Νέα
Τι υπάρχει mέta; Παρουσίαση της εκδοτικής σειράς του mέta | Σπύρος Κακουριώτης
του Σπύρου Κακουριώτη
Με δύο σημαντικές μελέτες, αντιπροσωπευτικές των κεντρικών προσανατολισμών του, το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού (mέta) εγκαινίασε τη συνεργασία του με τις εκδόσεις Τόπος, παρουσιάζοντας την ομώνυμη εκδοτική σειρά, που φιλοδοξεί να εμπλουτίσει τη σύγχρονη ριζοσπαστική σκέψη, διερευνώντας κρίσιμες πτυχές του καπιταλιστικού παρόντος αλλά και τα ενδεχόμενα που διανοίγονται ενόψει ενός μετακαπιταλιστικού μέλλοντος.
Αυτόν τον διπλό προσανατολισμό υπηρετούν τα πρώτα δείγματα της νέας εκδοτικής σειράς: Στραμμένη στο δυσοίωνο παρόν, η μελέτη του οικονομολόγου Guy Standing, Το πρεκαριάτο, εξετάζει τη νέα «επικίνδυνη τάξη» που διαμορφώνει η κυριαρχία του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, αυτή των εργαζόμενων σε θέσεις που χαρακτηρίζονται από τρομακτική επισφάλεια και μηδενική προοπτική, οδηγώντας σε συνολική κοινωνική αστάθεια, με τη στοχοποίηση των μεταναστών ή άλλων ευάλωτων ομάδων και την ενίσχυση του ακροδεξιού εξτρεμισμού. Παράλληλα, ο συγγραφέας επιχειρεί να σκιαγραφήσει μια νέα πολιτική, η οποία να θέτει τους φόβους και τις προσδοκίες του πρεκαριάτου στο επίκεντρο μιας προοδευτικής στρατηγικής αναδιανομής και διασφάλισης του εισοδήματος. Στον επικαιροποιημένο πρόλογό του, ο Γκάι Στάντινγκ αναλύει τις πολιτικές εξελίξεις που μεσολάβησαν από την πρώτη έκδοση του βιβλίου, ιδιαίτερα εκείνες που σχετίζονται με την πανδημία του Covid-19 και τις επιπτώσεις τους στο πρεκαριάτο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κοινόχρηστος, σήμερα, όρος «πρεκαριάτο» καθιερώθηκε στον δημόσιο διάλογο από αυτό ακριβώς το βιβλίο, που σήμερα μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά.
Το δεύτερο βιβλίο της σειράς, η μελέτη του αμερικανού διανοούμενου Michael Albert, Χωρίς αφεντικά, είναι στραμμένη προς τις δυνατότητες ενός μετακαπιταλιστικού μέλλοντος, προτείνοντας τη σύλληψη και την οργάνωση μιας νέας, συμμετοχικής οικονομίας, που θα βασίζεται στην αυτοδιαχείριση, την ισότητα, την αλληλεγγύη, την ποικιλομορφία και τη βιωσιμότητα. Επικεντρωμένη στην έννοια των (παραγωγικών) Κοινών, η οραματική πρόταση του Μάικλ Άλμπερτ περιλαμβάνει την άσκηση της αυτοδιαχείρισης από όλους όσοι εργάζονται, ένα εισόδημα ανάλογο με τον χρόνο και τη σκληρότητα της εργασίας, σε θέσεις με κοινωνική αξία, που παρέχουν σε όλους τους οικονομικούς δρώντες συγκρίσιμα μέσα και τη διάθεση να συμμετέχουν στις αποφάσεις που τους επηρεάζουν. Στη «νέα οικονομία για έναν καλύτερο κόσμο» που οραματίζεται ο Άλμπερτ σημαντικό ρόλο καλείται να διαδραματίσει η διαδικασία συμμετοχικού προγραμματισμού, στην οποία «η φροντίδα και η αλληλεγγύη είναι το νόμισμα της συλλογικής και ατομικής επιτυχίας».
Ας σημειωθεί ότι ο σχεδιασμός των βιβλίων της σειράς και των εξωφύλλων τους φέρει τη διακριτή σφραγίδα του σπουδαίου γραφίστα Δημήτρη Αρβανίτη.
Το mέta και η έννοια του «μετακαπιταλισμού»
«Ζούμε σε πολιτικά έσχατους καιρούς» τονίζει το σημείωμα της έκδοσης που προτάσσεται και στα δύο βιβλία. Θεωρώντας ότι η ύστερη νεωτερικότητα πλησιάζει στην ολοκλήρωσή της και ότι η εποχή μας, η εποχή του καπιταλισμού που γνωρίσαμε, φτάνει ή έχει ήδη φτάσει στο τέλος της· ότι τα στοιχεία που την χαρακτηρίζουν (από τη χρηματοπιστωτικοποίηση μέχρι καινοφανείς τύπους αυτοματισμού ή τεχνητής νοημοσύνης) σκιαγραφούν ένα σύστημα που δεν μπορεί πλέον να ονομαστεί καπιταλισμός· για να χαρακτηρίσουν αυτή την εποχή οι ακαδημαϊκοί υπεύθυνοι του mέta χρησιμοποιούν τον περιγραφικό όρο «μετακαπιταλισμός», έναν όρο αξιολογικά ουδέτερο, καθώς μπορεί να αποδειχθεί εξίσου δυστοπικός ή ουτοπικός.
Το mέta, το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού, που ιδρύθηκε το 2020 ως διεθνής ερευνητικός και πολιτιστικός οργανισμός, συνδέεται με το κόμμα ΜΕΡΑ25, το ευρωπαϊκό κίνημα DiEM25 και την Προοδευτική Διεθνή (εκπρόσωποι των οποίων συμμετέχουν στο διοικητικό του συμβούλιο). Με τον τρόπο αυτό, δίνει «συνέχεια και θεσμική μορφή σε μια συνεχή προσπάθεια για διάδραση μεταξύ τέχνης και πολιτικής», όπως τόνισε η πρόεδρός του, εικαστικός Δανάη Στράτου. Παρουσιάζοντας τη νέα εκδοτική σειρά, χαρακτήρισε τον «εγκλωβισμό της θεωρητικής αναζήτησης στο ακαδημαϊκό πεδίο, χωρίς εμπλοκή με τα κοινωνικά υποκείμενα, ένα από τα συμπτώματα της κρίσης μας, με το οποίο οφείλουμε να αναμετρηθούμε επειγόντως», ενώ σημείωσε πως στόχος του εκδοτικού προγράμματος του mέta είναι «βιβλία που θα αφήσουν αποτύπωμα στον χώρο των ιδεών, θα προσεγγίσουν ένα ευρύτερο κοινό και θα καλύψουν υπαρκτά κενά», συμβάλλοντας στην αναζωπύρωση της στρατηγικής συζήτησης στην Αριστερά.
Από τη μεριά του, ο ερευνητικός διευθυντής του mέta, δρ Σωτήρης Μητραλέξης, επισήμανε ότι η νέα εκδοτική σειρά περιλαμβάνει «βιβλία που έλειπαν και που θα συνεχίσουν να είναι σημαντικά και να αποτελούν τμήμα ενός διαλόγου, τόσο υψηλού θεωρητικού όσο και ευρύτερου», ενώ ο Βαγγέλης Γεωργακάκης, των Εκδόσεων Τόπος, υπογράμμισε την «σταθερή προσπάθεια να παρουσιάσουμε στο κοινό διανοητές της σύγχρονης ριζοσπαστικής σκέψης και να ενισχύσουμε τον διάλογο ανάμεσα σε διαφορετικά ρεύματα της προοδευτικής διανόησης, που τα ενώνει η θέληση για μια ουσιαστική αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης».
Το μελλοντικό εκδοτικό πρόγραμμα
Η εκδοτική σειρά του mέta και των εκδόσεων Τόπος θα εμπλουτιστεί και με μελέτες για ελληνικά θέματα, με πρώτο τον συλλογικό τόμο, σε επιμέλεια Κώστα Ράπτη, Εκλογές 1981: Αποτιμώντας ένα κρίσιμο ορόσημο της μεταπολιτευτικής ιστορίας. Ο τόμος επιχειρεί να διερευνήσει μία από τις πλέον μεταιχμιακές στιγμές του κύκλου της μεταπολίτευσης, αυτήν της ανόδου ενός σοσιαλιστικού κόμματος στην εξουσία, μέσα από τα κείμενα των Βασίλη Ασημακόπουλου, Σίσσυς Βελισσαρίου, Γιάννη Μαυρή και Χρύσανθου Τάσση.
Το αμέσως επόμενο εγχείρημα, στους πρώτους μήνες της νέας χρονιάς, θα αφορά έναν πολύ μεγαλύτερο κύκλο που κλείνει, αυτόν του μεταπολεμικού κόσμου: πρόκειται για τη μελέτη του ερευνητικού συνεργάτη του mέta Δημήτρη Β. Πεπόνη, Το τέλος της Μεγάλης Παρέκκλισης: Από τον πόλεμο της Ουκρανίας και την κρίση της πανδημίας στη διαμόρφωση της νέας πλανητικής τάξης.
Αργότερα μέσα στη χρονιά, η εκδοτική σειρά του Κέντρου Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού θα εμπλουτιστεί με ένα ακόμη βιβλίο, που αποτυπώνει τον κεντρικό προβληματισμό του mέta σχετικά με το κλείσιμο του ιστορικού κύκλου του καπιταλισμού: Πρόκειται για τον συλλογικό τόμο, σε επιμέλεια Σωτήρη Μητραλέξη – Στέφανου Ρέππα, Μετακαπιταλιστική συμμετοχική οικονομία και κοινωνία: Αρθρώνοντας μια εκδοχή μη δυστοπικού μετακαπιταλισμού, στον οποίο συμμετέχουν με κείμενά τους οι Michael Albert, Savvina Chowdhury, Robin Hahnel και Stephen R. Shalom.
Τέλος, στον προγραμματισμό της σειράς για το 2023 βρίσκονται η μονογραφία της μελετήτριας της Χάνα Άρεντ, Lyndsey Stonebridge, Placeless People: Writings, Rights, and Refugees, σχετικά με τους πρόσφυγες, και του Guy Standing, The Blue Commons: Rescuing the Economy of the Sea, σχετικά με την έννοια των «κοινών» στον χώρο της θάλασσας, η ακραία εμπορευματοποίηση της οποίας κινδυνεύει να την οδηγήσει σε απονέκρωση.
info
Μια νέα οικονομία για έναν καλύτερο κόσμο
https://metacpc.org/nobossestopos/
