[βίντεο] Βιβλιοπαρουσίαση «ΧΩΡΙΣ ΑΦΕΝΤΙΚΑ» του Michael Albert: Κλ. Αλεξοπούλου | Κων. Πουλής | Δ. Σκλήρης, με παρέμβαση του Γιάννη Μάγγου

Μιλήσαμε αρκετά για αυτό που φεύγει, που τελειώνει, που παρακμάζει: τον καπιταλισμό. Ώρα να μιλήσουμε για αυτό που θέλουμε να έρθει, να ξεκινήσει: την συμμετοχική οικονομία.

Με τα λόγια σαν αυτά υπογράμμισαν τη σημασία του βιβλίου του Michael Albert “Χωρίς Αφεντικά” οι ομιλητές στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου στο καφεβιβλιοπωλείο Red ‘n’ Noir για την παρουσίαση της ελληνικής μετάφρασης του σημαντικού αυτού έργου, στο πλαίσιο της εκδοτικής σειράς του mέta | Κέντρου Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού στις Εκδόσεις Τόπος.

Ο Michael Albert, συνιδρυτής του ZΝet και εμβληματική φυσιογνωμία του αμερικανικού ριζοσπαστισμού, στο βιβλίο του αυτό το οποίο μεταφράσθηκε στα ελληνικά σχεδόν ταυτόχρονα με την εμφάνιση του πρωτοτύπου, προχωρά (με οραματική τόλμη, αλλά και “αγγλοσαξονική” αναλυτικότητα και απλότητα ύφους) σε μια διεξοδική χαρτογράφηση μιας οικονομίας και κοινωνίας, χωρίς ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, αλλά και χωρίς κεντρικό άνωθεν σχεδιασμό. Δίνει έτσι πολύτιμη ώθηση στην στρατηγική συζήτηση, που τόσο μοιάζει να έχει υποχωρήσει τελευταία, για μια χειραφετησιακή εναλλακτική στον καπιταλισμό.

Η Κλεονίκη Αλεξοπούλου, διδάσκουσα στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο ανέφερε χαρακτηριστικά στην ομιλία της ότι το εγχείρημα της συνεργατικής οικονομίας έχει μεγάλο παρελθόν, αναγόμενο από τις μεσαιωνικές συντεχνίες μέχρι τη διεκδίκηση των “κοινών” στις μέρες μας, αλλά και περιβάλλεται από πολυάριθμα κρίσιμα ερωτήματα για την βιωσιμότητα τέτοιων εγχειρημάτων σε μεγάλη κλίμακα, την αλληλεπίδραση με το εξωτερικό περιβάλλον τους και τον “σιδερένιο νόμο της ολιγαρχίας” κατά Michels, δηλ. την μονίμως ενεδρεύουσα ανάδυση μιας νέας ελίτ διαχειριστών. Σε κάθε περίπτωση, το βιβλίο αναδεικνύει ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχουν αμιγώς τεχνοκρατικά ερωτήματα, αλλά πολιτικά.

Όπως επεσήμανε ο έτερος των ομιλητών Κωνσταντίνος Πουλής, δημοσιογράφος στο The Press Project, “από τους αρχαίους θρύλους για τη Χώρα του Χρυσού μέχρι τον Τόμας Μορ, ο οραματισμός για μια ουτοπική κοινωνία περιγραφόταν με κάθε δυνατή λεπτομέρεια. Η ουτοπία ήταν δίκοπο μαχαίρι, όμως, ακριβώς διότι κινούνταν μεταξύ προγράμματος αλλαγής και ευσεβούς πόθου. Το “Χωρίς Αφεντικά” αποτελεί ένα εγχείρημα πρακτικής απάντησης στο πώς θα ήταν ένας κόσμος που δεν θα έμοιαζε αμετακίνητος, αλλά θα πραγμάτωνε εδώ και τώρα ένα όραμα και κοινωνικής δικαιοσύνης”.

Ο μεταφραστής του βιβλίου Διονύσης Σκλήρης, διδάσκων στο ΕΑΠ, τόνισε ότι το “Χωρίς Αφεντικά αποτελεί μια υποδειγματική ανάλυση του τι μπορεί να σημαίνει σήμερα η συμβουλιακή αυτοδιαχείριση και η συνεργατική διαβούλευση. Στρέφεται τόσο ενάντια στα αφεντικά, όπως τα ξέρουμε στον νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό, όσο και σε οποιαδήποτε αφεντικά μπορεί να προκύψουν από έναν κεντρικά σχεδιαζόμενο σοσιαλισμό από τα πάνω. O Michael Albert προτιμά μάλιστα να μιλά για “συντονιστές”, δηλαδή για μια τάξη διευθυντών. Το πρόβλημα με οποιαδήποτε παρόμοια τάξη είναι ότι η εργασία της είναι ενδυναμωτική και για αυτό μπορεί να καταστεί μια αυτοαναπαραγόμενη τάξη. Για τον λόγο αυτό, το ζήτημα είναι η ισότητα ως προς τον ενδυναμωτικό χαρακτήρα της εργασίας και αυτό επιτυγχάνεται με ένα δίκαιο, σχεδόν ποσοτικοποιημένο μοίρασμα του χρόνου και του επίμοχθου χαρακτήρα της εργασίας. Με τον συνδυασμό απλού ύφους και διεξοδικής διαπραγμάτευσης των ζητημάτων που θα ανακύψουν, το βιβλίο αποτελεί μια ιδανική απάντηση σε οποιονδήποτε αμφιβάλλει για το εφικτό των αντιπροτάσεων των αριστερών οραμάτων και θέτει το πιεστικό ερώτημα “εσύ, δηλαδή, τι προτείνεις;””

Η συζήτηση, την οποία συντόνισε ο Σωτήρης Μητραλέξης, ερευνητικός διευθυντής του mέta, κατέδειξε το ζωηρό ενδιαφέρον του κοινού, ενώ ιδιαίτερα συγκινητική υπήρξε η παρέμβαση του Γιάννη Μάγγου, πατέρα του αδικοχαμένου Βασίλειου Μάγγου.