ας με λέγουν ελαφρόν”

(Κ.Π. Καβάφης)

mέta | Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού

Η πρόσφατη ανακοίνωση του αφεντικού της Facebook, Mark Zuckerberg, ότι μετονομάζει σε meta την μητρική εταιρεία των σημαντικότερων μέσων κοινωνικής δικτύωσης των ημερών μας, προκάλεσε μιαν ορισμένη θυμηδία για την εκ των υστέρων προκύψαψα συνωνυμία με το δικό μας Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού (mέta) που συνίδρυσαν το 2020 το MέΡΑ25, το DiEM25 και η Προοδευτική Διεθνής. Πόσω μάλλον που ο ίδιος ο Zuckerberg είχε προλάβει να ανακοινώσει ότι και το κρυπτονόμισμα που ετοιμάζει η εταιρεία του θα ονομαστεί Diem…

Να πρόκειται απλώς για σατανική σύμπτωση είναι πάντα μία πιθανότητα. Να παρακολουθεί το αφεντικό της Facebook τις δραστηριότητές μας και να “εμπνέεται” καταλλήλως, δεν μπορεί διόλου να αποκλειστεί. Το μόνο βέβαιο πάντως είναι ότι δεν σκοπεύουμε να συμπεριλάβουμε τον εμβληματικό αυτόν ολιγάρχη στο Advisory Board του mέta – συμβαίνει να είμαστε αφοσιωμένοι σε ριζικά αντίπαλες επιδιώξεις.

Και κάπου εδώ τελειώνουν τα περιθώρια για (καλοπροαίρετους ή μη) αστεϊσμούς, διότι οι τελευταίες εξαγγελίες Zuckerberg βρίσκονται στον πυρήνα της δυστοπικής μετακαπιταλιστικής πραγματικότητας που οικοδομείται γύρω μας και απέναντι στην οποία εμείς διεκδικούμε και επεξεργαζόμαστε μια χειραφετησιακή προοπτική.

Δεν πρόκειται μόνο για το γεγονός ότι το rebranding της Facebook έρχεται, καθόλου τυχαία, να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από αλλεπάλληλες καταγγελίες για τις αθέμιτες πρακτικές του κολοσσού της κοινωνικής δικτύωσης. Είναι και το ότι το νέο εταιρικό όραμα Zuckerberg για την εφόρμηση στο metaverse εικονογραφεί καλύτερα από πολλές αναλύσεις αυτό που εμείς αποκαλούμε “τεχνοφεουδαρχία”, αναγόμενο πλέον σε μια ριζική ιδιωτικοποίηση, εκμετάλλευση και αποπτώχευση της ίδιας της έννοιας της κοινωνικότητας και της βιωμένης εμπειρίας. Η διάκριση του ψηφιακού και εικονικού από το αναλογικό και ενσώματο απειλείται να μετατραπεί σε ένα ταξικό απαρτχάιντ που αγγίζει ανθρωπολογικό όριο.

Με αυτή την έννοια, οφείλουμε ευχαριστίες στον ιδρυτή της Facebook. Όχι γιατί… διέδωσε (οικειοποιούμενος) το brand μας, αλλά γιατί άθελά του συνηγόρησε στην κρισιμότητα των αναλύσεών μας. Εξ ού και αντιμετωπίζουμε την πρόκληση αυτή της επικαιρότητας ως ευκαιρία για μελέτη.

Ως εισαγωγικό ανάγνωσμα προτείνουμε το σχετικό άρθρο του προοδευτικού ηλεκτρονικού περιοδικού Jacobin, όπως μεταφράστηκε στα ελληνικά από την Υρώ Καζάρα για το “Ασσόδυο”.

Ο ερευνητικός συνεργάτης του mέτα Δημήτρης Β. Πεπόνης, σε συνθετική ανάλυση της μεταπανδημικής πραγματικότητας που περιλαμβάνει η ιστοσελίδα του “Κοσμοϊδιογλωσσία”, έγκαιρα επεσήμανε ως ένα από τα σημαντικά στοιχεία των νέων ιστορικών τάσεων τα όρια και τις αντιφάσεις της “αποϋλοποίησης”.

Ο νομικός Θέμης Τζήμας σε άρθρο του στο “Κοσμοδρόμιο” αναδεικνύει το ερώτημα της “ιδιωτικοποίησης της πραγματικότητας”.

Για τους αγγλομαθείς η περιεκτική παρουσίαση του metaverse στο περιοδικό The Atlantic, γραμμένη από έναν από τους πρωτοπόρους του κυβερνοχώρου, αποτελεί χρήσιμο οδηγό.

Σε κάθε περίπτωση, η συνέντευξη που έδωσε το καλοκαίρι ο Γιάνης Βαρουφάκης στον Κώστα Ράπτη για την εκπομπή κίνησης ιδεών του Κέντρου Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού “mεta-βάσεις” στο Ράδιο ΜΕΡΑ δίνει την ευκαιρία να αποσαφηνιστούν οι έννοιες της τεχνοφεουδαρχίας και του μετακαπιταλισμού που έρχονται, όπως βλέπουμε, στο προσκήνιο της καθημερινότητας.