Έκθεση: Μάρω Μιχαλακάκου, In Orbit

Μάρω Μιχαλακάκου
In Orbit
Επιμέλεια: Κώστας Στασινόπουλος
Διάρκεια: 22 Σεπτεμβρίου – 30 Οκτωβρίου 2021

Kalfayan Galleries, Χάρητος 11, Κολωνάκι, 10675 Αθήνα • T +30.210.7217679 [email protected] • www.kalfayangalleries.com

Μια μέρα κάπου στο μέλλον. Μια μέρα με έναν μακρύ πολυψήφιο αριθμό αντί για όνομα, όπως στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας· όταν τα ονόματα των ημερών δεν θα λένε πια τίποτα σε κανέναν. Ο χρόνος διαστέλλεται, καμπυλώνεται και σπάει. Τα οστά στο σώμα μας ακολουθούν το ίδιο μοτίβο. Τα πάντα συνδέονται μεταξύ τους σε ένα δίκτυο. Εάν κάτι σπάσει, όλα τα υπόλοιπα μέρη το νιώθουν. Πώς φτάσαμε εδώ; Είναι δύσκολο να το πει κανείς με σιγουριά. Οι ενδείξεις είναι διάσπαρτες· ξέρουμε όμως ότι κάποια στιγμή υπήρξε μια πτήση. Μια πτήση έξω από αυτόν τον πλανήτη. Μια πτήση που διέτρισε όλα όσα θεωρούμε δεδομένα σε αυτόν τον πλανήτη, γκρεμίζοντας εμπόδια, βλέποντας τα να καταρρέουν, να πέφτουν στο δάπεδο σαν ένας σωρός σπασμένων οστών. Κατά τη συντριβή, όλα συγκρούστηκαν μεταξύ τους και μέσα στα συντρίμμια δημιουργήθηκαν νέες συνδέσεις. Αυτό που πριν φάνταζε αδύνατο, έγινε ένωση. Αυτό που πριν έμοιαζε αδιανόητο, έγινε νευρώνας. Δεν υπήρχε πια διάκριση μεταξύ των ειδών, ούτε παντοδύναμοι άνθρωποι, ούτε διαχωρισμός, μόνο δικτυωμένα συναισθανόμενα όντα, που προέκυψαν από ανάγκη, από επανάσταση, γιατί δεν είχε απομείνει καμία άλλη επιλογή· μόνο μια συντριβή, που προετοιμαζόταν πολλά χρόνια. Διάσπαρτα οράματα και αντικείμενα της νέας αυτής κανονικότητας εντοπίζονται στο διάστημα. Ίχνη της φυτικής και ανθρωποζωικής αφθονίας της Γης – από την εποχή που την αποκαλούσαμε Μητέρα – έχουν συντηχθεί με τεκμήρια θανάτου και λείψανα αυτού που οι άνθρωποι θεωρούσαν εικόνα της Αποκάλυψης. Αυτά, ωστόσο, γίνονται τώρα οράματα και φυλαχτά ελπίδας και υπόσχεσης. Βρίσκονται σε ένα μελλοντικό πρωθύστερο συνεχές, που διαρκώς ξεγλιστρά από την ανθρωπότητα. Κοινωνούν οιωνούς μιας άλλης εποχής, déjà vus για αυτό που συμβαίνει, επιστημονικά οράματα για εκείνο που έρχεται, ξόρκια για να παρέμβουμε στο μέλλον, τελετουργίες και φαντασία για να αντιμετωπίσουμε το άγχος του ερχομού του. Η προετοιμασία για να εγκαταλείψει κάποιος αυτόν τον πλανήτη δεν είναι εύκολη υπόθεση και δεν θα είναι πάντα μια στρατηγική διαφυγής αποκλειστικά για λίγους και προνομιούχους. Η απόδραση είναι μια στρατηγική με οικολογική δυναμική. Το να δραπετεύσεις δεν σημαίνει ότι παραδίνεσαι μπροστά στις αντιξοότητες, δεν γίνεται για να αφήσεις πίσω σου καταστροφή, δεν δείχνει έλλειψη θάρρους: η απόδραση πρέπει να επαναπροσδιοριστεί ως μία επαναστατική τακτική συλλογικότητας. Η ίδια η φαντασία είναι απόδραση. Μια καινούργια σύλληψη, μαζί με άλλα είδη, του κοινού μέλλοντός μας πάνω σε αυτόν τον πλανήτη, χωρίς να τον εγκαταλείψουμε ποτέ, είναι κι αυτό απόδραση: μια απόδραση από αυταρχικά καθεστώτα, που επιμένουν να ελέγχουν όχι μόνο τη διάρκεια ζωής των αναρίθμητων όντων στο σύστημά μας, αλλά και το φαντασιακό τους. Αν αυτό παύσει, τότε θα αναδυθεί μια πολύ διαφορετική εικόνα για τους κόσμους μας και τις προοπτικές τους. Ένας πύραυλος κατασκευασμένος από τεχνο-βιο-ύλη, οπτικοποιήσεις αλλόκοτων δειγμάτων ζωής, μία καρέκλα με δυνατότητα πλοήγησης στο φαντασιακό μας παρόν και μέλλον, μία πανοπλία που μας ντύνει με αυτό που έχουμε ήδη ονειρευτεί, βελούδινη σκόνη και το λογότυπο μίας και μοναδικής αποστολής που μπορεί να αποτελέσει σύμβολο αντίστασης για τις μάζες. Τί συμβαίνει όταν η βαθιά οικολογία* γίνεται οικολογία της αβύσσου, του σύμπαντος, του απείρου; Τί είναι αυτό που αλλάζει, όταν η ένωση ανάμεσα στο απειροελάχιστο και το μεγαλειώδες, το επίγειο και το ουράνιο, το ενσώματο και το πλασματικό, το γήινο και το αιθέριο, το καθορισμένο και το νοητό, το ανθρώπινο και το πέρα-από το ανθρώπινο, μετατρέπεται σε εξίσωση; Εάν το γραμμικό ταξίδι στο χρόνο και οι διαδικασίες της καθημερινής ζωής αποτύχουν, τότε ένας τροχιακός τρόπος ύπαρξης και συσχετισμού, ίσως μας δείξει τον τρόπο να φανταστούμε εκ νέου τις συνυφασμένες ζωές μας και τα συνυφασμένα – μακάρι – μέλλοντά μας, όπως και αν αυτά μπορεί να μοιάζουν. Η μεταμόρφωση πρέπει να είναι αμφίδρομη. Τέλος μηνύματος. Έναρξη αποστολής. Εκτιμώμενος χρόνος άφιξης άγνωστος. Σε τροχιά.

*Η Βαθιά Οικολογία είναι μια περιβαλλοντική φιλοσοφία και ένα κοινωνικό κίνημα το οποίο βασίζεται στην
πεποίθηση ότι οι άνθρωποι οφείλουν να αλλάξουν ριζικά τη σχέση τους με τη φύση, από μία σχέση που αξιολογεί τη
φύση αποκλειστικά βάσει της χρησιμότητά της για τον άνθρωπο, σε μια σχέση που αναγνωρίζει ότι η φύση έχει
εγγενή αξία

Η Μάρω Μιχαλακάκου γεννήθηκε το 1967 στην Αθήνα, όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε ζωγραφική στη Γαλλία, στην Ecole Nationale Superieure d΄Arts Plastiques de Cergy-Pontoise (1987-1993) και στη Γερμανία στην Hochschule für Bildende Kunst στο Braunschweig (1988-1989). Το 2006 προτάθηκε για το Βραβείο Ζωγραφικής του Castelon County στη Βαλένθια της Ισπανίας. Έχει συμμετάσχει σε πλήθος εκθέσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πρόσφατες εκθέσεις μεταξύ άλλων: ‘Mr. Robinson Crusoe stayed home. Adventures of design in time of crisis’, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα, ‘Υφαίνοντας το μέλλον ΙΙ’, Δημοτική Πινακοθήκη Κατσίγρα, Ανάθεση έργου από την Hermès για το κατάστημα των Αθηνών (2021), ‘La chasse’, Πρεσβεία της Γαλλίας στην Αθήνα (2020). Η Μιχαλακάκου έχει συνεργαστεί με θεατρικούς σκηνοθέτες και φορείς για τη δημιουργία σκηνικών εγκαταστάσεων (Εθνικό Θέατρο, Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Στέγη του ιδρύματος Ωνάση, Θέατρο Πορεία). Έργα της ανήκουν μεταξύ άλλων στην κρατική συλλογή FNAC της Γαλλίας, στη συλλογή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Κωνσταντινούπολης (Istanbul Modern), καθώς και σε πολλές συλλογές ιδιωτών και Ιδρυμάτων. Το έργο της είναι αινιγματικό και πολυδιάστατο με έντονες κοινωνικές και πολιτιστικές αναφορές. Χρησιμοποιώντας μια πληθώρα μέσων, όπως γλυπτική, ζωγραφική, σχέδια και πιο πρόσφατα περφόρμανς και φιλμ, δημιουργεί εγκαταστάσεις που αντιμετωπίζουν το χώρο όχι απλά σαν ένα περιβάλλον, αλλά ως φιλοσοφική ολότητα. Ένα από τα πρωταρχικά της υλικά είναι το βελούδο, με το οποίο συχνά αντικαθιστά το ζωγραφικό καμβά και του προσδίδει ανάγλυφα χαρακτηριστικά. Τα – συχνά μεγάλου μεγέθους – έργα της εμπλέκουν οικογενειακές μνήμες και πολιτιστικές αναφορές για να θίξουν ζητήματα εξουσίας, κυριαρχικής επιβολής, δύναμης και τις άρρηκτες έννοιες της ζωής και του θανάτου.

Ο Κώστας Στασινόπουλος είναι επιμελητής και ιστορικός τέχνης και η δουλειά του επικεντρώνεται στην σύγκλιση της τέχνης, της οικολογίας και της ταυτότητας. Εργάζεται ως επιμελητής στην Serpentine στο Λονδίνο στο ζωντανό και διεπιστημονικό πρόγραμμα και συνεπιμελείται τα project Back to Earth και General Ecology. Υπήρξε Συνεργάτης Επιμελητής του Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και έχει συνεργαστεί με την Whitechapel Gallery, White Cube, Frieze και την Μπιενάλε της Αθήνας. Απέκτησε διδακτορικό στην Ιστορία Τέχνης από το University of York (2016) με την υποστήριξη του Arts and Humanities Research Council, του Ιδρύματος Ωνάση και του ΝΕΟΝ. Αποφοίτησε από το Courtauld Institute of Art με μεταπτυχιακό στην Ιστορία Τέχνης (2011) και σπούδασε Βιοχημεία στο Imperial College London (2004). Μαζί με τον Hans Ulrich Obrist, Καλλιτεχνικό Διευθυντή της Serpentine, είναι συνεπιμελητής του βιβλίου 140 Artists Ideas for Planet Earth (Penguin, 2021).