Project Syndicate | Yanis Varoufakis

A half-century long strategy, led by corporations, Wall Street, governments, and central banks, is coming undone. As a result, the West’s authorities now face an impossible choice: push conglomerates and states into cascading bankruptcies or allow inflation to go unchecked.

The blame game over surging prices is on. Was it too much central-bank money being pumped out for too long that caused inflation to take off? Was it China, where most physical production had moved before the pandemic locked down the country and disrupted global supply chains? Was it Russia, whose invasion of Ukraine took a large chunk out of the global supply of gas, oil, grains, and fertilizers? Was it some surreptitious shift from pre-pandemic austerity to unrestricted fiscal largesse?

The answer is one that test-takers never encounter: All of the above and none of the above.

Pivotal economic crises frequently evoke multiple explanations that are all correct while missing the point. When Wall Street collapsed in 2008, triggering the global Great Recession, various explanations were offered: regulatory capture by financiers who had replaced industrialists in the capitalist pecking order; a cultural proclivity toward risky finance; failure by politicians and economists to distinguish between a new paradigm and a massive bubble; and other theories, too. All were valid, but none went to the heart of the matter.

The same thing is true today. The “we told you so” monetarists, who have been predicting high inflation ever since central banks massively expanded their balance sheets in 2008, remind me of the joy felt that year by leftists (like me) who consistently “predict” capitalism’s near-death – akin to a stopped clock that is right twice a day. Sure enough, by creating huge overdrafts for the bankers in the false hope that the money would trickle down to the real economy, central banks caused epic asset-price inflation (booming equity and housing markets, the crypto craze, and more).

But the monetarist story cannot explain why the major central banks failed from 2009 to 2020 even to boost the quantity of money circulating in the real economy, let alone push consumer price inflation up to their 2% target. Something else must have triggered inflation.

The interruption of China-centered supply chains clearly played a significant role, as did Russia’s invasion of Ukraine. But neither factor explains Western capitalism’s abrupt “regime change” from prevailing deflation to its opposite: all prices taking off simultaneously. This would require wage inflation to overtake price inflation, thus causing a self-perpetuating spiral, with wage rises feeding back into further price hikes which, in turn, cause wages to rise again, ad infinitum. Only then would it be reasonable for central bankers to demand that workers “take one for the team” and refrain from seeking higher wage settlements.

But, today, demanding that workers forgo wage gains are absurd. All the evidence suggests that, unlike in the 1970s, wages are rising much more slowly than prices, and yet the increase in prices is not just continuing but accelerating.

So, what is really going on? My answer: A half-century long power play, led by corporations, Wall Street, governments, and central banks, has gone badly wrong. As a result, the West’s authorities now face an impossible choice: Push conglomerates and even states into cascading bankruptcies, or allow inflation to go unchecked.

For 50 years, the US economy has sustained the net exports of Europe, Japan, South Korea, then China and other emerging economies, while the lion’s share of those foreigners’ profits rushed to Wall Street in search of higher returns. On the back of this tsunami of capital heading for America, the financiers were building pyramids of private money (such as options and derivatives) to fund the corporations building up a global labyrinth of ports, ships, warehouses, storage yards, and road and rail transport. When the crash of 2008 burned down these pyramids, the whole financialized labyrinth of global just-in-time supply chains was imperiled.

To save not just the bankers but also the labyrinth itself, central bankers stepped in to replace the financiers’ pyramids with public money. Meanwhile, governments were cutting public expenditure, jobs, and services. It was nothing short of lavish socialism for capital and harsh austerity for labor. Wages shrunk, and prices and profits were stagnant, but the price of assets purchased by the rich (and thus their wealth) skyrocketed. Thus, investment (relative to available cash) dropped to an all-time low, capacity shrunk, market power boomed, and capitalists became both richer and more reliant on central-bank money than ever.

It was a new power game. The traditional struggle between capital and labor to increase their respective shares of total income through mark-ups and wage increases continued but was no longer the source of most new wealth. After 2008, universal austerity yielded low investment (money demand), which, combined with plentiful central-bank liquidity (money supply), kept the price of money (interest rates) close to zero. With productive capacity (even new housing) on the wane, good jobs scarce, and wages stagnant, wealth triumphed in equity and real-estate markets, which had decoupled from the real economy.

Then came the pandemic, which changed one big thing: Western governments were forced to channel some of the new rivers of central-bank money to the locked-down masses within economies that, over the decades, had depleted their capacity to produce stuff and were now facing busted supply chains to boot. As the locked-down multitudes spent some of their furlough money on scarce imports, prices began to rise. Corporations with great paper wealth responded by exploiting their immense market power (yielded by their shrunken productive capacity) to push prices through the roof.

After two decades of a central-bank-supported bonanza of soaring asset prices and rising corporate debt, a little price inflation was all it took to end the power game that shaped the post-2008 world in the image of a revived ruling class. So, what happens now?

Probably nothing good. To stabilize the economy, the authorities first need to end the exorbitant power bestowed upon the very few by a political process of paper wealth and cheap debt creation. But the few will not surrender power without a struggle, even if it means going down in flames with society in tow.

Στην Κολομβία γράφτηκε ιστορία, καθώς οι πολίτες εξέλεξαν για πρώτη φορά αριστερό πρόεδρο, τον Gustavo Petro, που είναι μέλος του Συμβουλίου της Προοδευτικής Διεθνούς μαζί με τον Γραμματέα του ΜέΡΑ25, Γιάνη Βαρουφάκη και μεταξύ άλλων τους/τις Jeremy Corbyn, Rafael Correa, Niki Ashton, ενώ η Francia Márquez, ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα και τα περιβαλλοντικά δικαιώματα, είναι η πρώτη μαύρη αντιπρόεδρος της Κολομβίας. Η Προοδευτική Διεθνής ήταν στο πλευρό του Gustavo Petro σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου για να διασφαλίσει τη διαφάνεια και την εγκυρότητα της εκλογικής διαδικασίας.

Ο Γκουστάβο Πέτρο υπήρξε στο παρελθόν μέλος μιας ομάδας ανταρτών πόλης. Χρόνια γερουσιαστής, κέρδισε τις εκλογές υποσχόμενος την αναμόρφωση του οικονομικού συστήματος και κατορθώνοντας να κινητοποιήσει ψηφοφόρους που για χρόνια είχαν μπει στο περιθώριο και μαστίζονταν από φτώχεια και ανισότητα.

Αντιμετωπίζοντας έναν μεγιστάνα του κατασκευαστικού κλάδου κατάφερε να καταγράψει νίκη με 50,47%, έναντι 47,27% του αντιπάλου του, και θα καταλάβει το αξίωμα τον προσεχή Αύγουστο αντιμετωπίζοντας μια σειρά από προκλήσεις που σχετίζονται με τη δυσαρέσκεια για το αυξημένο κόστος διαβίωσης και την έλλειψη ευκαιριών.

Μετά το Περού, τη Χιλή και την Ονδούρα, η τρίτη μεγαλύτερη χώρα στη Λατινική Αμερική μπαίνει σε έναν νέο δρόμο, ενώ οι προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει ο νέος πρόεδρος είναι πολλές: αποψίλωση των δασών στον Αμαζόνιο, ρεκόρ μεταναστευτικών ροών προς την ΗΠΑ, κοινωνική πόλωση και δυσπιστία προς τους θεσμούς.

Ο Gustavo Petro πιστεύει στην ανάγκη αναμόρφωσης του οικονομικού συστήματος μέσω της απεξάρτησης από τις εξαγωγές πετρελαίου, της στροφής σε άλλες βιομηχανίες, της ανάπτυξης κοινωνικών προγραμμάτων, και της δικαιότερης κατανομής των φόρων μεταξύ πλούσιων και φτωχών. Στις προτεραιότητές του ωστόσο είναι και η εξάρθρωση των καρτέλ κοκαΐνης.

Με την εκλογή του οι σχέσεις της Κολομβίας με τις ΗΠΑ θα εισέλθουν σε νέα περίοδο, καθώς στο επίκεντρό τους θα τεθεί η συνεργασία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της αναχαίτισης της ταχείας διάβρωσης του Αμαζονίου.

Στις πρώτες του δηλώσεις μετά τη νίκη, ο Gustavo Petro απηύθυνε κάλεσμα για ενότητα, διάλογο και κατανόηση και δεσμεύτηκε ότι δεν θα υπάρξουν πολιτικές διώξεις.

After the Oligarchy & mέta

Editor’s Note: In this interview, Dr. Philipp Dapprich talks to After the Oligarchy about his work on refining the model of economic planning first proposed by Cockshott and Cottrell in Towards a New Socialism (1993). Discussion includes opportunity cost, labour cost, calculating opportunity cost in central planning, calculating environmental costs (such as GHG emissions), calculating opportunity cost of capital goods.

[After The Oligarchy] Hello fellow democrats, futurists, and problem solvers, this is After The Oligarchy. Today I’m speaking with Dr. Philipp Dapprich.

Philipp Dapprich is a political economist and philosopher working at the Free University Berlin. His PhD was entitled Rationality and Distribution in the Socialist Economy (2020), and today we’ll be discussing his work on refining the model of economic planning first proposed by Cockshott and Cottrell in Towards a New Socialism (1993).

Today’s conversation is in association with mέta: the Centre for Postcapitalist Civilisation if you’re not familiar with Towards a New Socialism you can buy the book or find a free PDF online you can also find interviews with Paul Cockshott on this channel and I’ll put links in the description to Philipp Dapprich’s doctoral thesis as well as a relevant paper.

Philipp Dapprich, thank you very much for joining me.

[Philipp Dapprich] Thank you very much for this conversation.

[ATO] Before we begin with the questions, I was talking to Paul Cockshott yesterday and he mentioned that actually you, Paul Cockshott, and Allin Cottrell, have finished a book, a new book, on economic planning called Economic Planning in an Age of Environmental Crisis. And that’s just with the publishers now, and it’s going to come out sometime this year [2022]. So, do you want to say few words about that?

[PD]Yeah. So, what we’re trying to do in in this book is two things.

First of all, we want to demonstrate that you need some kind of economic planning in order to tackle the huge task of transforming the economy away from fossil fuels. Paul Cockshott actually did a calculation, for the book, of the investment that would be necessary in the UK, as an example country, to completely transform the energy system. And the amount of investment that is needed actually exceeds the annual total private investment in the UK. So, if that’s correct then there’s no way that private investment alone will be able to tackle this, and you need the state to step in and take a significant role in this.

The second thing that we’re doing is showing how economic planning techniques can be applied precisely to this problem of transforming an economy towards a completely different energy source. So, one of the things that we’ve looked at is how you can do long-term plans that gradually transform the economy or the basis of the economy. And the other thing, which is something that I worked on in my PhD thesis as well, is to look at how we can consider environmental constraints in planning and also in valuation of goods.

[ATO] Just one more thing on that. It’s a book primarily about long-term planning and about applying that to the environment, or will there be material about relating a long-term plan to, say, a yearly plan?

[PD]The techniques we describe are, of course, generally applicable for long-term planning and they could be applied to any kind of long-term objective that you might have. But what we’re arguing in the book is that this would be particularly relevant when you’re trying to drastically change the way that the economy is structured, and especially the way the production of electricity and energy is done.

[ATO] Well, it sounds like it’ll be very interesting, and I’ll make sure to get a copy when that is released.

But our conversation today is about something else. It’s about your work on introducing opportunity cost valuations into the Towards a New Socialism model. But before we get into what new techniques and methods you introduced, I’d like to situate that in the history of this problem, and also talk a bit about Towards A New Socialism. So, to give the background to viewers, can you frame the issue of economic calculation so viewers can understand why the issue of opportunity cost is important? And we can go on from there.

[PD]Generally speaking in a socialist economy, a similar problem applies as in any other economy, which is how to apportion resources, labour, the means of production, towards various uses. How much labour are we going to use to produce food versus energy, versus other things? And you want to do that in a way that is in some sense efficient.

And there are techniques to do that. There are optimal planning techniques that that can be used to do that, but what they can’t necessarily tell you is which kinds of products are needed. Do we need more food, do we need more laptops, do we need more smartphones? They can’t really tell you that.

So, in a sense, there’s still a choice that has to be made by individual consumers or planners on what kinds of things to produce. And obviously one thing that will factor into that is the usefulness of these products. If we decide how many laptops are we going to produce, we’ll have to take into account well how useful are more laptops going to be?

But of course you also need, on the other hand, to consider what is the cost of producing these laptops. And I think that costs should be understood as an opportunity cost. Basically, when you use resources to produce laptops, you can no longer use these resources to produce other things. Labour that is used in factories to assemble laptops is labour that can’t be used to produce smartphones instead, or food, or something else. So that is really what is meant by ‘opportunity cost’. It is the opportunities that are lost when we’re doing something. When we’re dedicating resources to the production of laptops, we can’t use these resources for something else, and that is the opportunity that’s being lost.

And the difficult thing is trying to capture that in a way that can be measured. Where you have a single scale that would tell you what is the opportunity cost of a laptop versus a smartphone, versus something else.

[ATO] To clarify, you’re saying that, in the context of socialism and socialist planning, there are techniques of optimizing a plan which given the products and the resources that exist today can distribute that in an efficient manner. But that is different from saying next year how that list of ingredients so and products should be distributed.

[PD]When you’re optimizing in mathematics that always means maximizing some function. And what we’re maximizing is the product output. But, of course, you have many different kinds of products; laptops, smartphones, food, and so on. And the way that that we deal with this is by fixing proportions of these products. We’re saying, well, we’re going to produce two smartphones for every laptop, and for so many units of food, and so on. So, you have set proportions, and then we maximize the output at these proportions.

But, of course, you don’t just want to choose any arbitrary proportions, because you want that to reflect the actual need for laptops, and smartphones, and food, and so on. So, you have to adjust these proportions to the actual needs. And this is where opportunity cost plays a role, because when you’re then deciding ‘well, should we maybe increase the production of laptops relative to smartphones?’, then one of the factors besides the usefulness of laptops and smartphones that you have to take into account is ‘well, how many more smartphones could we produce instead of one laptop?’. That’s the opportunity cost: what other things can we not produce if we produce one laptop?

[ATO] Let’s introduce Towards a New Socialism, because, so far, we’ve been talking about economic planning in general, central planning in general. But Towards a New Socialism is a particular model which does things in a particular way, and you decided to take that model and to refine aspects of that.

[PD]What I found the most significant contribution of Towards a New Socialism, and what made me want to work on this model and refine it is that it has this automatic feedback loop which continually adjusts the mix of products being produced in response to consumer demand.

So, if there’s a high consumer demand for laptops then we’ll increase the production of laptops. And the way that this works is that first of all you regulate the prices. So these are token prices in terms of labour vouchers rather than money prices, but we can put that difference aside for now.

You adjust the prices towards the market clearing rates of products, so these market clearing rates are basically the rates at which the supply and the demand for product match. We’re currently producing 1,000 laptops a month and there’s demand for 1,000 laptops a month at the current price. That’s when you have market clearing rates.

And then these prices give you a good idea of how much people are willing to pay for these laptops. And that could be used as a proxy for how useful they find these laptops and how important these laptops are to their lives. Then the idea is, well, if the price is very high then people are willing to pay a lot for it and then maybe that justifies producing more laptops in the future, because people really value them. While if the prices – the clearing prices – are really low, that means people aren’t actually willing to pay that much for that many laptops, and maybe we should be producing less in the future.

But the question now becomes: the price is high or low relative to what? You need some standard of comparison and that will be different for a laptop than for an apple, because a laptop takes significantly more resources, different kinds of resources, but generally more resources. It’s more expensive in some sense to produce.

[ATO] You’re talking about comparing the price at which it sells to the cost of producing it. And then it’s a question of how you define that cost.

[PD]Yes. And what the Towards a New Socialism model does is measure the cost of producing an item in terms of the labour time, the socially average labour time, that is necessary to produce it. This goes back to Marx’s labour theory of value, which is the theory of prices under capitalism but which now applies this to socialism and says this is also an adequate measure of cost, of the cost of producing items under socialism.

And a problem that many people have with this, and I think there’s certainly some truth to it, is that you’re only considering one factor that is necessary to produce an item: labour. And you’re ignoring other factors. You’re ignoring the machinery that is needed for it. Not entirely, because machines take labour to produce, so you could say labour factors into that as well. But you’re certainly ignoring things like fertile land, which is scarce and which can’t be produced by labour.

And what I was particularly interested in, in my thesis, is that you’re ignoring environmental cost. So, the way that I consider this in my thesis is I think we should introduce some kind of cap on the emission of greenhouse gases, and then when you cap the emission rights for greenhouse gases these emission rights become a scarce resource that needs to be economized on. And I think the amount of emissions that the production of your product takes then has to be factored into the cost of that product as well.

[ATO] Let’s address that last example. And I’m going to put myself in the position of somebody defending, who’s advocating for, the Towards a New Socialism model without these modifications. And a person might say: okay, but given that the plan – and, I think it is clear but just for viewers, the plan that we’re talking about is a comprehensive plan for producing all the goods and services for the economy, so everything that appears in in the shops, what resources and inputs go to what production units, ‘projects’ are what they’re called in Towards a New Socialism.

So, surely, say, in the case of carbon emissions, we could decide what our limit for carbon is going to be for this year, in the next 10 years, and then we could just use that, set that as a constraint, and we just make sure that the plan doesn’t exceed that constraint.

To make this completely concrete, let’s say there’s one billion tonne CO2-equivalent that is allowed this year. And so as long as all of the production that happens this year does not produce more than one billion tonne CO2-equivalent it’s fine. So, what do you think are the limitations of that approach?

[PD]I mean, this absolutely works. And even in the original Towards a New Socialism model you can introduce a constraint on emissions and that will make sure that the optimized plan that you calculate in the end doesn’t violate these constraints, towards whatever environmental limits that you think are necessary.

The problem I think is that it will lead to an inadequate measure of the cost of individual products, which will then lead to an inadequate mix of products being produced, with an over-emphasis on products which actually take a lot of these scarce emission rights. Which then means other things can’t be produced anymore.

For example, the cost of fuel. Diesel fuel for cars, or petrol for cars, would be quite low or would represent maybe the labour cost of producing that fuel, but wouldn’t take into account that actually by burning this fuel you’re emitting quite a lot of greenhouse gases. That means that there would be no incentive to say okay well this is actually what’s using up all our emission rights right now, let’s drastically reduce that and maybe even increase production of other things instead which don’t take up that many emission rights.

So that’s the problem. The problem is not that you’ll get a plan that then emits too much CO2, the problem is that we’ll be using all of our scarce emission rights to produce things which maybe we shouldn’t be producing. And we should use these emission rights to produce a lot more of other things which only take a tiny fraction of those emission rights.

[ATO] Let me recap that, and then I’m going to ask you another question as devil’s advocate.

If I’m correct, what you’re saying is that there are really two problems here. There’s an absolute and there’s a relative problem. The absolute problem is: how in absolute terms can we make sure that we do not exceed one billion tonne CO2-equivalent? But there’s a second problem as well. And that problem is: given that we don’t want to exceed that limit, how are we going to distribute these resources the most effectively, the most efficiently, with the greatest social benefit (however you want to phrase it)?

[PD]Exactly. Once we’ve decided to limit carbon emissions, they are a scarce resource and we have to decide how we want to use those resources. And maybe using all of it on car fuel isn’t the best way to use these scarce resources. Maybe other things, where each unit takes less of these scarce emission rights, would be a much much better way to go about it.

And because this isn’t reflected in the labour value costing of these products. If you simply use labour values, I don’t think that’s the result you’ll get. I actually showed this in a computer simulation for a couple of small sample economies, and I got some results that I wasn’t expecting. But generally, what you got was that in the labour value model, what happens is that to stay within the emission constraint you simply produce less overall. Or sometimes, in some really strange cases, you even produce more of the environmentally destructive goods.

Excerpt from Optimal Planning with Consumer Feedback: A Simulation of a Socialist Economy, Philipp Dapprich, 2021. The red arrow shows a mere decrease in how much produced. The green arrow shows a decrease in how much produced and a shift in what is produced.

But in my [opportunity cost] model, generally what you got is a reduction in production to stay within the emission constraint, but you saw a shift. You saw more relative production of environmentally friendly goods, while you saw a significant reduction in the kinds of goods that were actually contributing to carbon emissions. It’s because this was now reflected in their price, and they’d only be produced as long as people would be willing to pay that higher price.

[ATO] We’re going to get to your model, and we’re going to get to your simulations that are very interesting and important.

I’d like to focus on the problem for a bit a little bit longer. To illustrate this issue of staying within the absolute limit but maybe not solving the relative problem. I mean, we could think about that in other cases which would be even more intuitive. I’m going to give a very stupid example, although it’s not really because it’s kind of how the world actually works at the moment.

So, let’s say we have a finite water supply or a finite supply of grain. You might say okay there are 300 million tonnes of grain. We just don’t have more, we don’t have enough arable land, or whatever. An economy could produce that and distribute that in two different ways. One way is that they could make sure that everybody has a nutritious supply of grain, and the other way is that all of the grain could go to one person and everybody else could starve. And neither of these use up more grain than there is.

I just wanted to make it really clear. I said that was a stupid example but actually that is really pretty much how the world works today. Actually, it’s one of the great problems of capitalism. So, we can call a system socialism but if we don’t overcome that problem in socialism then that the problem still exists.

Okay, we’ve made the point clear but I want to drill into that a little bit more. One more question. If somebody were advocating Towards a New Socialism as it is, they might say: what you’re saying is true, but what if we set a long-term plan for a gradual decrease of these carbon emissions? This year it’s one billion tonnes CO2 equivalent, but let’s say in 10 or 15 years it’s going to be zero. So, people are going to have to figure out how to stop using it, effectively. How do you respond to that?

[PD]Once you get to zero emissions – let’s say zero emission really means no emissions, and not that you’re offsetting it. There of course also these ideas that we’re always going to emit some CO2 but we’ll have to capture the same amount of CO2 back from the air. Let’s assume that’s not possible and you really have to have zero emissions.

At that point, you probably don’t need my modification anymore, at least to take into account carbon emissions and costing. Because you could simply ban any products or any production methods which emit CO2 outright. Or you’d have to because you can’t have any of it anymore anyways. And so at that point it probably wouldn’t make a difference anymore.

But even if that’s what we were going to do, and we don’t continue to have small emissions. Because there are some areas where it’s really hard to get rid of these emissions because there aren’t really any feasible alternatives. But even if we were to get to that, at some point, that’s still a few years or decades down the road. So, in the meantime, we will continue to emit some CO2 but we have to drastically reduce that. And then you precisely get these kinds of situations that I’m looking at, where you have a constraint on emissions you still have some emissions, and then the use of emission rights should be reflected in the cost of an item.

[ATO] There’s a trajectory, there’s a journey still, and we can’t say ‘well, we’re going to get there eventually, so it doesn’t matter how inefficient we are in the meantime’.

And the other thing, and this leads naturally into some more issues that you’re trying to address, is that carbon is not the only environmental cost. It’s actually only one type of environmental cost. It’s only one type of natural resource cost. And it’s only one type of cost. Like you were saying, there are issues about the opportunity cost of using capital goods, for instance, as well. So, even if we got to zero emissions, that wouldn’t take care of that. Do you want to just say something about that as well?

[PD] First of all, maybe about environmental constraints. Of course, you can generalize this towards other environmental constraints as well. So, we could as a society decide not just that we want to limit CO2 emissions, but we could also decide maybe we want to reduce the amount of land that is used for agriculture so that we have more land that can be used for natural reserves or something like that. And then you could also say, well no we’re not going to use all available land that we could potentially use for agriculture, we’re actually going to reduce the number of hectares that that can be used in the plan for growing food. And then you have to use the available land more efficiently and so on.

So, you could do this with any kind of environmental concern, or at least a lot of other environmental concerns as well; formulate them as some kind of constraint, introduce them to the optimization problem that’s solved when you calculate an optimal plan, and then in a similar way, in my model, this would be reflected in the cost of producing these items as well.

And then, of course, this this is a general approach. It doesn’t just apply to these additional environmental constraints that you might introduce, but it also affects other constraints which happen to be there in the economy. For example, if there’s limited number of a certain kind of machine available at a time, and it would take perhaps a long time to build up the stock of that of that type of machinery, then that is an effective constraint on the economy as well. And that would also be reflected in the cost of items. Do they need a scarce machine they have limited capacity to produce at the moment? Then they’ll probably have a higher opportunity cost. And this will then be reflected in adjusting the portions of goods that are being produced.

[ATO] Hello, this is After The Oligarchy. A quick message. If you’re enjoying this, please press the Like button – it makes a difference. Don’t forget to visit aftertheoligarchy.com to see full transcripts of videos, plus other material. And on Twitter I’m @AfterOligarchy if you’re into that sort of thing. As we head back to the show now, let’s keep our heads cool and our critical thinking sharp. Now back …

[ATO] Let’s talk about this issue a bit more, so about the capital goods. This one is a bit different because there’s that embodied labour in capital goods and machinery. What we’re talking about with capital goods – people could think about machine in a production line, could think about a building – they are goods that are used to produce other things. They tend to be longer lasting.

In the case of carbon emissions, there’s no way really to interpret that in terms of labour. It’s just that there is a certain number of carbon emissions and we don’t want to go above that. How do we figure out how we use these?

But with capital there is a way to, at least partially, account for the cost to society of a capital good and that is how much labour went into (a) people actually labouring to assemble it and put it together, and (b) how much labour was put into the things of which the machine is made. So, if the machine, say, has three components – it’s got a belt, an engine, and an electronic interface – how much labour went into those things? And then you can go back, and back, and back, and back.

[PD]That’s precisely how you would calculate the labour value of these machines. And, as you say, there’s a case to be made that machines can be produced by labour. So, they are not as strictly limited as other things might be. We can produce more of them but they might still be limited in the short term. While in the long term you might be able to build up the stock of machinery, in the short term you might simply not have that many machines. And it might take some time to produce more.

And maybe this doesn’t just apply to individual machines but to capital stock in general. You can see – and, I mean, it’s often seen like this in the tradition of the labour theory of value – that capital is in a sense dead labour. This past labour that was put into machines, that was then accumulated and built up over time.

And there might be a limit to that as well, not just to individual machines but to capital stock in general. Because only the labour or the portion of the value produced by labour that is not immediately used up can even be accumulated as capital stock. So, there’s a limit to the capital stock that we have available at any time. And I think that should be reflected in costs as well because that puts a constraint on what we can produce.

[ATO] To develop on that a little bit more, on what this opportunity cost means. The way I think about it is, like you’re saying, firstly about time scales. We might say in 50 years, we might have twice as many, or three times as many, nuclear power stations than we have now. Or, like you’re saying, we might have expanded the total capital stock. It might be twice as big, but on the time scale of, say, this year, it’s essentially fixed. And so the question is, then, how do we distribute those capital goods such that they’re used the most effectively?

And opportunity cost is a way of basically saying how useful is each of these capital goods going to be so that we can make sure that they’re distributed in the right way. It’s quite a different way of thinking than the labour cost method, because that’s thinking about how do we optimize the amount of labour that went into these capital goods and that it’ll save in the future. Whereas this [opportunity cost method] is more about how capital goods are scarce, and given that they’re scarce and people want them for different things, how do we distribute them?

[PD]Exactly. An example that you might give, also to do with ecological transformation, is electricity generation. We have a certain amount of power plants running right now, that are available right now, and we now have to allocate the electricity that can be produced by the available power plants. We might be able to build more of them in the future, but it takes five years or even longer to build a nuclear power plant. So while this might be possible, it doesn’t really affect the available electricity that we have right now and that we need to allocate right now.

[ATO] Yes, exactly.

We’ve given the contours of the problem, we’ve talked about opportunity cost, and planning, and optimizing, and labour costs, so let’s look at what could be the solutions. You’ve talked a bit about that already. So how did you attempt to solve this problem?

[PD]The difficulty is finding a common denominator, a common unit in which to measure the opportunity cost. And there’s a way to do it which is known in the linear optimization literature, it’s called shadow pricing. And the basic idea of shadow pricing is that you make a slight change to one of the constraints of an optimization problem and then see how much does this change the value of the optimized objective function which you’re trying to maximize. That’s in very general terms.

The way that I applied this then to calculate the opportunity cost of consumer products – which is what I was mostly interested in – is I postulated, so to speak, that you get one unit of the product for free. So, let’s say we had one unit of bread for free. I do this by introducing a ‘free bread method’ which is a method of magically producing one unit of bread and without using any labour, any resources, any energy, and no emission rights, and so on. It just magically appears. This method can only be used once, so you can only produce one unit like this.

If I introduce this [production] method and we get this one unit for free, we can then use those resources which would otherwise have been needed to produce that unit of bread to produce other things. And that will lead to a slight increase in the overall production, and the value of the objective function. So, overall, you have a bit more because you get one unit of free.

But this is now measured in some other quantity. It could be could be a quantity of some other product, which I call the objective product. But generally you see this slight increase, and this increase is then used as the value of the product or the relative cost value of a product.

[ATO] Before we go into that I want to say that there’s this paper, ‘Optimal Planning with Consumer Feedback: a Simulation of a Socialist Economy’ [link] and that’s linked in the description. That goes through all of this in the full technical details. There will be people who will want to read through that, so that’s there for them.

If I can recap this, what you’re saying is that we are producing all of these different goods. And let’s say if we take one of them, if we take bread. What would happen if one unit of bread appeared without requiring any inputs?

[PD]Yes. I think one intuition that that some people might have – and I’ve had this question posed to me – at first is ‘well, isn’t what you have then simply one more unit of bread?’. The value of one unit of bread is one unit of bread, it doesn’t tell you a lot.

But you might say well we don’t actually need one more unit of bread. Maybe we want to use some of the resources, which we now don’t need to produce this unit of bread, to produce other things as well. So, you produce a bit more of everything basically with those resources. And this then increases the production of all things, at the proportions which are set by what we call the ‘plan target’. The plant target is what sets the proportions of various products.

[ATO] Can I come in on that just to clarify? What you’re really saying is you’re introducing one unit of bread for free, so that means there’s one unit of bread that you don’t have to make.

[PD] Yeah.

[ATO] And all the stuff that would have gone into producing that one unit of bread now can go to everything else. All of the flour, the electricity to heat up the ovens, the labour, and so forth. Now that we’ve gotten that free unit of bread, these resources can go elsewhere. And you’re seeing what is the effect of using those inputs elsewhere, is it better is it worse.

[PD] Yes. It will be better but better for sure, because you have additional resources available.

[ATO] Well, yes. [I meant relative to other products]

[PD]So you can produce more. The question is: how much more? And so, since we still assume that these proportions are fixed, you’ll produce a bit more of everything. And that means you’ll produce a bit more bread. You’ll have a bit more bread in the end, not a full unit, but some small fraction of it. But you’ll also have a bit more of everything else, and that increase can then be measured and used as the unit of value.

[ATO] You’re talking about optimizing, and you’re saying that whenever you’re optimizing, you’re always trying to maximize or minimize some objective function. To explain that, an objective function could be dollars, it could be labour hours, it could be megawatt-hours, it could be anything. In the case of your simulations and modelling, what is the objective function? How do you decide what the effect of this free unit of bread is?

[PD]I choose an arbitrary consumer product which I call the ‘objective product’. In some of the examples that I ran the simulation on this was grain. And I basically measure the output of grain that is being produced.

Then you could ask: well, why grain, why not any other unit? And the answer is it really doesn’t matter, because the proportions of these products are fixed. So, you’re producing, let’s say, seven unit of coal for every six units of grain. And then if you increase the production of grain, you also have to increase the production of coal, and so on. So, in the end it doesn’t matter which one you use.

You’re just trying to maximize the production of any one product. But because the proportions are fixed, that will also maximize the production of all the other products as well.

[ATO] It’s like there’s a recipe, and we know that in order to make one serving of falafel, you need to have one tin of chickpeas, one head of garlic, and two bundles of parsley. Then, if you’re going to increase the number of tins of chickpeas, well then the others will go up accordingly. It’s fixed.

[PD] Yes.

[ATO] And I suppose somebody might ask, why are these proportions fixed, surely they should vary? And I’m wondering is that just because this is a marginal unit? It’s just changing for one, so you can approximate it as fixed. Is that the answer?

[PD]Well, it is fixed only for the purpose of calculating one production plan. But then it gets continually adjusted. And that’s, I think, precisely the interesting thing here, that you have this automatic feedback loop. That then the proportions for the next planning period will get adjusted depending on the observed behaviour of consumers, and the observed demand of consumers. So, you fix it for one moment in time. But then you continually adjust it for future production periods.

[ATO] Let’s recap quickly, and then we’ll go to how this applies to environmental costs.

You’re saying we introduce our free unit of bread, we see how the inputs that would have gone into making that would be distributed to other products. And then we ask of our objective product – essentially any product, it could be grain, it could be iron – how much does that go up? And you’re saying, well why that? It’s because there’s a recipe. So, you can use any of these goods as a representative for how much production increases.

[PD]Yes, that’s exactly right.

[ATO] Okay. So, let’s look now at how you used this to incorporate environmental costs efficiently into the model.

[PD] You have a constraint on emissions. These emission rights are then scarce. And that means whenever you calculate the value of a product by pretending that you get one unit for free, that means you don’t have to use all the resources needed to produce it. And it also means you don’t need to use the emission rights needed to produce it. And these emission rights are then freed up to be used to produce other things as well.

The emission rights that get used up in the production of a product are now reflected in the cost as well. In the case of a product that uses up a lot of emission rights, when you get one unit of it for free you have loads of emission rights to work with. And you’ll be able to produce a lot more with that, and that’s why it will have a higher cost in the end. And this will then be reflected in how production gets adjusted and so on.

[ATO] You’re able to incorporate the environmental cost like you would how much flour it takes, or how much electricity it takes, to make the bread. We introduced the free unit of bread, and the question is really how efficient is it to use those carbon emissions – or to create those carbon emissions – in making a unit of bread? How much would production increase if they were used elsewhere? And so that’s the way we can actually figure out what is an efficient production plan with respect to distributing emissions.

[PD]In one sense, you already have an efficient production plan simply because you calculate an optimal plan. You can do that anyway, and even the labour value model does it.

I guess the sense of efficiency that you get in my model, that I think you don’t properly get in the labour value model, is an efficiency in terms of actually producing the things using limited emission rights which are actually needed the most or have the most benefit in some sense. That’s where you get the difference.

[ATO] Out of interest, if the constraint is set at one billion tonnes CO2 equivalent for that year, does that mean that the plan will always use up that much? Or could it actually use less using your method?

[PD]It could use less. There are constraints which are not effective constraints. This doesn’t only apply to emission rights. Let’s say we have a million hours of labour time available to produce things, but we only have a limited number of machines or raw materials. Then we won’t be able to actually use all of that labour, because we don’t have the tools, the machines, the raw materials, to do that. And in that case, labour wouldn’t be an effective constraint. You’d still introduce it as a constraint of the problem, but it wouldn’t really matter because you can’t use that much labour anyway, because you don’t have all the other ingredients needed.

And the same can be true for emission rights. It could be the case that maybe labour is the effective constraint on production. Or there could be multiple effective constraints on production, but maybe emission rights isn’t one of them and then you actually don’t use up all of these emission rights. And, in that case, you might as well not have introduced the constraint at all, because it’s not effective. It doesn’t do anything. I mean, you could still do it because you don’t necessarily know whether it’s going to be an effective constraint or not.

[ATO] In chemistry terms this is called the ‘limiting reagent’.

[PD]Yes.

[ATO] Coming back to our falafel recipe, you could have 300 million tonnes of chickpeas but if you’ve only got two bundles of parsley …

[PD]Exactly.

[ATO]  you’re only going to make one serving.

That’s for environmental costs, so let’s look at capital goods. How can the opportunity cost of capital goods be introduced to the Towards a New Socialism model along these lines?

[PD]This works in just the same way. If you have a product that uses a lot of scarce machinery or capital goods to produce, when you get one unit of it for free suddenly all that machine capacity that that would otherwise have been needed to produce that unit is free to produce other things. And that then means that you’d be able to produce a lot more with that than if you had another product for free which maybe takes the same amount of labour but doesn’t use as much machine capacity. That wouldn’t allow you to produce that much more, and that’s how you get the difference in cost in the final products then depending on how much capital goods are required to produce them.

[ATO] You’re looking at the capital goods that are used, say, to make bread, and that’s treated as another input. So, you might have flour, water, electricity, ovens. It might use three big industrial ovens, but it won’t use a synchronous generator. And so there’s a zero for that and there’s a three for the ovens. And so then it’s the same thing of ‘if the bread wasn’t made, how could those ovens be used?’.

In terms of the unique qualities, characteristics, of capital goods – and this applies to land as well – carbon emissions are a lot more transferable. Anybody can emit carbon emissions, anybody can use flour. However, a machine might be geographically fixed.
So, how does that come into it?

[PD]Yes. That’s probably what people are going to think now. How do you use an oven that can be used to make bread to produce laptops instead? It doesn’t really work that way. This would be relevant when you consider a bit longer time period than this. We have a choice, we can’t produce all the capital goods we would ever want. But we can now choose whether to produce more ovens, or more ion plantation devices needed to make computer chips.

You have a choice at that point. It then becomes relevant whether a product requires a lot of these kinds of capital goods or not. It always depends on the time period you’re looking at. And in the very short term you might not be able to affect the mix of capital goods you have at all, and it might simply be irrelevant. You have to work with what you’ve got and ovens can only produce bread. But, in a bit longer time period, we might have a choice of which kinds of capital goods to produce and then it does matter.

[ATO] We’ll leave it there. There is still a lot more to talk about. We haven’t really dug into your simulations yet. And there’s also the issue of multiple techniques, multiple production techniques. We haven’t really dealt with that at all yet.

That was brilliant I really, I really enjoyed that. Thank you for taking the time.

[PD]Yeah it was good. I was surprised that you really take the time to dig deep into it and make sure people understand. That’s a lot more detail than … I’ve done similar interviews before and I don’t think we’ve gone into that deep into a particular point or anything like that. So that’s really good.

[ATO] That’s great, I appreciate that. That’s exactly what I try to do. I try to make a balance. But basically, with this YouTube channel and the blog that is exactly what I’m trying to do. Effectively, if we’re really going to do this, if we’re really going to change the world – and I know that this is how you feel and think because otherwise you wouldn’t be doing this – we have to have something that will work and that you can actually apply to the real world beyond some generalities. And that means that we need to go into these details.

Yeah, I mean you’re a bit of a strange philosopher. I know you were saying it was multi-disciplinary but I never expected somebody to mention a proportional controller in a philosophy thesis. Because that’s my background, electrical engineering. And I don’t know many philosophers you can use lp_solve.

[PD] I started off studying physics and philosophy in parallel, so that’s why I have the mathematical background. And originally my interest in philosophy was more in philosophy of science. I wrote my Master’s thesis in philosophy on the philosophy of quantum physics, so something completely unrelated.

But I was always a communist and politically interested. And I thought for my PhD I wanted to do something more relevant, but where I could also use my particular skills. I knew I wanted to go into philosophy and one of the reasons is that I just have such broad interests and philosophy is one discipline where you can you can do anything really. You can do the philosophy of economics, or political philosophy, you can also do philosophy of science.

And so I knew this would be, by the nature of it, an interdisciplinary project. And I got Paul [Cockshott] involved, he’s a computer scientist, of course. And he was the primary intellectual inspiration for the project as well. But then because I knew I wanted to do it in philosophy, we got a philosopher to be the primary supervisor. Paul was the co-supervisor. And then, I don’t know how much of the thesis you read, I mean a lot of it is standard political philosophy as well. I start off with very basic philosophical questions in terms of how to distribute things and the nature of rational choice, and these kinds of things. So, I try to ground it in in philosophy, but then I also get to these more technical things.

[ATO] No I like that. I think it’s a really nice combination. Because I probably have very similar interests to you. I’m very interested in the philosophy of science in particular. And you know there’s that saying of Richard Feynman that ‘the philosophy of science is as useful to scientists as ornithology is to birds.’ Well, I don’t agree with him on that. I don’t agree with him, particularly not now, where … anyway we can maybe talk about that again.

[PD]A lot a lot of physicists think like that. So, when I when I talk to other people in physics about philosophy of science they’re always like ‘we don’t need philosophers to tell us how to do science’. But, I mean, clearly there are ways of doing it wrong and there are ways of doing it right. Theorising about that is leaving the realm of science, in a sense, because you’re not doing science anymore, you’re talking on a meta level about science. And then you’re basically doing philosophy at that point.

[ATO] Yes, definitely. But I think there could be a lot more of that general discussion, which is necessary and important, and then going to ‘okay, but also we live in a real world, and we want to do things.’ I mean, in terms of philosophy I’m a pragmatist. As in John Dewey, and so on. So, ultimately, everything for me comes back to ‘what are we going to do?’. And so I thought that was great, you know, ‘yeah this is this is what Robert Nozick said, and so forth, and here are some critiques, but anyway so I was using lp_solve basically I figured out how to optimize the production plan.’ And I think there should be more of that.

All right, look, I’ll let you go. It’s great to talk to you, and we’ll talk again next week.

[PD]All right, I’ll see you next week then, bye.

[ATO] Thank you for watching.

If you got anything from this video, then please press the Like button, consider Subscribing, and, if you really enjoyed it, then comment your favourite ice cream, pizza topping, or whatever other generic, boring, unrelated, nonsense will appease the Algorithm.

There’s a lot more to come. We’ll keep exploring better futures for humanity until we get there.

And as always, I want to read your thoughts in the Comments section below. This channel has a wonderful audience, and there are usually some very interesting comments under the video, so let’s continue that.

That’s all for now. Our democratic future lies After The Oligarchy.

Ο Κωνσταντίνος Πουλής συζητά με την Χριστίνα Κανατάκη για την στάση που πραγματοποιεί το mέta-μπουλούκι στην Μονή Λαζαριστών στις 16/6 στο πλαίσιο της καλοκαιρινής του περιοδείας
Στην εκπομπή Τα Καθέκαστα
Στην Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης TV100

Ben Aris & Duncan Campbell | The Guardian, 25/09/2004

Οι φήμες για μια σχέση μεταξύ της πρώτης οικογένειας των ΗΠΑ και της ναζιστικής πολεμικής μηχανής κυκλοφορούν εδώ και δεκαετίες. Τώρα ο Guardian μπορεί να αποκαλύψει πώς οι επιπτώσεις των γεγονότων που κορυφώθηκαν με την ανάληψη δράσης βάσει του νόμου περί εμπορίας με τον εχθρό εξακολουθούν να γίνονται αισθητές.

Αυτόματη μετάφραση από τα αγγλικά | Machine translated

Ο παππούς του Τζορτζ Μπους, γερουσιαστής των ΗΠΑ Πρέσκοτ Μπους, ήταν διευθυντής και μέτοχος εταιρειών που επωφελήθηκαν από την εμπλοκή τους με τους χρηματοδότες της ναζιστικής Γερμανίας.

Ο Guardian εξασφάλισε επιβεβαίωση από πρόσφατα ανακαλυφθέντα αρχεία στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ ότι μια εταιρεία της οποίας ο Πρέσκοτ Μπους ήταν διευθυντής εμπλέκεται με τους οικονομικούς αρχιτέκτονες του ναζισμού.

Οι επιχειρηματικές του συναλλαγές, οι οποίες συνεχίστηκαν μέχρι την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας του το 1942 βάσει του νόμου περί εμπορίας με τον εχθρό, οδήγησαν περισσότερα από 60 χρόνια αργότερα σε μια αστική αγωγή αποζημίωσης που ασκήθηκε στη Γερμανία κατά της οικογένειας Μπους από δύο πρώην εργάτες-σκλάβους στο Άουσβιτς και σε μια βουή προεκλογικής διαμάχης.

Τα στοιχεία ώθησαν επίσης έναν πρώην εισαγγελέα των ΗΠΑ για εγκλήματα πολέμου των Ναζί να υποστηρίξει ότι η δράση του εκλιπόντος γερουσιαστή θα έπρεπε να αποτελέσει λόγο για δίωξη για παροχή βοήθειας και παρηγοριάς στον εχθρό.

Η συζήτηση σχετικά με τη συμπεριφορά του Πρέσκοτ Μπους έβραζε κάτω από την επιφάνεια εδώ και αρκετό καιρό. Υπήρχε μια συνεχής φλυαρία στο διαδίκτυο σχετικά με τη σύνδεση “Μπους/Ναζί”, η οποία σε μεγάλο βαθμό ήταν ανακριβής και άδικη. Όμως τα νέα έγγραφα, πολλά από τα οποία αποχαρακτηρίστηκαν μόλις πέρυσι, δείχνουν ότι ακόμη και μετά την είσοδο της Αμερικής στον πόλεμο και ενώ υπήρχαν ήδη σημαντικές πληροφορίες για τα σχέδια και τις πολιτικές των Ναζί, ο ίδιος εργάστηκε για εταιρείες που είχαν στενή σχέση με τις ίδιες τις γερμανικές επιχειρήσεις που χρηματοδότησαν την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία και επωφελήθηκαν από αυτές. Έχει επίσης διατυπωθεί η άποψη ότι τα χρήματα που κέρδισε από αυτές τις συναλλαγές βοήθησαν στη δημιουργία της περιουσίας της οικογένειας Μπους και στη δημιουργία της πολιτικής δυναστείας της.

Είναι αξιοσημείωτο ότι ελάχιστες από τις συναλλαγές του Μπους με τη Γερμανία έχουν τύχει δημόσιας προσοχής, εν μέρει λόγω του μυστικού καθεστώτος των εγγράφων που τον αφορούν. Τώρα όμως η δικαστική αγωγή πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για αποζημίωση από δύο επιζώντες του Ολοκαυτώματος εναντίον της οικογένειας Μπους και η επικείμενη έκδοση τριών βιβλίων για το θέμα απειλούν να καταστήσουν την επιχειρηματική ιστορία του Πρέσκοτ Μπους ένα άβολο θέμα για τον εγγονό του, Τζορτζ Γ., καθώς επιδιώκει την επανεκλογή του.

Αν και δεν υπάρχει καμία υπόνοια ότι ο Πρέσκοτ Μπους συμπαθούσε τη ναζιστική υπόθεση, τα έγγραφα αποκαλύπτουν ότι η εταιρεία για την οποία εργαζόταν, η Brown Brothers Harriman (BBH), λειτουργούσε ως αμερικανική βάση για τον Γερμανό βιομήχανο Φριτς Τίσεν, ο οποίος βοήθησε στη χρηματοδότηση του Χίτλερ τη δεκαετία του 1930 πριν έρθει σε ρήξη μαζί του στο τέλος της δεκαετίας. Ο Guardian έχει δει στοιχεία που δείχνουν ότι ο Μπους ήταν διευθυντής της Union Banking Corporation (UBC) με έδρα τη Νέα Υόρκη, η οποία εκπροσωπούσε τα αμερικανικά συμφέροντα του Thyssen και συνέχισε να εργάζεται για την τράπεζα μετά την είσοδο της Αμερικής στον πόλεμο.

Ο Μπους ήταν επίσης μέλος του διοικητικού συμβουλίου τουλάχιστον μιας από τις εταιρείες που αποτελούσαν μέρος ενός πολυεθνικού δικτύου εικονικών εταιρειών που επέτρεπαν στην Thyssen να μεταφέρει περιουσιακά στοιχεία σε όλο τον κόσμο.

Η Thyssen κατείχε τη μεγαλύτερη εταιρεία χάλυβα και άνθρακα στη Γερμανία και πλούτισε από τις προσπάθειες του Χίτλερ να επανεξοπλιστεί μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων. Ένας από τους πυλώνες του διεθνούς εταιρικού ιστού της Thyssen, η UBC, δούλευε αποκλειστικά για μια τράπεζα που ελεγχόταν από την Thyssen στις Κάτω Χώρες και ανήκε σε αυτήν. Πιο δελεαστικοί είναι οι δεσμοί του Μπους με την Consolidated Silesian Steel Company (CSSC), με έδρα την πλούσια σε ορυκτά Σιλεσία στα γερμανοπολωνικά σύνορα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, η εταιρεία χρησιμοποίησε τη ναζιστική εργασία σκλάβων από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, συμπεριλαμβανομένου του Άουσβιτς. Η ιδιοκτησία της CSSC άλλαξε χέρια αρκετές φορές τη δεκαετία του 1930, αλλά έγγραφα από το Εθνικό Αρχείο των ΗΠΑ που αποχαρακτηρίστηκαν πέρυσι συνδέουν τον Μπους με την CSSC, αν και δεν είναι σαφές αν αυτός και η UBC εξακολουθούσαν να συμμετέχουν στην εταιρεία όταν κατασχέθηκαν τα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία της Thyssen το 1942.

Τρεις σειρές αρχείων διευκρινίζουν την εμπλοκή του Πρέσκοτ Μπους. Και τα τρία είναι άμεσα διαθέσιμα, χάρη στο αποτελεσματικό αμερικανικό αρχειακό σύστημα και το εξυπηρετικό και αφοσιωμένο προσωπικό τόσο στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου στην Ουάσιγκτον όσο και στα Εθνικά Αρχεία στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ.

Η πρώτη σειρά αρχείων, τα έγγραφα Harriman στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, δείχνουν ότι ο Prescott Bush ήταν διευθυντής και μέτοχος πολλών εταιρειών που εμπλέκονταν με την Thyssen.

Η δεύτερη σειρά εγγράφων, που βρίσκεται στα Εθνικά Αρχεία, περιέχεται στην εντολή κατοχύρωσης με αριθμό 248, η οποία καταγράφει την κατάσχεση των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας. Αυτό που δείχνουν αυτά τα αρχεία είναι ότι στις 20 Οκτωβρίου 1942 ο θεματοφύλακας ξένης περιουσίας κατέσχεσε τα περιουσιακά στοιχεία της UBC, της οποίας ο Prescott Bush ήταν διευθυντής. Αφού πέρασε από τα βιβλία της τράπεζας, έγιναν περαιτέρω κατασχέσεις σε βάρος δύο θυγατρικών εταιρειών, της Holland-American Trading Corporation και της Seamless Steel Equipment Corporation. Μέχρι τον Νοέμβριο, είχε κατασχεθεί και η Silesian-American Company, ένα άλλο από τα εγχειρήματα του Prescott Bush.

Η τρίτη σειρά εγγράφων, επίσης στα Εθνικά Αρχεία, περιέχεται στους φακέλους της IG Farben, η οποία διώχθηκε για εγκλήματα πολέμου.

Μια έκθεση που εκδόθηκε από το Office of Alien Property Custodian το 1942 ανέφερε για τις εταιρείες ότι “από το 1939, αυτές οι ιδιοκτησίες (χάλυβα και εξόρυξης) βρίσκονται στην κατοχή και λειτουργούν από τη γερμανική κυβέρνηση και αναμφίβολα έχουν βοηθήσει σημαντικά την πολεμική προσπάθεια της χώρας αυτής”.

Ο Πρέσκοτ Μπους, ένας γοητευτικός άντρας ύψους 1,80 μ. με πλούσια φωνή που τραγουδούσε, ήταν ο ιδρυτής της πολιτικής δυναστείας των Μπους και κάποτε θεωρήθηκε ο ίδιος πιθανός υποψήφιος για την προεδρία. Όπως ο γιος του, Τζορτζ, και ο εγγονός του, Τζορτζ Γ., πήγε στο Γέιλ όπου ήταν, πάλι όπως οι απόγονοί του, μέλος της μυστικοπαθούς και επιδραστικής φοιτητικής κοινότητας Skull and Bones. Ήταν λοχαγός του πυροβολικού στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και παντρεύτηκε το 1921 την Ντόροθι Γουόκερ, κόρη του Τζορτζ Χέρμπερτ Γουόκερ.

Το 1924, ο πεθερός του, γνωστός επενδυτικός τραπεζίτης του Σεντ Λούις, τον βοήθησε να εγκατασταθεί σε επιχείρηση στη Νέα Υόρκη με τον Averill Harriman, τον πλούσιο γιο του μεγιστάνα των σιδηροδρόμων E H Harriman στη Νέα Υόρκη, ο οποίος είχε ασχοληθεί με τον τραπεζικό τομέα.

Μια από τις πρώτες δουλειές που ανέθεσε ο Γουόκερ στον Μπους ήταν να διευθύνει την UBC. Ο Μπους ήταν ιδρυτικό μέλος της τράπεζας και τα έγγραφα σύστασης, τα οποία τον αναφέρουν ως έναν από τους επτά διευθυντές, δείχνουν ότι κατείχε μία μετοχή της UBC αξίας 125 δολαρίων.

Η τράπεζα ιδρύθηκε από τον Χάριμαν και τον πεθερό του Μπους για να παρέχει μια αμερικανική τράπεζα στους Θίσενς, την πιο ισχυρή βιομηχανική οικογένεια της Γερμανίας.

Ο August Thyssen, ο ιδρυτής της δυναστείας, είχε συμβάλει σημαντικά στην προσπάθεια της Γερμανίας για τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και τη δεκαετία του 1920, αυτός και οι γιοι του Fritz και Heinrich δημιούργησαν ένα δίκτυο υπερπόντιων τραπεζών και εταιρειών, ώστε τα περιουσιακά στοιχεία και τα χρήματά τους να μπορούν να μεταφερθούν σε υπεράκτιες περιοχές, εάν απειλούνταν ξανά.

Όταν ο Fritz Thyssen κληρονόμησε την επιχειρηματική αυτοκρατορία το 1926, η οικονομική ανάκαμψη της Γερμανίας είχε αρχίσει να παραπαίει. Αφού άκουσε τον Αδόλφο Χίτλερ να μιλάει, ο Thyssen γοητεύτηκε από τον νεαρό εμπρηστή. Εντάχθηκε στο ναζιστικό κόμμα τον Δεκέμβριο του 1931 και παραδέχεται ότι υποστήριξε τον Χίτλερ στην αυτοβιογραφία του, I Paid Hitler, όταν οι εθνικοσοσιαλιστές ήταν ακόμη ένα ριζοσπαστικό περιθωριακό κόμμα. Παρενέβη αρκετές φορές για να διασώσει το κόμμα που πάλευε: το 1928 ο Thyssen είχε αγοράσει το Barlow Palace στην Briennerstrasse, στο Μόναχο, το οποίο ο Χίτλερ μετέτρεψε στο Brown House, την έδρα του ναζιστικού κόμματος. Τα χρήματα προήλθαν από ένα άλλο υπερπόντιο ίδρυμα της Thyssen, την Bank voor Handel en Scheepvarrt στο Ρότερνταμ.

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1930, η Brown Brothers Harriman, η οποία ισχυριζόταν ότι ήταν η μεγαλύτερη ιδιωτική επενδυτική τράπεζα στον κόσμο, και η UBC είχαν αγοράσει και στείλει εκατομμύρια δολάρια χρυσού, καυσίμων, χάλυβα, άνθρακα και ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου στη Γερμανία, τροφοδοτώντας και χρηματοδοτώντας την προετοιμασία του Χίτλερ για πόλεμο.

Μεταξύ 1931 και 1933 η UBC αγόρασε χρυσό αξίας άνω των 8 εκατ. δολαρίων, εκ των οποίων 3 εκατ. δολάρια μεταφέρθηκαν στο εξωτερικό. Σύμφωνα με έγγραφα που είδε ο Guardian, μετά τη σύσταση της UBC μετέφερε 2 εκατ. δολάρια σε λογαριασμούς της BBH και μεταξύ 1924 και 1940 τα περιουσιακά στοιχεία της UBC κυμάνθηκαν γύρω στα 3 εκατ. δολάρια, πέφτοντας στο 1 εκατ. δολάριο μόνο σε λίγες περιπτώσεις.

Το 1941, ο Thyssen διέφυγε από τη Γερμανία μετά τη διαφωνία του με τον Χίτλερ, αλλά συνελήφθη στη Γαλλία και κρατήθηκε για το υπόλοιπο του πολέμου.

Δεν υπήρχε τίποτα παράνομο στη συνεργασία με τους Thyssen καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 και πολλά από τα πιο γνωστά επιχειρηματικά ονόματα της Αμερικής επένδυσαν σε μεγάλο βαθμό στη γερμανική οικονομική ανάκαμψη. Ωστόσο, όλα άλλαξαν μετά την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία το 1939. Ακόμα και τότε θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η BBH είχε το δικαίωμα να συνεχίσει τις επιχειρηματικές της σχέσεις με τους Thyssens μέχρι το τέλος του 1941, καθώς οι ΗΠΑ ήταν ακόμα τεχνικά ουδέτερες μέχρι την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ. Τα προβλήματα άρχισαν στις 30 Ιουλίου 1942, όταν η εφημερίδα New York Herald-Tribune δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο “Ο Άγγελος του Χίτλερ έχει 3 εκατομμύρια δολάρια σε αμερικανική τράπεζα”. Οι τεράστιες αγορές χρυσού της UBC είχαν δημιουργήσει υποψίες ότι η τράπεζα ήταν στην πραγματικότητα ένα “μυστικό κομπόδεμα” που ήταν κρυμμένο στη Νέα Υόρκη για τον Thyssen και άλλα μεγαλοστελέχη των Ναζί. Η Επιτροπή Αλλοδαπών Ιδιοκτησιών (APC) ξεκίνησε έρευνα.

Δεν αμφισβητείται το γεγονός ότι η αμερικανική κυβέρνηση κατέσχεσε μια σειρά περιουσιακών στοιχείων που ελέγχονταν από την BBH – συμπεριλαμβανομένης της UBC και της SAC – το φθινόπωρο του 1942 στο πλαίσιο της πράξης Trading with the Enemy act. Αυτό που αμφισβητείται είναι αν οι Harriman, Walker και Bush έκαναν κάτι περισσότερο από το να κατέχουν αυτές τις εταιρείες στα χαρτιά.

Ο Erwin May, ακόλουθος του Υπουργείου Οικονομικών και αξιωματικός του τμήματος ερευνών στο APC, ανέλαβε να εξετάσει τις επιχειρήσεις της UBC. Το πρώτο γεγονός που προέκυψε ήταν ότι ο Ρόλαντ Χάριμαν, ο Πρέσκοτ Μπους και οι άλλοι διευθυντές δεν είχαν στην πραγματικότητα τις μετοχές τους στην UBC, αλλά απλώς τις κατείχαν για λογαριασμό της Bank voor Handel. Περιέργως, κανείς δεν φαινόταν να γνωρίζει σε ποιον ανήκε η τράπεζα με έδρα το Ρότερνταμ, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της UBC.

Ο May έγραψε στην έκθεσή του της 16ης Αυγούστου 1941: “Η Union Banking Corporation, που ιδρύθηκε στις 4 Αυγούστου 1924, ανήκει εξ ολοκλήρου στην Bank voor Handel en Scheepvaart N.V. του Ρότερνταμ, Κάτω Χώρες. Από την έρευνά μου δεν προέκυψε κανένα στοιχείο σχετικά με την ιδιοκτησία της ολλανδικής τράπεζας. Ο κ. Cornelis [sic] Lievense, πρόεδρος της UBC, ισχυρίζεται ότι δεν γνωρίζει τίποτα σχετικά με την ιδιοκτησία της Bank voor Handel, αλλά θεωρεί πιθανό ότι ο βαρόνος Heinrich Thyssen, αδελφός του Fritz Thyssen, μπορεί να κατέχει σημαντικό μερίδιο”.

Ο May απάλλαξε την τράπεζα από την κατηγορία ότι κατείχε ένα χρυσό αυγό για τους ηγέτες των Ναζί, αλλά συνέχισε περιγράφοντας ένα δίκτυο εταιρειών που απλωνόταν από την UBC σε όλη την Ευρώπη, την Αμερική και τον Καναδά και πώς τα χρήματα από την voor Handel ταξίδευαν σε αυτές τις εταιρείες μέσω της UBC.

Μέχρι τον Σεπτέμβριο ο May είχε εντοπίσει την προέλευση των μη αμερικανικών μελών του διοικητικού συμβουλίου και διαπίστωσε ότι ο Ολλανδός HJ Kouwenhoven – ο οποίος συναντήθηκε με τον Harriman το 1924 για τη δημιουργία της UBC – είχε πολλές άλλες δουλειές: εκτός από διευθύνων σύμβουλος της voor Handel ήταν επίσης διευθυντής της τράπεζας August Thyssen στο Βερολίνο και διευθυντής της Union Steel Works του Fritz Thyssen, της εταιρείας χαρτοφυλακίου που ήλεγχε την αυτοκρατορία χάλυβα και ανθρακωρυχείων της Thyssen στη Γερμανία.

Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ο Homer Jones, επικεφαλής του τμήματος ερευνών και έρευνας της APC, έστειλε υπόμνημα στην εκτελεστική επιτροπή της APC, στο οποίο συνιστούσε στην κυβέρνηση των ΗΠΑ να αποκτήσει την UBC και τα περιουσιακά της στοιχεία. Ο Τζόουνς κατονόμαζε στο υπόμνημα τους διευθυντές της τράπεζας, συμπεριλαμβανομένου του ονόματος του Πρέσκοτ Μπους, και έγραφε: “Οι εν λόγω μετοχές κατέχονται από τα προαναφερθέντα άτομα, ωστόσο, αποκλειστικά και μόνο ως διορισμένοι για την Bank voor Handel, Ρότερνταμ, Ολλανδία, η οποία ανήκει σε ένα ή περισσότερα μέλη της οικογένειας Thyssen, υπηκόους της Γερμανίας και της Ουγγαρίας. Οι 4.000 μετοχές που παρατίθενται ανωτέρω ανήκουν επομένως σε δικαιούχους και βοηθούν για τα συμφέροντα εχθρικών υπηκόων και είναι προνομιούχες από την APC”, σύμφωνα με το σημείωμα των Εθνικών Αρχείων που είδε ο Guardian.

Στα πράσα

Ο Τζόουνς συνέστησε να ρευστοποιηθούν τα περιουσιακά στοιχεία προς όφελος της κυβέρνησης, αλλά αντ’ αυτού η UBC διατηρήθηκε ανέπαφη και τελικά επέστρεψε στους Αμερικανούς μετόχους μετά τον πόλεμο. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο Μπους πούλησε το μερίδιό του στην UBC μετά τον πόλεμο για 1,5 εκατ. δολάρια – ένα τεράστιο ποσό για την εποχή – αλλά δεν υπάρχουν έγγραφα που να υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό. Δεν ελήφθησαν ποτέ περαιτέρω μέτρα ούτε συνεχίστηκε η έρευνα, παρά το γεγονός ότι η UBC πιάστηκε επ’ αυτοφώρω να λειτουργεί αμερικανική εταιρεία-βιτρίνα για την οικογένεια Thyssen οκτώ μήνες μετά την είσοδο της Αμερικής στον πόλεμο και ότι αυτή ήταν η τράπεζα που είχε χρηματοδοτήσει εν μέρει την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.

Το πιο βασανιστικό μέρος της ιστορίας παραμένει καλυμμένο από μυστήριο: η σχέση, αν υπάρχει, μεταξύ του Πρέσκοτ Μπους, της Thyssen, της Consolidated Silesian Steel Company (CSSC) και του Άουσβιτς.

Συνεργάτης της Thyssen στην United Steel Works, η οποία διέθετε ανθρακωρυχεία και χαλυβουργεία σε όλη την περιοχή, ήταν ο Friedrich Flick, ένας άλλος μεγιστάνας του χάλυβα, ο οποίος κατείχε επίσης μέρος της IG Farben, της ισχυρής γερμανικής εταιρείας χημικών.

Τα εργοστάσια του Flick στην Πολωνία χρησιμοποιούσαν σε μεγάλο βαθμό την εργασία σκλάβων από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Πολωνία. Σύμφωνα με άρθρο των New York Times που δημοσιεύθηκε στις 18 Μαρτίου 1934, ο Φλικ κατείχε τα δύο τρίτα της CSSC, ενώ “αμερικανικά συμφέροντα” κατείχαν το υπόλοιπο.

Τα έγγραφα του Εθνικού Αρχείου των ΗΠΑ δείχνουν ότι η εμπλοκή της BBH με την CSSC ήταν κάτι περισσότερο από την απλή κατοχή των μετοχών στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Ο φίλος του Μπους και συνάδελφος του “οστέρη” Knight Woolley, άλλος εταίρος της BBH, έγραψε στον Averill Harriman τον Ιανουάριο του 1933 προειδοποιώντας για προβλήματα με την CSSC μετά την έναρξη της προσπάθειας των Πολωνών να εθνικοποιήσουν το εργοστάσιο. “Η κατάσταση της Consolidated Silesian Steel Company έχει γίνει ολοένα και πιο περίπλοκη, και κατά συνέπεια έφερα τη Sullivan and Cromwell, προκειμένου να βεβαιωθώ ότι τα συμφέροντά μας προστατεύονται”, έγραψε ο Knight. “Αφού μελέτησε την κατάσταση ο Foster Dulles επιμένει να μπει στην εικόνα ο άνθρωπός τους στο Βερολίνο και να αποκτήσει τις πληροφορίες που θα έπρεπε να έχουν οι διευθυντές εδώ. Θα θυμάστε ότι ο Foster είναι διευθυντής και είναι ιδιαίτερα ανήσυχος να βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει καμία ευθύνη που να συνδέεται με τους Αμερικανούς διευθυντές”.

Αλλά η ιδιοκτησία της CSSC μεταξύ του 1939, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Πολωνία, και του 1942, όταν η αμερικανική κυβέρνηση κατοχύρωσε την UBC και την SAC, δεν είναι σαφής.

“Η SAC κατείχε ανθρακωρυχεία και σίγουρα κατείχε την CSSC μεταξύ 1934 και 1935, αλλά όταν η SAC κατοχυρώθηκε δεν υπήρχε κανένα ίχνος της CSSC. Όλες οι συγκεκριμένες αποδείξεις για την ιδιοκτησία της εξαφανίζονται μετά το 1935 και υπάρχουν μόνο λίγα ίχνη το 1938 και το 1939”, λέει η Eva Schweitzer, η δημοσιογράφος και συγγραφέας της οποίας το βιβλίο “Η Αμερική και το Ολοκαύτωμα” εκδίδεται τον επόμενο μήνα.

Η Σιλεσία έγινε γρήγορα μέρος του Γερμανικού Ράιχ μετά την εισβολή, αλλά ενώ τα πολωνικά εργοστάσια κατασχέθηκαν από τους Ναζί, εκείνα που ανήκαν στους ακόμη ουδέτερους Αμερικανούς (και σε ορισμένους άλλους υπηκόους) αντιμετωπίστηκαν πιο προσεκτικά, καθώς ο Χίτλερ ήλπιζε ακόμη να πείσει τις ΗΠΑ να καθίσουν τουλάχιστον στον πόλεμο ως ουδέτερη χώρα. Ο Schweitzer λέει ότι τα αμερικανικά συμφέροντα αντιμετωπίστηκαν κατά περίπτωση. Οι Ναζί εξαγόρασαν κάποιους, αλλά όχι άλλους.

Οι δύο επιζώντες του Ολοκαυτώματος που μηνύουν την αμερικανική κυβέρνηση και την οικογένεια Μπους για αποζημίωση ύψους 40 δισ. δολαρίων ισχυρίζονται ότι και οι δύο επωφελήθηκαν ουσιαστικά από τη δουλεμπορική εργασία στο Άουσβιτς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ο Kurt Julius Goldstein, 87 ετών, και ο Peter Gingold, 85 ετών, ξεκίνησαν ομαδική αγωγή στην Αμερική το 2001, αλλά η υπόθεση απορρίφθηκε από τη δικαστή Rosemary Collier με το σκεπτικό ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη βάσει της αρχής της “κρατικής κυριαρχίας”.

Ο Jan Lissmann, ένας από τους δικηγόρους των επιζώντων, δήλωσε: “Ο πρόεδρος Μπους απέσυρε την υπογραφή του προέδρου Μπιλ Κλίντον από τη συνθήκη [που ίδρυσε το δικαστήριο] όχι μόνο για να προστατεύσει τους Αμερικανούς, αλλά και για να προστατεύσει τον εαυτό του και την οικογένειά του”.

Ο Lissmann υποστηρίζει ότι οι υποθέσεις που σχετίζονται με γενοκτονίες καλύπτονται από το διεθνές δίκαιο, το οποίο όντως καθιστά τις κυβερνήσεις υπόλογες για τις πράξεις τους. Ισχυρίζεται ότι η απόφαση ήταν άκυρη, καθώς δεν πραγματοποιήθηκε ακρόαση.

Στους ισχυρισμούς τους, ο κ. Goldstein και ο κ. Gingold, επίτιμος πρόεδρος του Συνδέσμου Αντιφασιστών, υποστηρίζουν ότι οι Αμερικανοί γνώριζαν τι συνέβαινε στο Άουσβιτς και θα έπρεπε να είχαν βομβαρδίσει το στρατόπεδο.

Οι δικηγόροι κατέθεσαν επίσης αίτηση στη Χάγη ζητώντας να γνωμοδοτήσει αν η κρατική κυριαρχία αποτελεί βάσιμο λόγο για την άρνηση εκδίκασης της υπόθεσής τους. Η απόφαση αναμένεται εντός του μήνα.

Η αίτηση προς τη Χάγη αναφέρει: “Η απόφαση του δικαστηρίου της Χάγης για την προσφυγή των κατηγορουμένων είναι η εξής: “Από τον Απρίλιο του 1944 και μετά, η αμερικανική αεροπορία θα μπορούσε να καταστρέψει το στρατόπεδο με αεροπορικές επιδρομές, καθώς και τις σιδηροδρομικές γέφυρες και τις σιδηροδρομικές γραμμές από την Ουγγαρία στο Άουσβιτς. Η δολοφονία περίπου 400.000 Ούγγρων θυμάτων του Ολοκαυτώματος θα μπορούσε να είχε αποτραπεί”.

Η υπόθεση βασίζεται σε μια εκτελεστική εντολή της 22ας Ιανουαρίου 1944 που υπέγραψε ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ και καλούσε την κυβέρνηση να λάβει όλα τα μέτρα για τη διάσωση των Ευρωπαίων Εβραίων. Οι δικηγόροι ισχυρίζονται ότι η εντολή αγνοήθηκε λόγω της πίεσης που άσκησε μια ομάδα μεγάλων αμερικανικών εταιρειών, μεταξύ των οποίων και η BBH, στην οποία ο Πρέσκοτ Μπους ήταν διευθυντής.

Ο Lissmann δήλωσε: “Ο κ: “Εάν έχουμε θετική απόφαση από το δικαστήριο, θα προκαλέσει τεράστια προβλήματα στον [πρόεδρο] Μπους και θα τον καταστήσει προσωπικά υπεύθυνο για την καταβολή αποζημίωσης”.

Η αμερικανική κυβέρνηση και η οικογένεια Μπους αρνούνται όλες τις αξιώσεις εναντίον τους.

Εκτός από το βιβλίο της Eva Schweitzer, πρόκειται να εκδοθούν άλλα δύο βιβλία που θίγουν το θέμα της επιχειρηματικής ιστορίας του Πρέσκοτ Μπους. Ο συγγραφέας του δεύτερου βιβλίου, που θα εκδοθεί το επόμενο έτος, ο Τζον Λόφτους, είναι ένας πρώην εισαγγελέας των ΗΠΑ που άσκησε δίωξη σε ναζιστές εγκληματίες πολέμου τη δεκαετία του ’70. Τώρα ζει στην Αγία Πετρούπολη της Φλόριντα και βγάζει τα προς το ζην ως σχολιαστής ασφαλείας για το Fox News και το ραδιόφωνο ABC, ο Λόφτους εργάζεται πάνω σε ένα μυθιστόρημα που χρησιμοποιεί μέρος του υλικού που έχει αποκαλύψει για τον Μπους. Ο Λόφτους τόνισε ότι αυτό στο οποίο ενεπλάκη ο Πρέσκοτ Μπους ήταν ακριβώς ό,τι έκαναν πολλοί άλλοι Αμερικανοί και Βρετανοί επιχειρηματίες εκείνη την εποχή.

“Δεν μπορείτε να κατηγορήσετε τον Μπους γι’ αυτό που έκανε ο παππούς του, όπως δεν μπορείτε να κατηγορήσετε τον Τζακ Κένεντι γι’ αυτό που έκανε ο πατέρας του – αγόρασε ναζιστικές μετοχές – αλλά αυτό που είναι σημαντικό είναι η συγκάλυψη, πώς μπόρεσε να συνεχιστεί με τόση επιτυχία για μισό αιώνα, και έχει αυτό επιπτώσεις για εμάς σήμερα;”, είπε.

“Αυτός ήταν ο μηχανισμός με τον οποίο χρηματοδοτήθηκε ο Χίτλερ για να έρθει στην εξουσία, αυτός ήταν ο μηχανισμός με τον οποίο επανεξοπλίστηκε η αμυντική βιομηχανία του Τρίτου Ράιχ, αυτός ήταν ο μηχανισμός με τον οποίο τα κέρδη των Ναζί επαναπατρίστηκαν πίσω στους Αμερικανούς ιδιοκτήτες, αυτός ήταν ο μηχανισμός με τον οποίο αμβλύνθηκαν οι έρευνες για το ξέπλυμα χρήματος του Τρίτου Ράιχ”, δήλωσε ο Λόφτους, ο οποίος είναι αντιπρόεδρος του Μουσείου Ολοκαυτώματος στην Αγία Πετρούπολη.

“Η Union Banking Corporation ήταν μια εταιρεία χαρτοφυλακίου για τους Ναζί, για τον Fritz Thyssen”, δήλωσε ο Loftus. “Κατά καιρούς, η οικογένεια Μπους προσπάθησε να το γυρίσει, λέγοντας ότι ανήκε σε μια ολλανδική τράπεζα και μόλις οι Ναζί κατέλαβαν την Ολλανδία συνειδητοποίησαν ότι πλέον οι Ναζί έλεγχαν την προφανή εταιρεία και γι’ αυτό οι υποστηρικτές του Μπους ισχυρίζονται ότι όταν τελείωσε ο πόλεμος πήραν πίσω τα χρήματά τους. Τόσο οι έρευνες του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών όσο και οι έρευνες των μυστικών υπηρεσιών στην Ευρώπη το διαψεύδουν πλήρως αυτό, είναι απόλυτες αηδίες. Πάντα ήξεραν ποιοι ήταν οι τελικοί δικαιούχοι”.

“Δεν έχει μείνει κανείς ζωντανός που θα μπορούσε να διωχθεί ποινικά, αλλά τη γλίτωσαν”, δήλωσε ο Λόφτους. “Ως πρώην ομοσπονδιακός εισαγγελέας, θα έκανα μια υπόθεση για τον Πρέσκοτ Μπους, τον πεθερό του (Τζορτζ Γουόκερ) και τον Έιβεριλ Χάριμαν [να διωχθούν] για παροχή βοήθειας και παρηγοριάς στον εχθρό. Παρέμειναν στα διοικητικά συμβούλια αυτών των εταιρειών γνωρίζοντας ότι είχαν οικονομικό όφελος για το έθνος της Γερμανίας”.

Ο Λόφτους δήλωσε ότι ο Πρέσκοτ Μπους πρέπει να γνώριζε τι συνέβαινε στη Γερμανία εκείνη την εποχή. “Η άποψή μου γι’ αυτόν ήταν ότι ήταν ένας όχι και τόσο επιτυχημένος πεθερός που έκανε ό,τι του έλεγε ο Χέρμπερτ Γουόκερ. Ο Γουόκερ και ο Χάριμαν ήταν οι δύο σατανικές ιδιοφυΐες, δεν νοιάζονταν για τους Ναζί περισσότερο από ό,τι νοιάζονταν για τις επενδύσεις τους με τους Μπολσεβίκους”.

Αυτό που είναι επίσης επίμαχο είναι πόσα χρήματα έβγαλε ο Μπους από την εμπλοκή του. Οι υποστηρικτές του υποστηρίζουν ότι είχε ένα συμβολικό μερίδιο. Ο Λόφτους το αμφισβητεί αυτό, επικαλούμενος πηγές από “τις τραπεζικές κοινότητες και τις μυστικές υπηρεσίες” και υποστηρίζοντας ότι η οικογένεια Μπους, μέσω των Τζορτζ Χέρμπερτ Γουόκερ και Πρέσκοτ, πήρε 1,5 εκατ. δολάρια από την ανάμειξη. Δεν υπάρχει, ωστόσο, κανένα έγγραφο που να αποδεικνύει το ποσό αυτό.

Το τρίτο πρόσωπο που βγαίνει στα γράμματα για το θέμα είναι ο Τζον Μπιουκάναν, 54 ετών, δημοσιογράφος περιοδικού με έδρα το Μαϊάμι, ο οποίος άρχισε να εξετάζει τους φακέλους ενώ εργαζόταν πάνω σε σενάριο. Πέρυσι, ο Μπιουκάναν δημοσίευσε τα ευρήματά του στη σεβάσμια αλλά μικρής κυκλοφορίας εφημερίδα New Hampshire Gazette με τίτλο “Έγγραφα στα Εθνικά Αρχεία αποδεικνύουν ότι ο παππούς του Τζορτζ Μπους έκανε εμπόριο με τους Ναζί – ακόμη και μετά το Περλ Χάρμπορ”. Επεκτείνεται σε αυτό στο βιβλίο του που θα εκδοθεί τον επόμενο μήνα – Fixing America: Breaking the Stranglehold of Corporate Rule, Big Media and the Religious Right.

Στο άρθρο του, ο Buchanan, ο οποίος έχει εργαστεί κυρίως στον εμπορικό και μουσικό Τύπο με ένα πέρασμα από το Μαϊάμι ως ρεπόρτερ-σκούπα, ισχυρίζεται ότι “τα βασικά γεγονότα έχουν εμφανιστεί στο διαδίκτυο και σε σχετικά άγνωστα βιβλία, αλλά απορρίφθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης και την οικογένεια Μπους ως ατεκμηρίωτες διατριβές”.

Ο Μπιουκάναν πάσχει από υπερμανία, μια μορφή μανιακής κατάθλιψης, και όταν διαπίστωσε ότι οι αρχικές του προσπάθειες να ενδιαφέρει τα μέσα ενημέρωσης απορρίφθηκαν, απάντησε με μια σειρά απειλών εναντίον των δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης που τον είχαν απορρίψει. Οι απειλές, οι οποίες περιέχονταν σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, έδειχναν ότι θα εξέθετε τους δημοσιογράφους ως “προδότες της αλήθειας”.

Όπως ήταν αναμενόμενο, σύντομα δυσκολεύτηκε να απαντήσει στις κλήσεις του. Το πιο σοβαρό είναι ότι αντιμετώπισε κατηγορίες για διακεκριμένη παρενόχληση στο Μαϊάμι, σε σχέση με έναν άνδρα με τον οποίο είχε έρθει σε ρήξη για τον καλύτερο τρόπο δημοσιοποίησης των ευρημάτων του. Οι κατηγορίες αποσύρθηκαν τον περασμένο μήνα.

Βιογραφία

Ο Buchanan δήλωσε ότι λυπάται που η συμπεριφορά του είχε βλάψει την αξιοπιστία του, αλλά ο κύριος στόχος του ήταν να εξασφαλίσει δημοσιότητα για την ιστορία. Τόσο ο Λόφτους όσο και ο Σβάιτσερ λένε ότι ο Μπιουκάναν βρήκε έγγραφα που δεν είχαν προηγουμένως αποκαλυφθεί.

Η οικογένεια Μπους έχει απαντήσει σε μεγάλο βαθμό χωρίς κανένα σχόλιο σε οποιαδήποτε αναφορά στον Πρέσκοτ Μπους. Η Brown Brothers Harriman αρνήθηκε επίσης να σχολιάσει.

Η οικογένεια Μπους ενέκρινε πρόσφατα μια κολακευτική βιογραφία του Πρέσκοτ Μπους με τίτλο Duty, Honour, Country του Mickey Herskowitz. Οι εκδότες, η Rutledge Hill Press, υποσχέθηκαν ότι το βιβλίο θα “ασχοληθεί με ειλικρίνεια με τις υποτιθέμενες επιχειρηματικές σχέσεις του Πρέσκοτ Μπους με ναζιστές βιομηχάνους και άλλες κατηγορίες”.

Στην πραγματικότητα, οι ισχυρισμοί αντιμετωπίζονται σε λιγότερο από δύο σελίδες. Το βιβλίο αναφέρεται στην ιστορία της Herald-Tribune λέγοντας ότι “ένα άτομο με λιγότερο εδραιωμένη ηθική θα είχε πανικοβληθεί … Ο Μπους και οι συνεργάτες του στην Brown Brothers Harriman ενημέρωσαν τις κυβερνητικές ρυθμιστικές αρχές ότι ο λογαριασμός, που άνοιξε στα τέλη της δεκαετίας του 1930, ήταν “μια απλήρωτη ευγένεια για έναν πελάτη” … Ο Πρέσκοτ Μπους ενήργησε γρήγορα και ανοιχτά για λογαριασμό της εταιρείας, που εξυπηρετούνταν καλά από μια φήμη που δεν είχε ποτέ διακυβευθεί. Έκανε διαθέσιμα όλα τα αρχεία και όλα τα έγγραφα. Εξεταζόμενος έξι δεκαετίες αργότερα, στην εποχή των κατά συρροή εταιρικών σκανδάλων και των διαλυμένων καριέρων, έλαβε αυτό που μπορεί να θεωρηθεί ως ο απόλυτος καθαρός λογαριασμός”.

Η ιστορία του Πρέσκοτ Μπους έχει καταδικαστεί τόσο από τους συντηρητικούς όσο και από ορισμένους φιλελεύθερους ως μη έχουσα καμία σχέση με τον σημερινό πρόεδρο. Έχει επίσης υποστηριχθεί ότι ο Πρέσκοτ Μπους είχε ελάχιστη σχέση με τον Έιβεριλ Χάριμαν και ότι οι δύο άνδρες ήταν πολιτικά αντίθετοι μεταξύ τους.

Ωστόσο, τα έγγραφα από τα έγγραφα του Χάριμαν περιλαμβάνουν ένα κολακευτικό προφίλ του Χάριμαν κατά τη διάρκεια του πολέμου στην εφημερίδα New York Journal American και δίπλα σε αυτό στα αρχεία υπάρχει μια επιστολή του Πρέσκοτ Μπους προς τον οικονομικό συντάκτη της εν λόγω εφημερίδας με την οποία συγχαίρει την εφημερίδα για τη δημοσίευση του προφίλ. Πρόσθεσε ότι “η απόδοση και η όλη στάση του Χάριμαν ήταν πηγή έμπνευσης και υπερηφάνειας για τους συνεργάτες και τους φίλους του”.

Η Anti-Defamation League στις ΗΠΑ υποστηρίζει τον Πρέσκοτ Μπους και την οικογένεια Μπους. Σε ανακοίνωσή τους πέρυσι ανέφεραν ότι “φήμες σχετικά με τους υποτιθέμενους ναζιστικούς “δεσμούς” του αείμνηστου Πρέσκοτ Μπους … έχουν κυκλοφορήσει ευρέως μέσω του διαδικτύου τα τελευταία χρόνια. Οι κατηγορίες αυτές είναι αβάσιμες και πολιτικά υποκινούμενες … Ο Πρέσκοτ Μπους δεν ήταν ούτε ναζιστής ούτε συμπαθών των ναζί”.

Ωστόσο, ένα από τα παλαιότερα εβραϊκά έντυπα της χώρας, το Jewish Advocate, έχει προβάλει λεπτομερώς τη διαμάχη.

Περισσότερα από 60 χρόνια αφότου ο Πρέσκοτ Μπους βρέθηκε για λίγο στο στόχαστρο την εποχή ενός μακρινού πολέμου, ο εγγονός του αντιμετωπίζει ένα διαφορετικό είδος ελέγχου, ο οποίος όμως στηρίζεται στην ίδια αντίληψη ότι, για ορισμένους ανθρώπους, ο πόλεμος μπορεί να είναι μια κερδοφόρα επιχείρηση.

Δανάη Στράτου

Της Παρή Σπίνου.

Ενας αστικός μύθος τη θέλει να είναι η φοιτήτρια στο Λονδίνο που ενέπνευσε το γνωστό τραγούδι «Common People» των Pulp. Την έχουν επίσης χαρακτηρίσει «Ιντιάνα Τζόουνς» της τέχνης αφού για τα έργα της έχει ταξιδέψει στις πιο απομακρυσμένες, ακόμα κι επικίνδυνες γωνιές του πλανήτη. Το ευρύ κοινό ωστόσο τη γνώρισε από φωτογραφίες της σε περιοδικά την εποχή που ο σύζυγός της Γιάνης Βαρουφάκης ως υπουργός Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ έκανε τις σκληρές διαπραγματεύσεις με την τρόικα.
Ολα αυτά όμως αδικούν την πραγματική εικόνα της Δανάης Στράτου, μιας εικαστικού με πολύχρονη διεθνή πορεία, η οποία διακρίνεται στις εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας. Οπως το Desert Breath (1997) στην έρημο της Σαχάρας -μια από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις Land Art παγκοσμίως-, η βιντεοεγκατάσταση The River of Life (2004), που καταγράφει τη ροή και τον ρυθμό των επτά μεγαλύτερων ποταμών του κόσμου, αλλά και το Cut – 7 Dividing Lines (2007), μια φωτογραφική εγκατάσταση για τις συνδέσεις ανάμεσα σε μέρη του κόσμου διαιρεμένα για πολιτικούς ή θρησκευτικούς λόγους.

Η Δανάη Στράτου πιστεύει ότι η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο και ότι πρέπει να προσεγγίζει τα ζωτικά ζητήματα της εποχής μας, ενώ συχνά η ίδια δρα με ακτιβιστική διάθεση – άλλωστε ίδρυσε το 2010 τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Vital Space και είναι πρόεδρος του meta – Κέντρου Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού, ενώ πρόσφατα κατέλαβε την 11η θέση στην Κεντρική Επιτροπή του ΜέΡΑ25.

Τώρα επιστρέφει μετά από πολλά χρόνια όπως μας λέει με έκθεση στο κέντρο της Αθήνας, μεταμορφώνοντας ριζικά το Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων με την εικαστική εγκατάσταση «Burning Issues – Merimbula», όπου η φωτιά, οι συμβολισμοί και οι καταστροφικές της συνέπειες παίζουν καθοριστικό ρόλο. Δημιουργεί ένα περιβάλλον εμβύθισης και αφύπνισης για τη διαμόρφωση μιας κοινωνικής-οικολογικής συνείδησης, με δυο έργα σε αντιπαράθεση: από τη μια η αναπαράσταση ενός υγιούς δάσους και από την άλλη η βιντεοσκοπημένη εικόνα ενός φύλλου χαρτιού που φλέγεται ασταμάτητα με πολύ αργό ρυθμό.

● Τι είναι, λοιπόν, το «Merimbula»;

Είναι ένα δάσος που κάηκε στην Αυστραλία το 2019, στη μεγαλύτερη πυρκαγιά στον πλανήτη, πυροδοτώνας μια έντονη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή μεταξύ των κοινοτήτων που μέχρι τότε την αρνούνταν. Είχε τύχει να πάω στο Μerimbula το 2009 και το 2010, φωτογράφισα την εντυπωσιακή φύση και ηχογράφησα τα πουλιά, τα οποία πλέον έχουν σιωπήσει. Τώρα έκανα την αναπαράσταση αυτού του δάσους, ένα ανάπτυγμα 33 φωτογραφιών στον χώρο, σαν ταπετσαρία από πάνω ώς κάτω περιμετρικά, και γέμισα με χώμα το πάτωμα, ενώ στην οροφή μια μαύρη λάκα αντανακλά την εγκατάσταση και υπονοεί το στοιχείο του νερού. Σαν να ζωντανεύει ένα δάσος που δεν υπάρχει πια.

«Merimbula»

● Κι όταν περάσει ο επισκέπτης στη δεξιά αίθουσα, στο «Burning Issues»;

Εκεί σε έναν σκοτεινό χώρο, βαμμένο ολόκληρο με μαύρο χρώμα, υπάρχει μια προβολή 3,5 μέτρων, ένα τοπίο σαν ανάπτυγμα σε άυλη οθόνη, όπου έχω βιντεοσκοπήσει σε αργή κίνηση χαρτιά που καίγονται. Το γύρισμα έγινε στην Καλών Τεχνών της Αθήνας, αλλά το έργο σαν σύλληψη υπήρχε από το 2011, με τις συγκεντρώσεις των «αγανακτισμένων» στο Σύνταγμα και τα επεισόδια με τις φωτιές. Τότε είχα προσκληθεί να δώσω μια πρόταση για μια έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η οποία δεν έγινε τελικά. Καίγοντας φύλλα χαρτιού σε αργή κίνηση είναι σαν ένα σχόλιο για το πώς καταπιέζεται ο κόσμος αλλά και πώς επαναστατεί, συγκρούεται, ωστόσο υπάρχει μια συνεχόμενη καταστολή της κοινωνίας.

● Γιατί επιλέγετε να εκφραστείτε με μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις; Αισθάνεστε ότι σας περιορίζει η γλυπτική ή η ζωγραφική;

Η ζωγραφική δεν με εξέφραζε ποτέ, το δισδιάστατο δηλαδή. Δεν είμαι ζωγράφος και δεν είχα και ταλέντο στη ζωγραφική. Ενώ στη γλυπτική, ξεκινώντας στην Καλών Τεχνών, αμέσως με το που έπιασα να φτιάξω τρισδιάστατα αντικείμενα, μου βγήκαν κατευθείαν πολύ καλύτερα. Ηταν για μένα κάτι φυσικό. Δεν ξέρω αν αυτό έχει κάποια σχέση με τη μητέρα μου, μια γλύπτρια (σ.σ. Ελένη Πόταγα-Στράτου) η οποία δούλευε σε μεγάλη κλίμακα… Μεγάλωσα στο εργαστήριό της όπου έφτιαχνε κάτι τρίμετρα γλυπτά!

● Τα γήινα στοιχεία, το χώμα και το νερό, είναι τα κυρίως υλικά σας.

Εχει να κανει με τη δική μου σχέση με τη γη και το νερό, είμαι ανθρωπος που θέλω να πιάνω, να αισθάνομαι. Είναι στοιχεία με τα οποία από μικρή βρισκόμουν σε επαφή, καθώς τα καλοκαίρια δεν έβγαινα από τη θάλασσα, ενώ έκανα ιππασία από 5 χρόνων, οπότε ερχόμουν σε επαφή με το χώμα. Αργότερα μέσα στα χρόνια, με τα ταξίδια και τα έργα μου, έγινε μια συνειδητή επιλογή. Οι επιλογές που κάνουμε μας οδηγούν τελικά σε μια πορεία στην τέχνη.

● Ποιες θα ξεχωρίζατε από τις εγκαταστάσεις σας;

Αν μπορώ να πω ένα έργο είναι το «Breath» στα καμίνια του Πειραιά το 2000, στους Κυλινδρόμιλους Σαραντόπουλου, όπου είχα γεμίσει έναν βιομηχανικό χώρο 30 τ.μ. με χώμα και μια κατασκευή από κάτω το έδειχνε σαν να αναπνέει. Αλλά και το «Πάνω στη Γη, κάτω από τα Σύννεφα» στην Ελευσίνα ξεχωρίζω, όπως και τα «Νήματα Μνήμης», που ήταν μια πρόκληση για μένα, μέσα στην πανδημία, στο εργοστάσιο της Πειραϊκής Πατραϊκής στην Πάτρα, που συνδέεται με μνήμες και με την ιστορία της οικογένειάς μου.

Ετσι, με 12 τόνους χοντρό αλάτι επανασχεδίασα τις τεράστιες μηχανές στον άδειο χώρο όπου γινόταν η επεξεργασία βαμβακιού – γιατί τα υφάσματα ξεπλένονταν με αλάτι. Πήρα συνεντεύξεις από ανθρώπους που δούλευαν εκεί -και από τον θείο μου που ήταν μηχανικός- και μου διηγήθηκαν τη διαδικασία παραγωγής και παράλληλα έκανα ένα ηχητικό τοπίο με τον θόρυβο των μηχανών.

● Πρόθεσή σας είναι να δημιουργείτε μια εμπειρία στον επισκέπτη κάθε φορά;

Τα έργα πρέπει να είναι βιωματικά, αυτό το θέλω συνειδητά. Ετσι, πολλές φορές χρησιμοποιώ τον ρυθμό και τη γεωμετρία γιατί όταν υπάρχει επανάληψη -όπως για παράδειγμα η ροή του ποταμού- το μυαλό αναγκάζεται να αφεθεί, να ακολουθήσει τον ρυθμό, σταματάει να σκέφτεται. Οπότε κατά κάποιον τρόπο το σώμα και οι αισθήσεις βρίσκονται σε αφύπνιση. Εννοείται ότι υπάρχει μια σκέψη πίσω από καθε έργο, αλλά αν σε αγγίξει με όλους τους τρόπους μπορεί να σε μετατοπίσει κάπως.

● Η γλώσσα της τέχνης σάς εκφράζει καλύτερα από της πολιτικής;

Η πολιτική έχει έναν λόγο, η τέχνη έναν αλλο, εμπεριέχει την ποίηση και την ομορφιά, και μέσα από τη γλώσσα της τέχνης μπορώ να μιλήσω για δύσκολα και σημαντικά θέματα. Καθένας πρέπει να είναι αληθινός με τον εαυτό του και με αυτό που μπορεί να δημιουργήσει και να εκφράσει. Πιστεύω ότι η ηθική είναι κάτι που λείπει στην εποχή μας, το πρόβλημα της κοινωνίας είναι ότι έχει χαθεί η πυξίδα της ηθικής. Γι’ αυτό προσπαθώ τώρα με όλες μου τις δυναμεις να εναντιωθώ στην καταστροφή του πλανήτη και μπορώ να βρεθώ και στις πορείες γι’ αυτό. Εχουν περάσει οι εποχές που ο καλλιτέχνης ή κάθε ανθρωπος είχε την πολυτέλεια να κάθεται σπίτι του και να περιμένει από τους άλλους να δράσουν. Πρέπει ο καθένας μας να αναλάβει τις ευθύνες του και να αντιδράσει.

● Ωστόσο, όπως λέγατε, η εξουσία καταστέλλει συνεχώς τις αντιδράσεις.

Πιστεύω ότι αν κάτι αξίζει στη ζωή μας είναι η προσπάθεια. Δεν λέω ότι θα πετύχει πάντα, μπορεί να γίνει πυρηνικός πόλεμος και να πεθάνουμε όλοι, αλλά δεν πρέπει μέχρι την τελευταία στιγμή να παλεύουμε γι’ αυτό που οραματιζόμαστε, γι’ αυτό που θέλουμε, γι’ αυτό που αγαπάμε; Προσπαθώ να μην ενδώσω όταν επιχειρούν να μας πείσουν ότι δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική και παλεύω. Ο κόσμος ξεσηκώνεται, έχει μια σοφία μεγάλη – όπως έγινε και με το 62% το 2015, καταλαβαίνουμε τη δύναμη που έχουμε όταν είμαστε πολλοί.

● Αλλά το (σχεδόν) 62% του «Οχι» αγνοήθηκε…

Ηταν μια προδοσία όχι μόνο για την ελληνική Αριστερά αλλά για την παγκόσμια, για τους ανθρώπους που πίστεψαν ότι κάτι μπορεί να γίνει, ότι υπήρχε ένα πραγματικό παράθυρο ευκαιρίας για μια αλλαγή θετική, για τους πολλούς. Κι αυτό πνίγηκε. Αλλά πιστεύω ότι καποια στιγμή πάλι θα ξεσηκωθεί ο κόσμος, κάτι θα γίνει που θα ενεργοποιήσει αυτή τη φλόγα των ανθρώπων.

● Πώς θα χαρακτηρίζατε την πολιτική του υπουργείου Πολιτισμού για τον σύγχρονο πολιτισμό;

Ηταν τραγικό αυτό που ειδαμε στην περιοδο του Covid, που δεν υποστηρίχτηκαν καθόλου οι καλλιτέχνες. Το μητρώο υπήρχε, αλλά οι περισσότεροι στον εικαστικό χώρο είχαν αναγκαστεί την τελευταία δεκαετία, λόγω της κρίσης, να «κλείσουν τα βιβλία», οπότε δεν μπορούσαν να πάρουν το επίδομα. Αυτό συνέβη και με πολλούς καλλιτέχνες και εργαζόμενους στον χώρο του πολιτισμού. Γενικά, ποτέ δεν υπήρχε από καμία κυβέρνηση μια πολιτική για τον πολιτισμό, ένα όραμα, μια υποστήριξη στις τέχνες για να ανθίσουν. Ενώ υπάρχει πολύ ταλέντο στην Ελλάδα και θα έπρεπε να επενδύουμε σε αυτό με όλους τους τρόπους.

«Βurning Ιssues»

● Αρκετοί υποστηρίζουν ότι τα τελευταία χρόνια με τα μεγάλα ιδρύματα, την ιδιωτική πρωτοβουλία υποστηρίζεται ο πολιτισμός.

Δεν είναι ξεκάθαρο ότι είναι κάτι θετικό, συνήθως αυτά τα ιδρύματα απορροφούν όλα τα κονδύλια, παίρνουν χορηγίες και δεν υποστηρίζουν τις μικρές πρωτοβουλίες – μια ανακύκλωση των ίδιων και των ίδιων προσώπων γίνεται. Μάλιστα φέρνουν πάρα πολλούς καλλιτέχνες από το εξωτερικό. Γιατί δεν πάνε να δουν τη νέα γενιά, τι νέο υπάρχει; Εχουν δει τους σπουδαστές της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, έχουν κάνει ανοιχτούς διαγωνισμούς για τους νέους;

● Τι περιμένετε από τη νέα καλλιτεχνική διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης;

Είναι νωρίς ακόμα για να κρίνουμε, πάντως η επιλογή της Κατερίνας Γρέγου μου φάνηκε καλή γιατί είναι νέα, έχει γνώση και εμπειρία, έχει δείξει καλά δείγματα δουλειάς. Βεβαίως, πάντα θεωρούσα ότι η Αννα Καφέτση έπρεπε να ανοίξει το ΕΜΣΤ και μετά να επιλέγονται οι καλλιτεχνικοί διευθυντές με ανοιχτές διαδικασίες, με διαγωνισμούς. Τουλάχιστον τώρα να ανοίξει πλήρως το μουσείο, να γίνονται καλά πράγματα και να αμείβονται οι καλλιτέχνες.

● Και με την επανεκκίνηση των εικαστικών του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων;

Ηταν πολύ καλή η επιλογή του Χριστόφορου Μαρίνου, έχει αναβαθμίσει πολύ το πρόγραμμα, κάτι το οποίο μέχρι τώρα κανείς δεν είχε καταφέρει σαν σύνολο για όλους τους εκθεσιακούς χώρους του ΟΠΑΝΔΑ. Φαίνεται το όραμα ενός ανθρώπου που είναι κι αυτός νέος και με σύγχρονη αντίληψη για την τέχνη.

📌 «Burning Issues – Merimbula» της Δανάης Στράτου.

Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων, πάρκο Ελευθερίας. Μέχρι 10 Ιουλίου. Ωρες λειτουργίας: Τρίτη – Παρασκευή 11.00 – 19.00, Σάββατο – Κυριακή 10.00 – 15.00. Επιμέλεια έκθεσης: Χριστόφορος Μαρίνος, ιστορικός τέχνης, επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ. Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, οργάνωση παραγωγής, σχεδιασμός φωτισμού, επίβλεψη: Μαρία Μανέτα

Link: https://www.efsyn.gr/nisides/345831_yparhei-mia-synehomeni-katastoli-tis-koinonias?amp

MARXISM AND COLLAPSE: The following is the first part of the interview-debate “Climate Catastrophe, Collapse, Democracy and Socialism” between the linguist and social scientist Noam Chomsky, one of the most important intellectuals of the last century, the Chilean social researcher and referent of the Marxist-Collapsist theoretical current Miguel Fuentes, and the American scientist Guy McPherson, a specialist in the topics of the ecological crisis and climate change. One of the most remarkable elements of this debate is the presentation of three perspectives which, although complementary in many respects, offer three different theoretical and political-programmatic approaches to the same problem: the imminence of a super-catastrophic climate change horizon and the possibility of a near civilisational collapse. Another noteworthy element of this debate is the series of interpretative challenges to which Chomsky’s positions are exposed and that give this discussion the character of a true “ideological contest” between certain worldviews which, although as said before common in many respects, are presented as ultimately opposed to each other. In a certain sense, this debate takes us back, from the field of reflection on the ecological catastrophe, to the old debates of the 20th century around the dilemma between “reform or revolution”, something that is undoubtedly necessary in the sphere of contemporary discussions of political ecology.

Noam Chomsky

American linguist, philosopher, cognitive scientist, historian, social critic, and political activist. He adheres to the ideas of libertarian socialism and anarcho-syndicalism. He advocates a New Green Deal policy as one of the ways of dealing with the ecological crisis.

Miguel Fuentes

Chilean social researcher in the fields of history, archaeology, and social sciences. International coordinator of the platform Marxism and Collapse and exponent of the new Marxist-Collapsist ideology. He proposes the need for a strategic-programmatic updating of revolutionary Marxism in the face of the new challenges of the Anthropocene and the VI mass extinction.

Guy McPherson

American scientist, professor emeritus of natural resources, ecology, and evolutionary biology. He adheres to anarchism and argues the inevitability of human extinction and the need to address it from a perspective that emphasises acceptance, the pursuit of love and the value of excellence.

  1. In a recent discussion between ecosocialist stances and collapsist approaches represented by Michael Lowy (France), Miguel Fuentes (Chile) and Antonio Turiel (Spain), Lowy constantly denied the possibility of a self-induced capitalist collapse and criticized the idea of the impossibility of stopping climate change before it reaches the catastrophic level of 1.5 centigrade degrees of global warming. Do you think that the current historical course is heading to a social global downfall comparable, for example, to previous processes of civilization collapse or maybe to something even worse than those seen in ancient Rome or other ancient civilizations? Is a catastrophic climate change nowadays unavoidable? Is a near process of human extinction as a result of the overlapping of the current climate, energetic, economic, social and political crisis and the suicidal path of capitalist destruction, conceivable?[1] (Marxism and Collapse)

Noam Chomsky:

The situation is ominous, but I think Michael Lowy is correct. There are feasible means to reach the IPPC goals and avert catastrophe, and also moving on to a better world. There are careful studies showing persuasively that these goals can be attained at a cost of 2-3% of global GDP, a substantial sum but well within reach – a tiny fraction of what was spent during World War II, and serious as the stakes were in that global struggle, what we face today is more significant by orders of magnitude. At stake is the question whether the human experiment will survive in any recognizable form.

The most extensive and detailed work I know on how to reach these goals is by economist Robert Pollin. He presents a general review in our joint book Climate Crisis and the Global Green New Deal. His ideas are currently being implemented in a number of places, including some of the most difficult ones, where economies are still reliant on coal. Other eco-economists, using somewhat different models, have reached similar conclusions. Just recently IRENA, —the International Renewable Energy Agency, part of the UN– came out with the same estimate of clean energy investments to reach the IPCC goals.

There is not much time to implement these proposals. The real question is not so much feasibility as will. There is little doubt that it will be a major struggle. Powerful entrenched interests will work relentlessly to preserve short-term profit at the cost of incalculable disaster.  Current scientific work conjectures that failure to reach the goal of net zero Carbon emissions by 2050 will set irreversible processes in motion that are likely to lead to a “hothouse earth,” reaching unthinkable temperatures 4-5º Celsius above pre-industrial levels, likely to result in an end to any form of organized human society.

4 degrees Celsius of global warming (yellows and browns are uninhabitable)[2]

Miguel Fuentes:

Noam Chomsky highlights the possibility of a global warming that exceeds 4-5 degrees Celsius above pre-industrial levels within this century in his previous response, which according to him could mean, literally, the end of all forms of organised human society. Chomsky endorses what many other researchers and scientists around the world are saying. A recent report by the Breakthrough National Centre for Climate Restoration, for example, points to 2050 as the most likely date for the onset of widespread civilisational collapse. The central idea would be that, due to a sharp worsening of the current climate situation, and the possible transformation by the middle of this century of a large part of our planet into uninhabitable, a point of no return would then be reached in which the fracture and collapse of nation states and the world order would be inevitable[3]. At the same time, he states that the needed goals to avert this catastrophe which will lay the foundations for a transition to “clean energy”, and a more just society, would still be perfectly achievable. Specifically, Chomsky says that this would only require an investment of around 2-3% of world GDP, the latter within the framework of a plan of “environmental reforms” described in the so-called “Green New Deal” of which he is one of its main advocates.

Let’s reflect for a moment on the above. On the one hand, Chomsky accepts the possibility of a planetary civilisational collapse in the course of this century. On the other hand, he reduces the solution to this threat to nothing more than the application of a “green tax”. Literally the greatest historical, economic, social, cultural and even geological challenge that the human species and civilisation has faced since its origins reduced, roughly speaking, to a problem of “international financial fundraising” consisting of allocating approximately 3% of world GDP to the promotion of “clean energies”. Let’s think about this again. A danger that, as Chomsky puts it, would be even greater than the Second World War and could turn the Earth into a kind of uninhabitable rock, should be solved either by “international tax collection” or by a plan of limited “eco-reforms” of the capitalist economic model (known as the “Green New Deal”).

But how is it possible that Chomsky, one of the leading intellectuals of the 20th century, is able to make this “interpretive leap” between accepting the possibility of the “end of all organised human society” within this century and reducing the solution to that threat to what would appear to be no more than a (rather timid) cosmetic restructuring of international capitalist finance? Who knows! What is certain, however, is that Chomsky’s response to the climate threat lags far behind not only those advocated by the ecosocialist camp and even traditional Marxism to deal with the latter, based on posing the link between the problem of the root causes of the ecological crisis and the need for a politics that defends the abolition of private ownership of the means of production as a necessary step in confronting it. Moreover, Chomsky’s treatment of the ecological crisis seems to be inferior to that which characterises all those theoretical tendencies which, such as the theory of degrowth or a series of collapsist currents, advocate the imposition of drastic plans of economic degrowth and a substantial decrease in industrial activity and global consumption levels. The latter by promoting a process of “eco-social transition” which would not be reduced to a mere change in the energy matrix and the promotion of renewable energies, but would imply, on the contrary, the transition from one type of civilisation (modern and industrial) to another, better able to adapt to the new planetary scenarios that the ecological crisis, energy decline and global resource scarcity will bring with them.

But reducing the solution of the climate catastrophe to the need for a “green tax” on the capitalist market economy is not the only error in Chomsky’s response. In my view, the main problem of the arguments he uses to defend the possibility of a successful “energy transition” from fossil fuels to so-called “clean energy” would be that they are built on mud. First, because it is false to say that so-called “clean energies” are indeed “clean” if we consider the kind of resources and technological efforts required in the implementation of the energy systems based on them. Solar or wind energy, for example, depend not only on huge amounts of raw materials associated for their construction with high polluting extractive processes (e.g., the large quantities of steel required for the construction of wind turbines is just one illustration of this), but also on the use of extensive volumes of coal, natural gas or even oil. The construction of a single solar panel requires, for instance, enormous quantities of coal. Another striking example can be seen in the dependence of hydrogen plants (specially the “grey” or “blue” types) on vast quantities of natural gas for their operations. All this without it ever being clear that the reduction in the use of fossil fuels that should result from the implementation of these “clean” technologies will be capable of effectively offsetting a possible exponential increase in its “ecological footprint” in the context of a supposedly successful energy transition[4].

Secondly, it is false to assume that an energy matrix based on renewable energies could satisfy the energy contribution of fossil fuels to the world economy in the short or medium term, at least, if a replication of current (ecologically unviable) patterns of economic growth is sought. Examples of this include the virtual inability of so-called “green hydrogen” power plants to become profitable systems in the long term, as well as the enormous challenges that some power sources such as solar or wind energy (highly unstable) would face in meeting sustained levels of energy demand over time. All this without even considering the significant maintenance costs of renewable energy systems, which are also associated (as said) with the use of highly polluting raw materials and a series of supplies whose manufacture also depend on the use of fossil fuels[5].

But the argumentative problems in Chomsky’s response are not limited to the above. More importantly is that the danger of the climate crisis and the possibility of a planetary collapse can no longer be confined to a purely financial issue (solvable by a hypothetical allocation of 3% of world GDP) or a strictly technical-engineering challenge (solvable by the advancement of a successful energy transition). This is because the magnitude of this problem has gone beyond the area of competence of economic and technological systems, and has moved to the sphere of the geological and biophysical relations of the planet itself, calling the very techno-scientific (and economic-financial) capacities of contemporary civilisation into question. In other words, the problem represented by the current levels of carbon dioxide in the atmosphere, or those related to the unprecedented advances in marine acidification, Arctic melting, or permafrost decomposition rates, would today constitute challenges whose solution would be largely beyond any of our scientific developments and technological capabilities. Let’s just say that current atmospheric carbon dioxide levels (already close to 420 ppm) have not been seen for millions of years on Earth. On other occasions I have defined this situation as the development of a growing “terminal technological insufficiency” of our civilisation to face the challenges of the present planetary crisis[6].

In the case of current atmospheric CO2 concentrations, for example, there are not and will not be for a long time (possibly many decades or centuries), any kind of technology capable of achieving a substantial decrease of those concentrations. This at least not before such concentrations continue to skyrocket to levels that could soon guarantee that a large part of our planet will become completely uninhabitable in the short to medium term. In the case of CO2 capture facilities, for instance, they have not yet been able to remove even a small (insignificant) fraction of the more than 40 billion tonnes of carbon dioxide emitted each year by industrial society[7]. Something similar would be the situation of other ecological problems such as the aforementioned increase in marine acidification levels, the rise in ocean levels or even the increasingly unmanageable proliferation of space debris and the consequent danger it represents for the (immediate) maintenance of contemporary telecommunication systems. In other words, again, increasing threatening problems for which humanity has no effective technologies to cope, at least not over the few remaining decades before these problems reach proportions that will soon call into question our very survival as a species.

Current levels of atmospheric CO2 (the highest in the last 650,000 years)

Unsolvable problems, as unsolvable as those that would confront anyone seeking to “restore” a clay pot or a glass bottle to its original state after it has been shattered into a thousand fragments by smashing it against a concrete wall! To restore a glass of the finest crystal after it has been smashed to pieces? Not even with the investment of ten, a hundred world GDPs would it be possible! This is what we have done with the world, the most beautiful of the planetary crystals of our solar system, blown into a thousand pieces by ecocidal industrialism! To restore? To resolve? Bollocks! We have already destroyed it all! We have already finished it all! And no “financial investment” or “technological solution” can prevent what is coming: death! To die then! To die… and to fight to preserve what can be preserved! To die and to hope for the worst, to conquer socialism however we can, on whatever planet we have, and to take the future out of the hands of the devil himself if necessary! That is the task of socialist revolution in the 21st century! That is the duty of Marxist revolutionaries in the new epoch of darkness that is rising before us! That is the mission of Marxism-Collapsist!

-Guy McPherson:

There is no escape from the mass extinction event underway. Only human arrogance could suggest otherwise. Our situation is definitely terminal. I cannot imagine that there will be a habitat for Homo sapiens beyond a few years in the future. Soon after we lose our habitat, all individuals of our species will die out. Global warming has already passed two degrees Celsius above the 1750 baseline, as noted by the renowned Professor Andrew Glikson in his October 2020 book “The Event Horizon”. He wrote on page 31 of that book: “During the Anthropocene, greenhouse gas forcing increased by more than 2.0 W/m2, equivalent to more than > 2°C above pre-industrial temperatures, which is an abrupt (climate change) event taking place over a period not much longer than a generation”.

So yes. We have definitely passed the point of no return in the climate crisis. Even the incredibly conservative Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) has already admitted the irreversibility of climate change in its 24 September 2019 “Special Report on the Ocean and Cryosphere in a Changing Climate”. A quick look around the globe will also reveal unprecedented events such as forest fires, floods and mega-droughts. The ongoing pandemic is just one of many events that are beginning to overwhelm human systems and our ability to respond positively.

All species are going extinct, including more than half a dozen species of the genus Homo that have already disappeared. According to the scientific paper by Quintero and Wiens published in Ecology Letters on 26 June 2013, the projected rate of environmental change is 10.000 times faster than vertebrates can adapt to. Mammals also cannot keep up with these levels of change, as Davis and colleagues’ paper published in the Proceedings of the National Academy of Sciences on 30 October 2018 points out. The fact that our species is a vertebrate mammal suggests that we will join more than 99% of the species that have existed on Earth that have already gone extinct. The only question in doubt is when. In fact, human extinction could have been triggered several years ago when the Earth’s average global temperature exceeded 1.5 degrees Celsius above the 1750 baseline. According to a comprehensive overview of this situation published by the European Strategy and Policy Analysis System in April 2019, a “1.5 degree increase is the maximum the planet can tolerate; (…) in a worst-case scenario, [such a temperature increase above the 1750 baseline will result in] the extinction of humanity altogether”.

All species need habitat to survive. As Hall and colleagues reported in the Spring 1997 issue of the Wildlife Society Bulletin: “We therefore define habitat ‘as the resources and conditions present in an area that produce occupancy, including survival and reproduction, of a given organism. Habitat is organism-specific; it relates the presence of a species, population or individual (…) to the physical and biological characteristics of an area. Habitat implies more than vegetation or the structure of that vegetation; it is the sum of the specific resources needed by organisms. Whenever an organism is provided with resources that allow it to survive, that is its habitat’”. Even tardigrades are not immune to extinction. Rather, they are sensitive to high temperatures, as reported in the 9 January 2020 issue of Scientific Reports. Ricardo Cardoso Neves and collaborators point out there that all life on Earth is threatened with extinction with an increase of 5-6 degrees Celsius in the global average temperature. As Strona and Corey state in another article in Scientific Reports (November 13, 2018) raising the issue of co-extinctions as a determinant of the loss of all life on Earth: “In a simplified view, the idea of co-extinction boils down to the obvious conclusion that a consumer cannot survive without its resources”.

From the incredibly conservative Wikipedia entry entitled “Climate change” comes this supporting information: “Climate change includes both human-induced global warming and its large-scale impacts on weather patterns. There have been previous periods of climate change, but the current changes are more rapid than any known event in Earth’s history.” The Wikipedia entry further cites the 8 August 2019 report “Climate Change and Soils”, published by the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC). The IPCC is among the most conservative scientific bodies in history. Yet it concluded in 2019 that the Earth is in the midst of the most rapid environmental change seen in planetary history, citing scientific literature that concludes: “These rates of human-driven global change far exceed the rates of change driven by geophysical or biospheric forces that have altered the trajectory of the Earth System in the past (Summerhayes 2015; Foster et al. 2017); nor do even abrupt geophysical events approach current rates of human-driven change”.

The Wikipedia entry also points out the consequences of the kind of abrupt climate change currently underway, including desert expansion, heat waves and wildfires becoming increasingly common, melting permafrost, glacier retreat, loss of sea ice, increased intensity of storms and other extreme environmental events, along with widespread species extinctions. Another relevant issue is the fact that the World Health Organisation has already defined climate change as the greatest threat to global health in the 21st century. The Wikipedia entry continues: “Under the 2015 Paris Agreement, nations collectively agreed to keep warming ‘well below 2.0 degrees C (3.6 degrees F) through mitigation efforts’”. But Professor Andrew Glikson already pointed out as we said in his aforementioned book The Event Horizon that the 2 degrees C mark is already behind us. Furthermore, as we already indicated, the IPCC also admitted the irreversibility of climate change in its “Special Report on the Ocean and Cryosphere in a Changing Climate”. Therefore, 2019 was an exceptional year for the IPCC, as it concluded that climate change is abrupt and irreversible.

How conservative is the IPCC? Even the conservative and renowned journal BioScience includes an article in its March 2019 issue entitled “Statistical language supports conservatism in climate change assessments”. The paper by Herrando-Perez and colleagues includes this information: “We find that the tone of the IPCC’s probabilistic language is remarkably conservative (…) emanating from the IPCC’s own recommendations, the complexity of climate research and exposure to politically motivated debates. Harnessing the communication of uncertainty with an overwhelming scientific consensus on anthropogenic climate change should be one element of a broader reform, whereby the creation of an IPCC outreach working group could improve the transmission of climate science to the panel’s audiences”. Contrary to the conclusion of Herrando-Perez and colleagues, I cannot imagine that the IPCC is really interested in conveying accurate climate science to its audiences. After all, as Professor Michael Oppenheimer noted in 2007, the US government during the Reagan administration “saw the creation of the IPCC as a way to prevent the activism stimulated by my colleagues and me from controlling the political agenda”.

2. Have the human species become a plague for the planet? If so, how can we still conciliate the survival of life on Earth with the promotion of traditional modern values associated with the defence of human and social rights (which require the use of vast amounts of planetary resources) in a context of a potential increase of world’s population that could reach over twelve billion people this century? The latter in a context in which (according to several studies) the maximum number of humans that Earth could have sustained without a catastrophic alteration of ecosystems should have never exceeded the billion. Can the modern concept of liberal (or even socialist) democracy and its supposedly related principles of individual, identity, gender, or cultural freedom survive our apparent terminal geological situation, or it will be necessary to find new models of social organization, for example, in those present in several indigenous or native societies? Can the rights of survival of living species on Earth, human rights, and the concept of modern individual freedom be harmoniously conciliated in the context of an impending global ecosocial disaster? (Marxism and Collapse)

Noam Chomsky:

Let’s begin with population growth. There is a humane and feasible method to constrain that: education of women. That has a major effect on fertility in both rich regions and poor, and should be expedited anyway. The effects are quite substantial leading to sharp population decline by now in parts of the developed world. The point generalizes. Measures to fend off “global ecosocial disaster” can and should proceed in parallel with social and institutional change to promote values of justice, freedom, mutual aid, collective responsibility, democratic control of institutions, concern for other species, harmony with nature –values that are commonly upheld by indigenous societies and that have deep roots in popular struggles in what are called the “developed societies” –where, unfortunately, material and moral development are all too often uncorrelated.

-Miguel Fuentes:

Chomsky’s allusions to the promotion of women’s education and the social values of justice, freedom, mutual aid, and harmony with nature, as “moral values” disconnected from a broader critique of the industrial system, capitalism, and the class society within which threats such as global warming have been generated and aggravated, become mere phrases of good intentions. On the contrary, the realization of these principles must be thought within a context of a large-scale world social transformation. The latter if those principles are to be effective in combatting the challenges facing humanity today and the kind of civilisational crisis that is beginning to unfold as a product of the multiple eco-social (ecological, energy and resource) crises that are advancing globally. In other words, a process of historical transformation that can envisage the abolition of the current ecocidal industrial economic system, and its replacement by one in which production, exchange and distribution can be planned in accordance with social needs.

But even a traditional socialist approach to these problems, such as the one above, also falls short of accounting for the kind of planetary threats we face. Let’s put it this way, the discussion around the ecological crisis and the rest of the existential dangers hanging over the fate of our civilisation today really only begins, not ends, by giving it a proper Marxist contextualisation. One of the underlying reasons for this is that the traditional socialist project itself, in all its variants (including its more recent ecosocialist versions), would also already be completely insufficient to respond to the dangers we are facing as a species. That is, the kind of dangers and interpretative problems that none of the Marxists theoreticians of social revolution over the last centuries had ever imagined possible, from Marx and Engels to some of the present-day exponents of ecosocialism such as John Bellamy Foster or Michael Lowy[8].

One of these new types of problems that revolutionary theories are facing today is that of the current uncontrolled demographic growth rates of humanity. A problem that would already confer on us, amongst other things, the condition of one of the worst biological (or, in our case, “biosocial”) plagues existing to this day. This if we consider the absolutely devastating role that our species has been exerting on the biosphere in the last centuries. A plague that would be even comparable in its destructive power to that represented by the cyanobacteria that triggered the first mass extinction event on Earth some 2.4 billion years ago, although in our case at an even more accelerated and “efficient” pace than the latter. Is this statement too brutal? Maybe, from a purely humanist point of view, alien to the kind of problems we face today, but not from an eminently scientific perspective. Or can there be any doubt about our condition as a “planetary plague” for any ecologist studying the current patterns of behaviour, resource consumption and habitat destruction associated with our species? Too brutal a statement? Tell it to the more than 10.000 natural species that become extinct every year as a result of the role of a single species on the planet: ours! Tell it to the billions of animals killed in the great fires of Australia or the Amazon a few years ago! Tell it to the polar bears, koalas, pikas, tigers, lions, elephants, who succumb every year as a product of what we have done to the Earth! Very well, we are then a “plague”, although this term would only serve to classify us as a “biological species”, being therefore too “limited” a definition and lacking any social and historical perspective. Right?[9]

Not really. The fact that we possess social and cultural systems that differentiate us from other complex mammals does not mean that our current status as a “plague of the world” should be confined to the biological realm alone. On the contrary, this just means that this status could also have a certain correlation in the social and cultural dimension; that is, in the sphere of the social and cultural systems particular to modern society. To put it in another way, even though our current condition of “plague of the world” has been acquired by our species within the framework of a specific type of society, mode of production and framework of particular historical relations, characteristic of industrial modernity, this does not mean that this condition should be understood as a merely historical product. That is, excluding its biological and ecological dimension. In fact, beyond the differentiated position and role of the various social sectors that make up the productive structure and the socio-economic systems of the industrial society (for example, the exploiting and exploited social classes), it is indeed humanity as a whole: rich and poor, entrepreneurs and workers, men and women, who share (all of us) the same responsibility as a species (although admittedly in a differentiated way) for the current planetary disaster. An example of the above. Mostly everything produced today by the big multinationals, down to the last grain of rice or the last piece of plastic, is consumed by someone, whether in Paris, London, Chisinau or La Paz. And we should also remember that even biological plagues (such as locusts) may have different consumption patterns at the level of their populations, with certain sectors being able to consume more and others consuming less. However, just because one sector of a given biological plague consumes less (or even much less), this sector should not necessarily be considered as not belonging to that plague in question.

Human population growth (1050-2017)[10]

Another similar example: it is often claimed in Marxist circles (sometimes the numbers vary according to each study) that 20% of humanity consumes 80% of the planetary resources. This means that approximately 1.600.000.000.000 people (assuming a total population of 8 billion) would be the consumers of that 80% of planetary resources; that is, a number roughly equivalent to three times the current European population. In other words, what this sentence really tells us is that a much larger segment of the world’s population than the capitalist elites (or their political servants) would also bear a direct, even grotesque, responsibility for the unsustainable consumption patterns that have been aggravating the current planetary crisis. Or, to put it in more “Marxist” terms, that a large percentage (or even the totality) of the working classes and popular sectors in Europe, the United States, and a significant part of those in Latin America and other regions of the so-called “developing countries”, would also be “directly complicit”, at least in regards of the reproduction of the current ecocidal modern urban lifestyle, in the destruction of our planet.

But let us extend the discussion to the remaining 80% of humanity; that is, to the approximately 6.400.000.000.000 people who consume 20% of the planetary resources used in a year. To begin with, let us say that 20% of global resources is not a negligible percentage, representing in fact a fifth of them and whose production would be associated with substantial and sustained levels of environmental destruction. The latter in the context of an ever-growing world population that possibly should never have exceeded one billion inhabitants, so that we would have been in a position today to stop or slow down the disastrous impact we are having on ecosystems. Let us not forget that the number of people included in this 80% of the world’s population is more than four times higher than the entire human population at the beginning of the 20th century, which means that the number of basic resources necessary for the survival of this sector is an inevitable pressure on the earth’s natural systems, even if consumption levels are kept to a minimum.

In short, there is therefore no doubt that humanity has indeed become one of the worst planetary plagues in the history of terrestrial life, constituting this a (fundamental) problem in itself for contemporary revolutionary thought and, more generally, for the human and social sciences as a whole. In other words, a problem that today would not be solved by a mere change in the mode of production, the class structure, or the socio-political system, but would be associated with the very “genetics” of the development of industrial society. That is to say, a society based on a particularly destructive (voracious) form of human-nature relationships, which would be at the same time the “structural basis” of all possible and conceivable models of it (capitalists, socialists or any other type). Whether in the framework of a neo-liberal market economy or a socialist and/or collectivist planned economy, it is the industrial system and modern mass society in all its variants, whether capitalist or socialist, its mega-cities, its productive levels, its consumption patterns and lifestyles, its “anthropocentric spirit”, structurally associated with certain demographic patterns in which the Earth is conceived as a mere space for human consumption and reproduction… that is the main problem.

Is it possible to reconcile current levels of overpopulation with the survival requirements of our species? No. We have become a planetary plague and will remain a planetary plague until such time as, by hook or by crook (almost certainly by crook) our numbers are substantially reduced and remain at the minimum possible levels, for at least a few centuries or millennia. Is it possible to solve the problem of overpopulation and at the same time defend the legitimacy of traditional modern values associated with the promotion of human and social rights, at least as these values have been understood in recent centuries? No. Modernity has failed. Modernity is dead. We are going to have to rethink every single one of our values, including the most basic ones, all of them. We are going to have to rethink who we are, where we are going and where we come from. The existence of almost 8 billion people on our planet today, and moreover the likely increase of this number to one that reaches 10 or even 12 billion is not only incompatible with the realisation of the very ideals and values of modern democracy in all its variants (capitalists or socialists), but also with the very survival of our species as a whole and, possibly, of all complex life on Earth. This simply because there will be nowhere near enough resources to ensure the realization of these values (or even our own subsistence) in such a demographic context (there simply won’t be enough food and water). Our situation is terminal. Modernity is dead. Democracy is dead. Socialism is dead. And if we want these concepts -democracy or socialism- to really have any value in the face of the approaching catastrophe, then we will have to rethink them a little more humbly than we have done so far.

Modern civilisation has borne some of the best fruits of humanity’s social development, but also some of the worst. We are in some ways like the younger brother of a large family whose early successes made him conceited, stupid and who, thinking of himself as “master of the world”, began to lose everything. We are that young man. We should therefore shut up, put our ideologies (capitalists and socialists) in our pockets, and start learning a little more from our more modest, slower and more balanced “big brothers”; for example, each of the traditional or indigenous societies which have been able to ensure their subsistence for centuries and in some cases even millennia. The latter while industrial society would not even have completed three centuries before endangering its own existence and that of all other cultures on the planet. In a few words, start learning from all those traditional societies that have subsisted in the context of the development of social systems that are often much more respectful of ecological and ecosystemic balances. Those “ecosocial balances” which are, in the end, in the long view of the evolution of species, the real basis for the development of any society… because without species (be they animal or plant), any human culture is impossible. Scientific and technological progress? Excellent idea! But perhaps we could take the long route, think things through a bit more, and achieve the same as we have achieved today in two centuries, but perhaps taking a bit longer, say ten, twenty or even a hundred centuries? Who’s in a hurry? Let us learn from the tortoise which, perhaps because it is slow, has survived on Earth for more than 220 million years, until we (who as Homo sapiens are no more than 250.000 years old) came along and endangered it.

-Guy McPherson:

As ecologists have been pointing out for decades, environmental impacts are the result of human population size and human consumption levels. The Earth can support many more hunter-gatherers than capitalists seeking more material possessions. Unfortunately, we are stuck with the latter rather than the former. Ecologists and environmentalists have been proposing changes in human behaviour since at least the early 20th century. These recommendations have fallen on deaf ears. However, even if it is possible to achieve substantial changes in human behaviour, and if they result in an effective slowing down or stopping of industrial activity, it is questionable whether this is a useful means of ensuring our continued survival. One reason for this lies in the knowledge of what the effect of “aerosol masking” could mean for the climate crisis.

The “climate masking” effect of aerosols has been discussed in the scientific literature since at least 1929, and consists of the following: at the same time as industrial activity produces greenhouse gases that trap part of the heat resulting from sunlight reaching the Earth, it also produces small particles that prevent this sunlight from even touching the surface of the planet. These particles, called “aerosols”, thus act as a kind of umbrella that prevents some of the sunlight from reaching the earth’s surface (hence this phenomenon has also been referred to as “global dimming”)[11]. In other words, these particles (aerosols) prevent part of the sun’s rays from penetrating the atmosphere and thus inhibit further global warming. This means, then, that the current levels of global warming would in fact be much lower than those that should be associated with the volumes of greenhouse gases present in the atmosphere today (hence the designation of this phenomenon as “climate masking”). To put it in a simpler way, the global warming situation today would actually be far more serious than is indicated not only by the very high current global temperatures, but also by the (already catastrophic) projections of rising global temperatures over the coming decades. This is especially important if we consider the (overly optimistic) possibility of a future reduction in the amount of aerosols in the atmosphere as a result of a potential decrease in greenhouse gas emissions over the next few years, which should paradoxically lead, therefore, to a dramatic increase in global temperatures.

Aerosol emissions and global warming

Global temperatures should then not only be much higher than they are today, but the expected rise in global temperatures will necessarily be more intense than most climate models suggest. According to the father of climate science, James Hansen, it takes about five days for aerosols to fall from the atmosphere to the surface. More than two dozen peer-reviewed papers have been published on this subject and the latest of these indicates that the Earth would warm by an additional 55% if the “masking” effect of aerosols were lost, which should happen, as we said, as a result of a marked decrease or modification of industrial activity leading to a considerable reduction in greenhouse gas emissions. This study suggests that this could potentially lead to an additional (sudden) increase in the earth’s surface temperature by about 133% at the continental level. This article was published in the prestigious journal Nature Communications on 15 June 2021. In conclusion, the loss or substantial decrease of aerosols in the atmosphere could therefore lead to a potential increase of more than 3 degrees Celsius of global warming above the 1750 baseline very quickly. I find it very difficult to imagine many natural species (including our own) being able to withstand this rapid pace of environmental change.

In reality, a mass extinction event has been underway since at least 1992. This was reported by Harvard professor Edward O. Wilson, the so-called “father of biodiversity”, in his 1992 and 2002 books The Diversity of Life and The Future of Life, respectively. The United Nations Environment Programme also reported in August 2010 that every day we are leading to the extinction of 150 to 200 species. This would thus be at least the eighth mass extinction event on Earth. The scientific literature finally acknowledged the ongoing mass extinction event on 2 March 2011 in Nature. Further research along these lines was published on 19 June 2015 in Science Advances by conservation biologist Gerardo Ceballos and colleagues entitled “Accelerated human-induced losses of modern species: entering the sixth mass extinction”. Coinciding with the publication of this article, lead author Ceballos stated that “life would take many millions of years to recover and that our species would probably soon disappear”. This conclusion is supported by subsequent work indicating that terrestrial life did not recover from previous mass extinction events for millions of years. It is true, however, that indigenous perspectives can help us understand ongoing events. However, I am convinced that rationalism is key to a positive response to these events.


[1] The debate between Michael Lowy, Miguel Fuentes, and Antonio Turiel (which also included critical comments by Spanish Marxist ecologist Jaime Vindel, Argentinean left-wing leader Jorge Altamira and Chilean journalist Paul Walder) can be reviewed in full in the debate section of the Marxism and Collapse website at the following link: www.marxismoycolapso.com/debates.

[2] Source: https://bigthink.com/strange-maps/what-the-world-will-look-like-4degc-warmer.

[3] See this and other related reports on the Breakthrough National Centre for Climate Restoration website at the following link: https://www.breakthroughonline.org.au/about-1.

[4] An explanation of this paradox can be found in Jorge Riechmann’s presentation “Where are we? Ecosocial crisis and climate emergency”, available on YouTube at the following link: https://www.youtube.com/watch?v=KXwzJkDYtdE.

[5] More information about this topic can be found in Jeff Gibbs and Michael Moore’s documentary The Planet of Humans.

[6] For a review of this concept, see the materials available in the strategy section of the Marxism and Collapse website at the following link: www.marxismoycolapso.com/estrategia.

[7] See here, for example, the interview with Peter Wadhams, Martin Rees and Hugh Hunt entitled “Climate Change and Carbon Dioxide Removal”, available at the following link: https://www.youtube.com/watch?v=o-PITZo7qOY.

[8] For a discussion of the unprecedented problems facing the socialist horizon today, see the articles “Socialist revolution in the face of the abyss” (2015-2019) and “Ecological crisis, civilisational collapse and terminal crisis of classical Marxism” (2019), available in the strategy section of the Marxism and Collapse website at the following link: www.marxismoycolapso.com/estrategia.

[9] A very suggestive graphic example of the impact that the current rates of human reproduction are having on the planet can be seen in the following audiovisual presentation entitled “World Population History (1 C.E. – 2050 C.E.)”, available at the following link: https://www.youtube.com/watch?v=8X2n4uRvZ-M.

[10] Source: https://populationmatters.org/the-facts.

[11] For an informed and didactic explanation of this phenomenon, see the documentary “Global Dimming” at the following link: https://www.dailymotion.com/embed/video/xp3p67?autoplay=1&logo=0&hideInfos=1&start=0&syndication=208464&foreground=&highlight=&background=.

The final version of this document has been edited by Dutch archaeologist Sven Ransijn.

Άλεξ Παζαΐτης | The Press Project

Τη Δευτέρα που μας πέρασε, ο πρωθυπουργός της χώρας απευθύνθηκε για άλλη μία φορά στους νέους και τις νέες που τόσο αγαπάει, στο πλαίσιο μιας ακόμα συνάντησης για την επιχειρηματικότητα και την απασχόληση. Αυτή τη φορά δεν επιδίωξε να μιλήσει τη “γλώσσα της νεολαίας”, αλλά ούτε και να γίνει ένας από εμάς, όπως, για παράδειγμα, ο απλός, καθημερινός, ταλαιπωρημένος Κυριάκος του διαγγέλματος για τα μέτρα της ακρίβειας. Αντιθέτως, μίλησε ως ένας σοφός καθοδηγητής, χαρίζοντας μεγάλες αλήθειες για τη ζωή, το σύμπαν και τα πάντα.

Η Ελλάδα, όπως τόνισε, μπορεί να προσφέρει πολύ καλή ποιότητα ζωής, η οποία δεν μετριέται μόνο σε χρήματα. Προέτρεψε λοιπόν τους νέους να δουν τη ζωή τους πιο “ολιστικά” για να αξιολογήσουν άλλα πράγματα, όπως η οικογένεια, οι φίλοι, το περιβάλλον, ο ήλιος και η θάλασσα. Ως αποτέλεσμα, έγινε για άλλη μία φορά viral ως ο αγαπημένος μισητός όλων αφήνοντάς μας να στροβιλιζόμαστε σε μία ατελείωτη δίνη αντιφάσεων και μετα-ειρωνείας που καταλήγει να μοιάζει εν τέλει με χλευασμό. 

Γιατί δεν ζούμε “ολιστικά”; 

Για αρχή, ας ξεπεράσουμε την προφανή ειρωνεία ότι όλα αυτά έρχονται από το στόμα κάποιου που δεν χρειάστηκε ποτέ να ζυγίσει την αξία όλων αυτών των “ολιστικών” παραγόντων, έναντι της αξίας του να μπορείς να πληρώσεις το νοίκι, να έχεις φαγητό στο τραπέζι και βασικά επίπεδα αξιοπρέπειας στη δουλειά σου. Προσωπικά, ήμουν κι εγώ κάποτε ένας από τους νέους που αναγκάστηκαν να αναζητήσουν την τύχη του αλλού. Έτσι γνωρίζω από πρώτο χέρι ότι δεν ήταν η απαξίωση της οικογένειας, των φίλων και της συντρόφου ή του μπριάμ της μαμάς που με οδήγησε σε αυτήν την απόφαση. Μπορώ με σχετική ασφάλεια να υποθέσω το ίδιο και για τις περισσότερες και τους περισσότερους που έκαναν την ίδια επιλογή. 

Αυτό που θα ήθελα να σταθώ είναι η αντίφαση ανάμεσα στην αντίληψη της αξίας που αντιπροσωπεύει ο κύριος πρωθυπουργός και το συνάφι του και σε αυτήν που κάνει επίκληση στη συγκεκριμένη περίσταση. Επιτρέψτε μου να μοντάρω μερικές από τις φράσεις με δική μου έμφαση στα σημεία που ανοίγουν διάπλατα τις πύλες προς το χάος, όπως: “για μένα το ζήτημα δεν είναι μόνο οι δουλειές”, “[…] ο σκοπός δεν είναι απλά πόσα λεφτά θα βγάλω” και “[…] δεν είναι το μοναδικό κίνητρο το να βγάζει κανείς ολοένα και περισσότερα λεφτά”. Οι φράσεις αυτές δεν θα μας έκαναν εντύπωση να έρχονται από κάποια/ον life coach, influencer ή έστω φιλόσοφο, εκφρασμένες σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βάθος. Όμως είναι σίγουρα έκπληξη, και μάλλον όχι ευχάριστη, όταν έρχονται από κάποιον που πρεσβεύει μία πολιτική και κοινωνική αντίληψη που στο όνομα του “δημιουργούμε δουλειές” δικαιολογεί κάθε καταπάτηση και καταστροφή φύσης και κοινωνίας. Μία αντίληψη όπου όλη η αξία μετριέται με τα λεφτά. 

Δεν ξέρω σε ποιόν κόσμο αναφέρεται ο κύριος πρωθυπουργός, αλλά εγώ μοιάζει να ζω σε κάποιον άλλον. Στον κόσμο που ζω εγώ οι άνθρωποι έχουν συστηματικά στερηθεί οποιασδήποτε εναλλακτικής πέρα από τη δουλειά για να συμμετέχουν στην κοινωνική ζωή. Η ποιότητα μου ως άτομο από επίσημους θεσμούς, όπως τράπεζες και δημόσιες υπηρεσίες, κρίνεται ανάλογα με το πόσα λεφτά βγάζω και το ύψος της περιουσίας μου. Η χώρα μας σέρνεται εδώ και πάνω από μία δεκαετία στη λάσπη με βάση το πόσο υπολογίζουν “οι αγορές” ότι αξίζει. Οι “αγορές” δεν νοιάζονται και τόσο για τις οικογενειακές μας αξίες ή το ευχάριστο περιβάλλον εργασίας που προσφέρει η χώρα. Και ο κύριος πρωθυπουργός και οι παρατρεχάμενοί του έχουν υπάρξει αρωγοί και σθεναροί υποστηρικτές της κυριαρχιάς των αγορών, τόσο για την Ελλάδα όσο και παγκοσμίως. Πιστεύουν ότι αυτός ο κόσμος είναι η καλύτερη εκδοχή όσων έχει φτιάξει η ανθρωπότητα. Όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος, δεν τρέφει από αυταπάτες ότι όλες και όλοι γεννιόμαστε ίσες και ίσοι. Χρειαζόμαστε κάτι να μας αξιολογεί και το χρήμα είναι το καλύτερο μέσο που έχουμε αναπτύξει. 

Πώς μετριέται η ζωή μας; 

Και πώς αξιολογούνται, λοιπόν, οι άνθρωποι, η οικογένεια, το κοινωνικό περιβάλλον, ο ήλιος και η θάλασσα; Ο κύριος πρωθυπουργός έχει κάνει εδώ και καιρό την επιλογή του. Με την ποσοτικοποιημένη αξιολόγηση σε όλους του κλάδους. Με τις αποικιοκρατικού τύπου συμβάσεις που παραχωρούν γη και ύδωρ σε μεγαλοεργολάβους και ξένα κεφάλαια με αντάλλαγμα “δουλειές” και “ανάπτυξη”. Με τη συνεχή υποβάθμιση δημόσιας παιδείας, υγείας, υποδομών και κοινωνικού κράτους, δηλαδή των “μηχανισμών στήριξης” που σε αντίθεση με την οικογένεια και τους φίλους, αποτελούν δημόσιες επενδύσεις. 

Η οικογένεια, τα βουνά και τα ποτάμια δεν χωράνε στους ισολογισμούς των μεγαλοσυμβασιούχων, όπως η Ελληνικός Χρυσός ή η Lamda Development του κυρίου Λάτση. Δεν έχουν καμία αξία όταν οι μεγάλες “επενδύσεις” έρχονται να δημιουργήσουν “δουλειές” σε βάρος της οικογενειακής ζωής, του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Αντίθετα, όλα αυτά που ευαγγελίζεται ο κύριος πρωθυπουργός ως κίνητρα για να επιστρέψουν οι νέοι μας είναι όλα μέρος αυτών που συστηματικά απαξιώνει αυτός και οι πολιτικές του

Αλήθεια, τί έχει κάνει για αυτόν τον “μηχανισμό υποστήριξης” της οικογένειας και των φίλων; Ποιοί σηκώνουν το βάρος για να συνεχίσουν να υπάρχουν αυτοί οι παράγοντες στη ζωή; Σε ποιό σημείο των μεγάλων επενδυτικών σχεδίων λαμβάνεται υπόψη η απλήρωτη συναισθηματική και οικιακή εργασία που αναλαμβάνουν κατά κύριο λόγο γυναίκες; Η οικογένεια που συνεχίζει να στηρίζει υλικά και ψυχολογικά τα εκατομμύρια των ανέργων, των ξενιτεμένων και όσων υποφέρουν; Τα δέντρα και τα ποτάμια που προσπαθούν να κρατήσουν όρθιο ότι έχει απομείνει από τον πλανήτη; 

Η ολιστική ζωή είναι αγώνας, όχι ένα φθηνό μάθημα αυτοβοήθειας 

Ίσως ο κύριος πρωθυπουργός θα έπρεπε να δώσει λίγα μαθήματα ζωής και στον κύριο Λάτση ή τον κύριο Βαρδινογιάννη. Εάν θέλετε κύριοι να επενδύσετε στην Ελλάδα, δεν είναι “το μοναδικό κίνητρο το να βγάζει κανείς ολοένα και περισσότερα λεφτά”. Επενδύστε στην οικογένεια, στα βουνά και τα λαγκάδια, στη σπανακόπιτα, το συρτάκι. Σκοπός δεν είναι μόνο πόσα λεφτά θα βγάλετε, δείτε τη ζωή σας λίγο πιο ολιστικά τέλος πάντων! 

Στην τελική δεν χόρτασαν ακόμα οι μεγαλοεργολάβοι και οι ολιγάρχες; Από το 2010 έχει γίνει η μεγαλύτερη ιστορικά μεταφορά πλούτου από την κοινωνία στο 1% των πιο πλούσιων. Έχουν βγάλει αρκετά λεφτά για να ζήσουν “ολιστικά” για το υπόλοιπο του χρόνου ζωής του πλανήτη. Δεν είναι αυτό το πρόβλημά τους. Ο λόγος που θέλουν συνεχώς περισσότερο πλούτο είναι για να μην υπάρχει αρκετός για εμάς. Γιατί έτσι μπορούν να μας κρατήσουν φυλακισμένους στον κόσμο που έχουν φτιάξει, έναν κόσμο όπου όλα μετριούνται με λεφτά. Σε αυτόν τον κόσμο όποιος έχει τα λεφτά, έχει και την εξουσία να καθορίζει την αξία στη ζωή μας. 

Το ζήτημα, λοιπόν κύριε πρωθυπουργέ, είναι ποιός καθορίζει τι έχει σημασία στη ζωή μας. Τί λόγο έχουν οι οικογένειες, οι φίλοι, τα βουνά και τα δέντρα σε αυτό; Πού και με ποιόν τρόπο μετριέται η αξία τους; Ο κόσμος που έχετε φτιάξει είναι αυτός που απαξιώνει ό,τι δεν έχει να κάνει με τη δουλειά και τη δημιουργία πλούτου, και όχι οι νέες και οι νέοι που αναζητούν τρόπους να επιβιώσουν μέσα σε αυτόν τον κόσμο. 

Για να ανακτήσουμε το δικαίωμα σε μία “ολιστική” ζωή δεν αρκεί να επιβιώσουμε αυτόν τον κόσμο. Πρέπει να δημιουργήσουμε έναν νέο κόσμο, μέσα από τα συντρίμμια του παρόντος. Χρειάζεται να ξεκινήσουμε ανακτώντας το δικαίωμα να καθορίζουμε εμείς τί έχει σημασία στη ζωή μας. Ποιά πράγματα και ποιές καταστάσεις έχουν αξία και πώς θα τα προστατέψουμε από αυτούς που τα απαξιώνουν. Ας ξεκινήσουμε με την αντίσταση σε όποιον από αυτούς έρχεται να μας πει και πώς πρέπει να δούμε τη ζωή. 

*Ο Άλεξ Παζαΐτης είναι ερευνητής στο Πολυτεχνείο του Τάλιν και μέλος της ερευνητικής κολλεκτίβας του P2P Lab. Η έρευνά του αφορά την πολιτική οικονομία των ομότιμων τεχνολογιών και την αξία ως κοινό.

Land of Dreams (still), 2021, feature film. Courtesy the artist

We’re happy to announce that Shirin Neshat and Shoja Azari ‘s latest feature film “Land of Dreams” (2021) will have its North American Premiere at the Tribeca Film Festival on June 17th, 18th and 19th.

-June 17th (premiere) at 5pm at SVA Theatre 1 Silas (Q/A & actors attending)
-June 18th at 9pm at Village Easy by Angelika: Theatre 1 (Q/A)
-June 19th at 9:30pm at Village East by Angelika: Theatre 7 (Q/A)

LAND OF DREAMS

In the near future, the census goes beyond data collection to explore the dreams of those interviewed. But the uses of that information are unknown, even to those gathering it like photographer Simin (Sheila Vand). But as she begins taking on new responsibilities for the government that employs her, Simin’s morals, connection to community, and safety become tested in unforeseeable ways.

A science-fiction satire that sports a star-studded supporting cast of Matt Dillon, Anna Gunn, and Isabella Rossellini, Land of Dreams is deeply grounded in current American politics and prejudices while imagining a world of innovation that is equal parts insightful and terrifying. Audacious, outrageous, and profoundly human, there is nothing else quite like Land of Dreams out there. Shirin Neshat and Shoja Azari’s English-language debut maintains the gorgeous imagery and fiercely anti-authoritarian spirit of their earlier films while applying a uniquely modern focus on surveillance and the limits of the American dream. –Cara Cusumano

tribecafilm.com/films/land-of-dreams-2022

CAST & CREDITS
Directed by Shirin Neshat and Shoja Azari


Shirin Neshat and Shoja Azari are Iranian born filmmakers and visual artists living in New York. They have co-directed three feature-length films, Women Without Men (2009), which received the Silver Lion Award for Best Director at the 66th Venice International Film Festival, Looking For Oum Kulthum (2017,) and Land of Dreams (2021.)

DIRECTOR
Shirin Neshat

PRODUCER/Sol Tryon, Amir Hamz, Christian Springer/SCREENWRITER/Jean-Claude Carrière, Shoja Azari/CINEMATOGRAPHER/Ghasem Ebrahimian
COMPOSER/Michael Brook
EDITOR/Mike Selemon
EXECUTIVE PRODUCER/Amir Neshat, Shirin Neshat, Fahri Yardim, Mark Amin
ASSOCIATE PRODUCER/Lina Bertucci

Κωνσταντίνος Βενάκης | Documento

Στο περιθώριο του συνεδρίου του ΜέΡΑ25, ο πρώην ηγέτης των Εργατικών Τζέρεμι Κόρμπιν βρέθηκε στην Αθήνα, πραγματοποιώντας μια σειρά από ομιλίες, συνεντεύξεις, συναντήσεις με κοινωνικούς φορείς, δεξαμενές σκέψης από όλο το φάσμα της Αριστεράς και ακτιβιστές, ξεδιπλώνοντας παράλληλα μια ριζοσπαστική κοινωνική ατζέντα που στόχο έχει να υποστηρίξει τα κοινωνικά κινήματα και τις λαϊκές τάξεις.

Η «συνωμοσία» των think tank

Το Σάββατο ο Κόρμπιν συμμετείχε σε μια άτυπη συνάντηση μεταξύ των εγχώριων think tank, ερευνητικών ινστιτούτων, ακόμη και πανεπιστημιακών εργαστηρίων. Μεταξύ άλλων στον χώρο βρέθηκαν το Ινστιτούτο Πουλαντζάς (Κώστας Δουζίνας, Δανάη Κολτσίδα), το Eteron (Γαβριήλ Σακελλαρίδης, Κώστας Γούσης), Historical Materialism (Παναγιώτης Σωτήρης, Γιώργος Σουβλής), το Εργαστήριο Συγκρουσιακής Πολιτικής (Σεραφείμ Σεφεριάδης), το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού – mέta (Δανάη Στράτου, Σίσσυ Βελισσαρίου, Γιάνης Βαρουφάκης, Σωτήρης Μητραλέξης και Νίκος Θεοχαράκης) το οποίο διοργάνωνε και την εκδήλωση.

Καταρχάς, η συνάντηση συμβόλιζε την αναγκαιότητα ενός συντονισμού της Αριστεράς σε ορισμένα φάσματα πολιτικής, αφού όλα τα ρεύματα εκπροσωπούνταν στο τραπέζι της συζήτησης. Οι εκπρόσωποι των επιστημονικών φορέων παρουσίασαν την οργάνωση και τη δράση τους στον Κόρμπιν, ο οποίος με τη σειρά του ανέλυσε την στρατηγική που ακολούθησαν οι Εργατικοί υπό την ηγεσία του ενώ έκανε απολογισμό της θητείας του.

Ακολούθως, ο ίδιος έθεσε τους παρακάτω άξονες βάσει των οποίων συνέχισε η ομολογουμένως σύντομη μεν, πλούσια δε κουβέντα. Τα αρνητικά αποτελέσματα των ιδιωτικοποιήσεων στις κοινωνίες, το νόημα του Σοσιαλισμού, το περιβάλλον, οι συνέπειες της πανδημίας στους ανθρώπους και η άνοδος της ακροδεξιάς ήταν η βάση της συζήτησης για τον Κόρμπιν, παρότι τέθηκαν και άλλα θέματα από τη μεριά των εγχώριων φορέων. Η ετερογενής πολιτική προέλευση των συμμετεχόντων δεν υπήρξε εμπόδιο για την ανάδειξη ζητημάτων κοινού ενδιαφέροντας όπως η στέγη, η κοινωνική αλληλεγγύη, η οικονομική δικαιοσύνη, οι ταξικές και  έμφυλες ανισότητες, το κοινωνικό κράτος (Υγεία, Παιδεία) αλλά και ο πόλεμος.

Βέβαια, ο ο Γ. Βαρουφάκης υπογράμμισε με έμφαση πως η «ενότητα χωρίς συνοχή δεν θα μας πάει μακριά», θέλοντας να καταδειχθεί πως οι πολιτικές διαφωνίες είναι υπαρκτές, χωρίς απαραίτητα να αποκλείεται η αμοιβαία κατανόηση και ο κοινός συντονισμός σε ορισμένα ζητήματα. Ενώ και συμμετέχοντες στην εκδήλωση ανέφεραν στο documentonews.gr πως ότι «συζητάμε δεν σημαίνει ότι ταυτίζονται και οι απόψεις μας». Πάραυτα, ήταν μια επίσκεψη με θετικό στίγμα, ειδικά για το συνέδριο του ΜέΡΑ25 αλλά και την Ελλάδα, που από το 2010 και ένθεν συντηρεί το ενδιαφέρον της ευρωπαϊκής αν όχι της παγκόσμιας ριζοσπαστικής σκέψης και δράσης. Για τους συμμετέχοντες, όπως τόνισαν στο documentonews.gr το πιο ενδιαφέρον μέρος της συζήτησης ήταν η μεταφορά των βρετανικών εμπειριών για τη οργάνωση της Αριστεράς στη βάση της κοινότητας, ως μια μέθοδο κατασκευής μιας δυναμικής και παρακαταθήκης για το μέλλον. Άλλωστε, όπως σημείωσε και ο Κόρμπιν, το πρώτο πράγμα που έκανε η νέα ηγεσία των Εργατικών ήταν η αναίρεση των αριστερών βηματισμών της προηγούμενης περιόδου, ειδικά στο επίπεδο των κοινοτήτων.

Από τη μεριά του, ο Σωτήρης Μητραλέξης, ακαδημαϊκός διευθυντής του mέta, δήλωσε στο documentonews.gr ότι «στο πλαίσιο της παρουσίας του στο συνέδριο του ΜέΡΑ25, δίπλα στην ομιλία του και στη συνέντευξη τύπου με Γιάνη Βαρουφάκη και Ετζέ Τεμελκουράν για το αντιπολεμικό «νέο κίνημα των Αδέσμευτων», ο Τζέρεμι Κόρμπιν της Προοδευτικής Διεθνούς είχε τρεις συναντήσεις: μια συνδικαλιστική, μια προσφυγική-μεταναστευτική και μια με ελληνικά think tanks του προοδευτικού χώρου — η τελευταία διοργανώθηκε από το Κέντρο Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού, το mέta. Το «μενού» της περιείχε τοποθετήσεις για την ιδιωτικοποίηση στην παιδεία, τον πόλεμο και την πυρηνική ενέργεια, την οικολογία, το τι είναι σοσιαλισμός σήμερα — μεταξύ πολλών άλλων. Η συζήτηση αυτή ήταν μια πραγματικά σπάνια δυνατότητα, και μια πολύτιμη προσφορά του Κόρμπιν στην ελληνική συζήτηση. Ελπίζουμε να τον ξαναδούμε σύντομα…»

Προσφυγικό και συνδικαλιστές

Συν τοις άλλοις, το προσφυγικό και τα συνδικάτα βρέθηκε στο επίκεντρο των συναντήσεων του βουλευτή των Εργατικών. Δύο διαδοχικές συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν στον χώρο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού όπου εκπρόσωποι πρωτοβουλιών πολιτών, νομικοί, δημοσιογράφοι και ακτιβιστές που δραστηριοποιούνται στο προσφυγικό – μεταναστευτικό συζήτησαν με τον Κόρμπιν και τον Βαρουφάκη. Από την πλευρά του ο Κόρπιν τοποθετήθηκε υπέρ της αλληλεγγύης στους πρόσφυγες χωρίς διαχωρισμούς, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «πρέπει να υπάρξει μια καμπάνια και στην Ελλάδα και παντού ευαισθητοποίησης για όλα όσα συμβαίνουν στο προσφυγικό στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, αλλά και αλλού».

Συγχρόνως, στη συνάθροιση που είχαν οι Κόρμπιν και Βαρουφάκης με εργαζόμενους από τα συνδικάτα είχε ως θέμα την εργασιακή επισφάλεια, τις εργασιακές συνθήκες, τα δικαιώματα των εργαζομένων και την επέλαση νεοφιλελευθερισμού στις εργασιακές σχέσεις. Από τους εργαζόμενους έδωσαν το παρόν συνδικαλιστές από την ΕΥΔΑΠ, την ομοσπονδία ιδιωτικών υπαλλήλων στο «Πλαίσιο», το σωματείο των εργαζόμενων της Cosmote και του ΟΤΕ, τους δημοτικούς υπαλλήλους στην τοπική αυτοδιοίκηση, τους εργαζομένους στο χώρο της καθαριότητας, το επιχειρησιακό σωματείο της «e-food» και το σωματείο εργαζομένων του ΑΔΜΗΕ. Ενώ ο Κόρμπιν δήλωσε πως «το να γίνονται οι εργαζόμενοι ενεργά μέλη των συνδικάτων, είναι η πεμπτουσία του εργατικού κινήματος», καταλήγοντας πως η εκπαίδευση των μελών των πολιτικών κομμάτων, των σωματείων και των συνδικάτων είναι εξαιρετικά σημαντική.

Νέοι Αδέσμευτοι και Σοσιαλισμός

Το πρόγραμμα του Βρετανού πολιτικού ξεκίνησε την Παρασκευή, όπου στον χώρο της ΕΣΗΕΑ μαζί με την Έτζε Τεμέλκουραν και τον γ.γ. του κόμματος Γιάνη Βαρουφάκη προχώρησαν στην διακήρυξη των Αθηνών για ένα νέο κίνημα Αδεσμεύτων, αντιστρατευόμενοι του πολεμικού κλίματος. Το βράδυ της ίδιας μέρας, ο ίδιος εκφώνησε την κεντρική ομιλία του από το βήμα του συνεδρίου, όπου αναφέρθηκε στον Σοσιαλισμό «ως την ιδέα των ιδεών που γι’ αυτόν είναι η ειρήνη, η δικαιοσύνη, η ανθρωπότητα και η σχέση μας με την φύση.» ενώ ειδική μνεία έκανε στον πόλεμο και στην προσφυγιά λέγοντας «Είμαστε αλληλέγγυοι σε όλα τα θύματα του πολέμου. Εμείς μέρος της Αριστεράς και του Σοσιαλιστικού Κινήματος πρέπει να είμαστε πάντα με τους όλους τους πρόσφυγες, απ’ όποιον πόλεμο κι αν προέρχονται».

Οι πολλαπλές στρατεύσεις και η ατζέντα

Ο Κόρμπιν πέραν από πρώην ηγέτης και κεντρικό στέλεχος του Εργατικού κόμματος, βουλευτής του βρετανικού κοινοβουλίου, είναι μέλος της Προοδευτικής Διεθνούς και του Peace and Justice Project, δεξαμενής σκέψης της οποίας προΐσταται και με την ιδιότητα αυτή βρέθηκε στην Αθήνα. Ο Βρετανός πολιτικός από την εποχή που ηγούνταν των Εργατικών, προωθούσε μια αριστερόστροφη ατζέντα, η οποία σχεδόν κέρδισε και τον βρετανικό πρωθυπουργικό θώκο, αν δεν υπήρχε ο άκρατος λαϊκισμός και η ξενοφοβική δημαγωγία του Μπόρις Τζόνσον, τωρινού επικεφαλής των Συντηρητικών και πρωθυπουργού του ΗΒ.

Η στρατηγική του Κόρμπιν και των ακτιβιστών των Εργατικών που έμειναν στην ιστορία ως «κορμπινίστας», ήταν εκείνη που κατάφερε να τριπλασιάσει την οργανωτική πυκνότητα του κόμματος (από 200.000 στα 600.000 μέλη), να ισχυροποιήσει την εκλογική του απεύθυνση και να θέσει τις βάσεις για την ριζοσπαστικοποίηση τόσο των συνδικάτων, όσο των τοπικών συνελεύσεων που παίζουν μεγάλο πολιτικό ρόλο στην Μ. Βρετανία. Η ατζέντα του «κορμπινισμού» είχε ως προμετωπίδα την αναίρεση των αδικιών της νεοφιλελεύθερης θατσερικής περιόδου. Στο στόχαστρο τέθηκαν τομείς όπως η παιδεία, η υγεία, το περιβάλλον και οι ανισότητες εν γένει. Η περίοδος της ηγεσίας Κόρμπιν ήταν μια σαφής μεταστροφή του ιστορικού βρετανικού κόμματος από την περίοδο Μπλερ και Μπράουν, όπου οι κυβερνητικές πολιτικές είχαν έντονο νεοφιλελεύθερο και ατλαντιστικό στίγμα, φέρνοντας τους ομολογουμένως πιο κοντά στους «Τόρηδες».

Μετάβαση στο περιεχόμενο