Ηλιάνα Φωκιανάκη

Η οπτική της Ηλιάνας για τον μετακαπιταλισμό. – Συνεισφορά στο mέta.

Φανταστείτε έναν κόσμο όπου οι διακρίσεις που βασίζονται στη φυλή, το φύλο, τη σεξουαλικότητα ή την εθνικότητα είναι ανύπαρκτες. Φανταστείτε έναν κόσμο όπου η ιδέα της ταξικής διάκρισης είναι ξεπερασμένη. Φανταστείτε μια εποχή ισότητας, με όλες τις δυνατές έννοιες. Όπου οι μισθοί δεν λαμβάνουν υπόψη τους το χρώμα και το φύλο και βασίζονται σε ιδιότητες όπως η αφοσίωση, η γνώση, η υπευθυνότητα και η αξιοπιστία. Όπου ο πλούτος έχει αναδιανεμηθεί, δεν υπάρχουν πλέον μεγιστάνες ή ολιγάρχες, και η διαφορά μεταξύ του χαμηλότερου και του μεγαλύτερου εισοδήματος είναι απλώς συμβολική. Όπου κανείς δεν πεινάει. Όπου η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση είναι δωρεάν σε όλο τον κόσμο. Όπου δεν υπάρχουν σύνορα. Όπου όλοι έχουν ένα σπίτι. Όπου η τουρμποκαπιταλιστική έννοια της ανάπτυξης είναι παρωχημένη. Όπου όλα είναι προσεκτικά κατασκευασμένα έτσι ώστε η γη να μην καταστρέφεται πλέον. Όπου ο ρυθμός είναι πιο αργός. Αλλά τα επίπεδα ευτυχίας έχουν αυξηθεί. Τα έθνη είναι παρωχημένα· ως εκ τούτου,  οι συγκρούσεις και οι πόλεμοι είναι επίσης παρωχημένοι.

Σε αυτόν τον κόσμο, ο πολιτισμός θα είχε τεράστιο ρόλο σε αυτήν την αλλαγή. Παραγωγοί πολιτισμού από οργανισμούς σε όλο τον κόσμο, θα έχουν δημιουργήσει ένα μνημόνιο που θα υποστηρίζει την  ιδέα του πολιτισμού και της τέχνης ως κάτι που θα πρέπει να αναδιανεμηθεί εξίσου και δωρεάν σε όλους. Η έννοια του λευκού κύβου δεν υπάρχει πια. Τα έργα τέχνης δεν εξετάζονται πλέον για τις αισθητικές τους ιδιότητες. Η τέχνη μπορεί να παραχθεί από όλους και για όλους. Δεν είναι προς πώληση, αλλά είναι προσβάσιμη από τον καθένα, ή δυνάμενη να ενοικιαστεί από οποιονδήποτε θέλει να βιώσει οποιαδήποτε μορφή τέχνης από την άνεση του σπιτιού του. Τα κέρδη από την ενοικίαση έργων τέχνης ή τη δωρεά για να επισκεφθείτε μουσεία που είναι ανοιχτά 24 ώρες, 7 ημέρες την εβδομάδα, χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη νέων επιστημονικών ερευνών, για την καταπολέμηση της κλιματικής επιδείνωσης και καταστροφής (που εξακολουθεί να είναι αποτέλεσμα προηγούμενων τροπαίων του τουρμποκαπιταλισμού) ή για την έρευνα για όλες τις μη ανθρώπινες κοινωνίες του πλανήτη που χρειάζονται διερμηνείς και υποδομές.  Θα μπορούσε να είναι αυτό η τέχνη σε ένα μετα-καπιταλιστικό μέλλον;

Η Ηλιάνα Φωκιανάκη είναι επιμελήτρια εκθέσεων, θεωρητικός και εκπαιδευτικός με έδρα την Αθήνα και το Rotterdam. Η έρευνά της επικεντρώνεται σε μορφές και μορφοποιήσεις εξουσίας και τον τρόπο εκδήλωσής τους υπό την επίδραση της γεωπολιτικής, της εθνικής ταυτότητας και των πολιτιστικών και ανθρωπολογικών ιστοριών. Το 2013 ίδρυσε το State of Concept Athens, τον πρώτο μη κερδοσκοπικό οργανισμό του είδους του στην Ελλάδα, τον οποίο διευθύνει μέχρι σήμερα. Το State of Concept έχει συνεργαστεί με καλλιτέχνες όπως οι Forensic Architecture, Kader Attia, Sanja Ivekovic, Laure Prouvost, Jonas Staal, Hito Steyer, μεταξύ άλλων, ενώ συνεργάζεται με τοπικούς και διεθνείς επιμελητές όπως ο WhW και ο Nick Aikens. Η Φωκιανάκη έχει επιμεληθεί εκθέσεις για την Kunstinstittut Melly (παλαιότερα γνωστή ως Witte den With CCA, Rotterdam), το KADIST Foundation, την La Colonie Paris, την e-flux New York, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Λουμπλιάνας (MG+MSUM), την Galerija Nova Zagreb κ.ά. Το πιο πρόσφατο έργο της, THE BUREAU OF CARE (2020-2022), έλαβε την υποτροφία αλληλεγγύης του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Πολιτισμού. Αυτή τη στιγμή εργάζεται στην έκθεση Machinations που έχει προγραμματιστεί για το 2023 στο Μουσείο Reina Sofia της Μαδρίτη (συνεπιμελήτρια) και σε ατομική έκθεση της κουρδικής κινηματογραφικής κολεκτίβας Rojava Film Commune στο Artspace του Auckland. Έχει υλοποιήσει σειρές διαλέξεων για διάφορα ιδρύματα, όπως το GOSSIPS (2019) για το Ινστιτούτο Het Nieuwe στο Rotterdam. Η Φωκιανάκη διδάσκει στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Τέχνης και έχει δώσει διαλέξεις σε ακαδημίες, ανεξάρτητους χώρους, μουσεία και ιδρύματα παγκοσμίως. Δημοσιεύει τακτικά σε περιοδικά όπως το e-flux, το Frieze κ.ά. και έχει συμμετάσχει σε διάφορες εκδόσεις. Το βιβλίο της “Gossips: WomXn Gather” θα εκδοθεί το 2021.