Σε Αναζήτηση Ηθικής: Ο κατακερματισμός της παγιωμένης σχέσης μεταξύ ηθικής και οικονομίας από το σύγχρονο νεοκλασικό μοντέλο οικονομικών

Το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού δημοσιεύει το mέta Working Paper του Γιάννη Παπαδόπουλου, με τίτλο Σε Αναζήτηση Ηθικής: Ο κατακερματισμός της παγιωμένης σχέσης μεταξύ ηθικής και οικονομίας από το σύγχρονο νεοκλασικό μοντέλο οικονομικών.

DOI: 10.55405/mwp1gr

Σύνοψη

Σε αυτό το άρθρο εξετάζουμε την εξέλιξη της σχέσης μεταξύ ηθικής και οικονομίας. Κυρίως μετά την οικονομική κρίση του 2008, πολλοί οικονομολόγοι, μελετητές και οι φοιτητές ένιωσαν την ανάγκη να βρουν απαντήσεις έξω από την κυρίαρχη οικονομική σκέψη. Μερικές από αυτές τις απαντήσεις έχουν δοθεί, από τη γέννηση της οικονομίας ως ανεξάρτητου τομέα, από την ηθική φιλοσοφία. Ωστόσο, από τη μαθηματικοποίηση της οικονομίας και την απομάκρυνση από το πεδίο της πολιτικής οικονομίας, που κάποτε εμπεριείχε οικονομία, φιλοσοφία, ιστορία και πολιτικές επιστήμες, η ηθική φιλοσοφία έχασε το ρόλο της εντός των οικονομικών συζητήσεων. Τρεις είναι οι κύριες θεωρίες της ηθικής. Ο ωφελιμισμός, η ηθική βασισμένη σε κανόνες και η ηθική των αρετών. Το νεοκλασικό οικονομικό μοντέλο πράγματι επέλεξε τη πρώτη εκ των τριών ώστε να αιτιολογήσει την υπόσταση του, ωστόσο αμέλησε —σκόπιμα ή μη— να συμπεριλάβει τις άλλες δυο. Ο ωφελιμισμός μεταφράστηκε σε ανάλυση κόστους οφέλους, η οποία ταιριάζει στη θεωρία του «homo economicus» και του εγωιστικής αποτύπωσης του ανθρώπινου είδους και ενώ ο σύγχρονος καπιταλισμός αναγνωρίζει τον Άνταμ Σμιθ ως πατέρα του, δεν φαίνεται να αναγνωρίζει ή να θυμάται όχι μόνο τους υπόλοιπους σπουδαίους διανοητές της περιόδου του Σκωτικού Διαφωτισμού, αλλά και την Θεωρία των Ηθικών Συναισθημάτων του Σμιθ. Συμπερασματικά, εάν η ηθική οφείλει να παίξει κάποιο ρόλο στη διαμόρφωση μιας μετακαπιταλιστικής οικονομικής θεωρίας, και να την βοηθήσει να ξεφύγει από την αέναη και άσκοπη προσπάθεια δημιουργίας μιας Wertfreiheit, η μονοδιάστατη επιλογή και ερμηνεία της ηθικής από οικονομολόγους δεν μπορεί να οδηγήσει σε ορθά συμπεράσματα αναφορικά με τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Ο Γιάννης Παπαδόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1993 και σπούδασε Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σχέσεις στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ακολούθως απέκτησε το μεταπτυχιακό του δίπλωμα στην Πολιτική Οικονομία από το King’s College of London. Αυτή την περίοδο βρίσκεται στο τελευταίο έτος συγγραφής της διδακτορικής του διατριβής με τίτλο “The Ethics of Efficiency and the Efficiency of Ethics” στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, για την οποία έχει λάβει υποτροφία από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας. (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.).