mέta έρευνα

Ζούμε σε πολιτικά έσχατους καιρούς. Η ύστερη νεωτερικότητα πλησιάζει στην ολοκλήρωσή της. Γνωρίζουμε ότι μια εποχή φτάνει στο τέλος της – ή, μάλλον, ότι έχει ήδη φτάσει στο τέλος της. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι τι θα ακολουθήσει. Αλλά επιθυμούμε να μάθουμε τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσουμε να παίξουμε ρόλο στη διαμόρφωσή του, στρέφοντάς το προς ένα μονοπάτι ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Η εγγενής αντίφαση που εμπεριέχεται στον όρο «μόνιμη παγκόσμια κρίση» είναι το μικρότερο από τα συμπτώματα. Η πρωτοκαθεδρία χρεωκοπημένων οντοτήτων (πτωχοτραπεζοκρατία), τα όρια της χρηματοπιστωτικοποίησης, η ανάδυση εξ ολοκλήρου νέων τύπων αυτοματισμού, η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, η ριζική ψηφιοποίηση των πάντων: όλα αυτά τα απλώς ενδεικτικά στοιχεία περιγράφουν ένα σύστημα που δεν μπορεί να ονομαστεί πλέον καπιταλισμός. Ήδη διαβλέπουμε τα πρώτα στάδια μιας αναδυόμενης εποχής που μπορεί να περιγραφεί μόνο ως προς το τι διαδέχεται: ζούμε σε μετακαπιταλιστικούς καιρούς. Και μπορεί τελικά να αποδειχθούν ουτοπικοί — ή δυστοπικοί. Ή οτιδήποτε ανάμεσά τους. Ο Ερευνητικός τομέας του mέta πασχίζει να κατανοήσει αυτό το μέλλον, μελετώντας το παρελθόν και διαγιγνώσκοντας με ακρίβεια το παρόν.

Έχει σημειωθεί ότι είναι ευκολότερο να φανταστεί κανείς το τέλος του κόσμου παρά το τέλος του καπιταλισμού — παρατήρηση που συνιστά επίκληση στην ανάγκη για σοβαρό αναστοχασμό γύρω από το τέλος της υπάρχουσας τάξης και τη μετάβαση σε έναν μετακαπιταλιστικό τρόπο ζωής. Όμως το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας αποτελεί μία μόνο από τις πτυχές του μετακαπιταλισμού. Εν τέλει, μπορεί ο ίδιος ο καπιταλισμός να είναι εκ πρώτης όψεως ένα οικονομικό σύστημα, αλλά έχει εξελιχθεί σε μία ολιστική πολιτική, πολιτισμική, ανθρωπολογική και διεθνή τάξη. Ο μετακαπιταλισμός, με όποιον τρόπο κι αν εξελιχθεί, δεν είναι απλώς μια τροποποίηση ενός οικονομικού συστήματος, αλλά εκ των πραγμάτων ένα νέο πολιτικό, πολιτισμικό, ανθρωπολογικό, πολιτισμικό παράδειγμα — μια νέα εποχή. Δυστοπική, ουτοπική, ή οτιδήποτε ανάμεσα σε αυτά τα δύο. Και οι αναταράξεις στη σταδιακή μετάβαση είναι ήδη μπροστά στα μάτια όλων. Η ολιγαρχική παρακμή της φιλελεύθερης δημοκρατίας γεννά αναρίθμητες παραλλαγές αυταρχικών τάσεων∙ η αλυσίδα τροφοδοσίας θυσιών στον παγκόσμιο Μινώταυρο αντιμετωπίζει όλο και νεώτερα εμπόδια∙ νέες προσδοκίες για χειραφέτηση αρθρώνονται∙ το χάσμα ανάμεσα σε μεγα-πόλεις και επαρχίες εγκυμονεί σιωπηρούς ψυχρούς εμφυλίους∙ η ανάδυση ενός μη-αγγλόφωνου, μη-ατλαντικού, μη-φιλελεύθερου, μη-δικομματικού κράτους στη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη είναι προ των πυλών, ανατρέποντας μια τάξη δύο αιώνων. Οι αλλαγές στην παγκόσμια δημογραφία και γεωπολιτική είναι ιλιγγιώδεις∙ η κλιματική αλλαγή απειλεί την ίδια μας την ύπαρξη. Μεταμορφώσεις γιγαντιαίων διαστάσεων ανασχηματίζουν ριζικά τον κόσμο μπροστά στα μάτια μας. 

Όροι με το πρόθεμα μετα– ή post- δεν κινούνται απαραιτήτως σε παράλληλη πορεία∙ περιγράφουν μια νέα πραγματικότητα επισημαίνοντας το τι διαδέχεται αυτή η πραγματικότητα — περιγράφουν κατώφλια. Εντούτοις, τώρα που η ύστερη νεωτερικότητα φτάνει στο τελικό της κατώφλι, πραγματικότητες που περιγράφονται με το πρόθεμα μετα– ή post- φαίνεται ότι φτάνουν σε σημείο σύγκλισης. Μετα-καπιταλισμός, μετα-εκκοσμίκευση, μετα-αποικιοκρατία, μετα-νεωτερικότητα, και ο κατάλογος δεν τελειώνει: φτάνουμε, έχουμε φτάσει σε ένα κοινό κατώφλι. Το πρόθεμα μετα– δηλώνει μια ξεκάθαρη συνειδητοποίηση πως κάτι έχει τελειώσει, αλλά και μια έλλειψη ξεκάθαρης γνώσης ως προς το τι ακριβώς αρχίζει. 

Ο ερευνητικός τομέας του mέta  διερευνά αυτό που τώρα αρχίζει, και πασχίζει να επιτύχει διαύγεια σε όλες τις πολύτροπες πλευρές του — με έρευνα, διαλογικά και ακαδημαϊκά μέσα, δημοσιεύσεις, συνέδρια, σεμινάρια. 

Τι έρχεται στην εκπνοή μιας εποχής, ενός «αιώνα»; Τι είδους κρίση υπαγορεύει αυτή η «ημέρα της κρίσης»; Αυτά τα ερωτήματα περιγράφουν το πεδίο της αναζήτησής μας. 

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ