Αναζήτηση

Η οπτική του Noam για τον μετακαπιταλισμό. – Συνεισφορά στο mέta.

Μετα-πανδημία – Παγκόσμια Προοδευτική Διεθνής

Στα πρώτα χρόνια της βιομηχανικής επανάστασης, οι εργαζόμενοι καταδίκασαν δριμύτατα την επίθεση κατά των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειάς τους στο εργοστασιακό σύστημα. Δεν διαμαρτύρονταν μόνο για τη βαναυσότητα των συνθηκών εργασίας και τις άθλιες αμοιβές, αλλά, πιο ουσιαστικά, για το ίδιο το γεγονός ότι αναγκάστηκαν να είναι υπήκοοι ενός αυταρχικού δεσπότη, κατ’ ουσίαν για το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους. Αντλούσαν από μια ζωντανή παράδοση που ανάγεται στην κλασική αρχαιότητα: η «δουλοπρεπής και ταπεινωτική εργασία» για τους μισθούς είναι «μια σύμβαση για υποτέλεια», υποστήριξε ο Κικέρωνας, εκφράζοντας την κοινή άποψη. Οι ίδιες αντιλήψεις αναβίωσαν γρήγορα μεταξύ εκείνων που αναγκάστηκαν να «νοικιάσουν» τους εαυτούς τους για να επιβιώσουν κάτω από το ανατέλλον βιομηχανικό σύστημα. Το επίσημο έντυπο της συνδικαλισμένης εργασίας στις ΗΠΑ, οι «Ιππότες της Εργασίας», περιέλαβε άρθρα για τη «Μισθωτή Δουλεία και τη Δουλοκτησία» — δουλεία που αντιλαμβάνεται τον άνθρωπο ως αντικείμενο ιδιοκτησίας—, παρουσιάζοντας την κοινή αντίληψη ότι «η μισθωτή δουλεία αποτελεί σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην πρόοδο του πολιτισμού». Παρόμοιες ιδέες έγιναν συνθήματα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος του Αβραάμ Λίνκολν. Ειδικευμένοι εργάτες προειδοποίησαν ότι μπορεί να έρθει μια μέρα που οι μισθωτοί σκλάβοι «θα ξεχάσουν τι αξίζει στην ανδρεία και τη δόξα σε ένα σύστημα στο οποίο είναι εξαναγκασμένοι λόγω της αναγκαιότητάς τους και σε αντίθεση με τα συναισθήματά τους για ανεξαρτησία και αυτοσεβασμό» – μια μέρα που ήλπιζαν ότι θα ήταν «πολύ μακρινή».

Ο προσδιορισμός της μορφής του μετα-πανδημικού κόσμου θα είναι σίγουρα ένα έδαφος έντονου αγώνα, με πολλές διαστάσεις. Εκείνοι που δημιούργησαν και επωφελήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από την ιδιαίτερα άγρια μορφή καπιταλισμού στην οποία έχει υποβληθεί μεγάλο μέρος της υφηλίου εδώ και 40 χρόνια εργάζονται σκληρά για να διασφαλίσουν ότι θα επιβιώσει, σε σκληρότερη μορφή, με νέα εργαλεία επιτήρησης και ελέγχου. Ένας πολύ καλύτερος κόσμος μπορεί να επιτευχθεί, και πρέπει να επιτευχθεί. Πρωταρχικός στόχος θα πρέπει να είναι η άρση αυτού του μεγάλου εμποδίου στην πρόοδο του πολιτισμού, ο τερματισμός του συστήματος υποτέλειας, προχωρώντας προς τους στόχους των «Ιπποτών» και του λαϊκού κινήματος των αγροτών και της ανερχόμενης αριστεράς παγκοσμίως, ζητώντας μια συλλογική κοινωνία αμοιβαίου πλούτου στην οποία η παραγωγή και οι κοινότητες θα ελέγχονται δημοκρατικά από τους συμμετέχοντες, ένα όραμα που θα μπορούσε να πάρει πολλές μορφές, καθοδηγούμενο από το στόχο του τερματισμού της υποτέλειας σε όλες τις πτυχές της ζωής.

Ένας νέος και καλύτερος κόσμος είναι σαφώς εφικτός. Για να προχωρήσουμε προς αυτόν πρέπει να αδράξουμε τις ευκαιρίες, που υπάρχουν, για να ξεπεράσουμε επικείμενες και υπαρξιακές απειλές, κυριολεκτικά απειλές για την επιβίωση της οργανωμένης ανθρώπινης ζωής και της ζωής μυριάδων άλλων ειδών που εξολοθρεύουμε μέσω της εγκατάλειψης. Ένα μάθημα που η πανδημία ενίσχυσε με απόλυτη σαφήνεια είναι ότι η επιλογή μας είναι μεταξύ γνήσιου διεθνισμού ή ουσιαστικής εξαφάνισης. Οι τρέχουσες και οι επερχόμενες πανδημίες δεν γνωρίζουν σύνορα. Ούτε η καταστροφή του περιβάλλοντος που συντηρεί τη ζωή. Ούτε οι πληγές της αδικίας και της καταπίεσης. Οντότητες που έχουν σχεδιαστεί για την επιδίωξη του κέρδους, όχι το κοινό καλό, αποτελούν μια συνταγή για αυτοκτονία — και όχι σε κάποιο μακρινό μέλλον.

Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν εφικτές λύσεις σε προβλήματα μεγάλα και μικρά. Η ζοφερή πραγματικότητα είναι ότι δεν απομένει πολύς χρόνος για την εφαρμογή τους, κάτι το οποίο αποτελεί μια απίστευτη πρόκληση και μια δυνατότητα που εμπνέει ενθουσιασμό.

Ο καθηγητής Noam Chomsky θεωρείται ιδρυτής της σύγχρονης γλωσσολογίας. Έχει λάβει πολυάριθμα βραβεία, μεταξύ αυτών το Kyoto Prize in Basic Sciences, το βραβείο Helmholtz και το βραβείο Ben Franklin για την Υπολογιστική και Γνωστική Επιστήμη. Είναι μέλος του Πανεπιστημίου της Αλαμπάμα από το φθινόπωρο του 2017, προερχόμενος από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ), όπου και εργάστηκε από το 1955 και είναι πλέον ομότιμος καθηγητής. Είναι μέλος του Συμβουλευτικού Σώματος του DiEM25 και του Συμβουλίου της Προοδευτικής Διεθνούς.

Η οπτική της Αντάρα για τον μετακαπιταλισμό. – Συνεισφορά στο mέta.

Η μελλοντική ιστορία του καπιταλισμού: Μια συντομευμένη ιστορία

Μια φορά κι έναν καιρό, μας έλεγαν μια ιστορία. 

Ήταν κάπως έτσι:

Η αφθονία της γης είναι ατελείωτη, και θα μπορούσαμε όλοι να είμαστε πλούσιοι χωρίς όρια.

Η φόρμουλα απαιτούσε μόνο ένα, εκπληκτικό, μαγικό συστατικό –

Ανθρώπινος εγωισμός. 

Μας είπαν αυτή την ιστορία  εκείνοι που ισχυρίζονταν ότι ήταν Άνθρωποι της Επιστήμης.

Και έτσι, τους πιστέψαμε. 

Η ιστορία ξεκίνησε καλά 

Στα Βασίλεια του Βορρά, η ειρήνη βασίλευε επιτέλους – και μαζί της, ήρθε η ευημερία όπως ποτέ άλλοτε. 

Και για τα πρόσφατα απελευθερωμένα Βασίλεια του Νότου, ή έτσι τους είπαν, ήταν απλά θέμα χρόνου. 

Ήταν τελικά θέμα επιστήμης: η αλχημεία  της τέχνης του εγωισμού.

Εποχές ήρθαν και έφυγαν.

Ωστόσο, η υποσχόμενη ευημερία παρέμεινε αποκλειστικό προνόμιο του Βορρά 

Συνέβη επειδή οι άνθρωποι του Νότου απλά δεν ήταν αρκετά επιστημονικοί; 

Τότε, μια σκοτεινή φθινοπωρινή μέρα, ήρθε καταιγίδα. 

Τόσο ισχυρός ήταν αυτός ο ανεμοστρόβιλος που έσκισε τον επιχρυσωμένο  γύψο από το οικοδόμημα των Βόρειων Αυτοκρατοριών.

Και αποκάλυψε  αυτό που βρισκόταν από κάτω, σάπιο και κούφιο.

Αλλά, ακόμα και τότε,  οι Άνθρωποι της Επιστήμης απέστρεψαν το βλέμμα τους· έκλεισαν τα μάτια

Παράξενο είδος επιστήμης, πράγματι. Να είσαι τόσο απρόσβλητος από τα αποδεικτικά στοιχεία…

Η θύελλα όμως είχε πάρει το τίμημά της. 

Αλληλόφθονες μάχες ξέσπασαν εντός των Βασιλείων του Βορρά. Ο Βόρειος πολέμησε τον Βόρειο.

Και η ευημερία μειώθηκε· για τους πολλούς, αν και όχι ακόμη για τους λίγους 

Αλλά η πίστη στις θεϊκές ιδιότητες του Ανθρώπου, ειδικά του Εγωιστή Ανθρώπου, παρέμεινε ακλόνητη. 

Για να διαλέξει το άπειρο από το πεπερασμένο 

Να φτιάξει τεχνολογία χωρίς τελεολογία 

Να κάνει καλό  χωρίς να είναι καλός  

Η δύναμη του ανθρώπου δεν αμφισβητήθηκε ποτέ…

Μέχρι την Πανούκλα, βέβαια. 

Και καθώς πάγωσε το πλαίσιο, σε όλο τον κόσμο 

Οι διαστροφές του τρόπου με τον οποίο είχε δομηθεί,  τέθηκαν απότομα στο επίκεντρο 

Καθώς και άλλοι τρόποι φώτισης.

Η προοπτική της προόδου είναι  (φυσική)  επιστήμη, όχι θεωρία…

Η αλλαγή είναι εφικτή!  

Η κατάλυση των αυταπόδεικτων κυρίαρχων αξιωμάτων  – το ευαγγέλιο των λεγόμενων Ανθρώπων της Επιστήμης – είναι γύρω  μας,  μέσα  μας

Στην εγγενή  καλοσύνη που μας ώθησε  μέχρι εδώ

Γιατί ο Εγωιστής Άνθρωπος είναι φτιαγμένος από τον άνθρωπο, και ο Άνθρωπος μπορεί να τον διαλύσει

Ξεφεύγοντας από τα όρια μιας Ξεπερασμένης Θεωρίας 

Η πύλη για μια Νέα Πραγματικότητα είναι μια Νέα Θεωρία 

Υπολογίζοντας τα αληθινά  περιγράμματα της ανθρώπινης φύσης

Κάτι υπέροχο θα μπορούσε να τεθεί σε κίνηση

Γιατί το στριφογύρισμα στο παρασκήνιο… μπορεί να είναι απλά ο ηθικός μηχανισμός που ενεργοποιείται 

Και η Γέννηση ενός Νέου Πρωταγωνιστή:

Λογική αλλά και συναίσθημα, επιστήμη αλλά και τέχνη 

Χαρά και «ανήκειν», κοινότητα και φροντίδα 

Ριζωμένος στην τελετουργία, αλλά ανεπηρέαστος από το παρελθόν.

Και, με ένα νέο πρωταγωνιστή θα έρθει η προοπτική μιας νέας πλοκής 

Όχι του άνδρα ενάντια στον άνδρα (ή τη γυναίκα),  όχι του Βορρά ενάντια στο Νότο

Αλλά του νοήματος που συν-δημιουργείται,  από τον Εαυτό και τον Άλλο

Πέρα από τις διχοτομήσεις του εγωισμού και του αλτρουισμού: μια αφήγηση (πολιτικής)   φιλίας  .

Και με την αρχή μιας νέας ιστορίας, έρχεται η πιθανότητα… ενός νέου πολιτισμού 

Ίσως ακόμη και ένα ευτυχές τέλος; 

Η δρ Antara Haldar είναι η πρώτη κατέχουσα της έδρας Εμπειρικών Νομικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Cambridge, στη νομική σχολή του οποίου είναι μόνιμη καθηγήτρια και διδάσκει μαθήματα νομικής, οικονομικών και φιλοσοφίας. Ταυτοχρόνως διατηρεί θέσεις στο τμήμα φιλοσοφίας και στο Judge Business School, ενώ είναι εταίρος του Peterhouse, του παλαιότερου κολλεγίου του Πανεπιστημίου του Cambridge. Σήμερα εργάζεται σε ερευνητικές θέσεις επισκέπτριας εταίρου στο Πανεπιστήμιο του Stanford και στο Πανεπιστήμιο του Harvard. Είναι επικεφαλής του Common Currency Project, μιας διεθνούς συνεργασίας ακαδημαϊκών ηγετών από όλο τον κόσμο με επικέντρωση στην εκ νέου σύλληψη της πολιτικής οικονομίας.

Η οπτική του Srećko για τον μετακαπιταλισμό. – Συνεισφορά στο mέta.

Ίσως δεν υπάρχει άλλο σύστημα στην ανθρώπινη ιστορία που να έχει κηρυχθεί νεκρό τόσες φορές όσο ο καπιταλισμός.

Εξελίχθηκε από τον «μακρύ» 16ο αιώνα που ήταν αποτέλεσμα της παρατεταμένης κρίσης φεουδαρχίας. Όταν ο «Μαύρος Θάνατος» έφτασε στην Ευρώπη με εμπορικά πλοία φορτωμένα με αγαθά από την Κίνα και μόλυνε τα δύο τρίτα του συνολικού πληθυσμού, δεν σκότωσε μόνο εκατομμύρια ανθρώπους, σκότωσε και την ίδια τη φεουδαρχία.

Και ήταν αυτή η τραγική πανδημία που ήταν ταυτόχρονα προάγγελος της εποχής του καπιταλισμού, η οποία θα περιελάμβανε τη βιομηχανική επανάσταση, τον ιμπεριαλισμό και την αποικιοκρατία, μετατρέποντας παράλληλα τον πλανήτη —ανθρώπους, άλλα είδη και την ίδια τη φύση— σε μια φαινομενικά ατελείωτη πηγή εξόρυξης, εκμετάλλευσης και επέκτασης.

Σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την πανδημία του Covid που δεν είναι το ίδιο με τον «Μαύρο Θάνατο», αλλά λόγω του σύγχρονου ιστορικού πλαισίου μας και των αποτυχιών του ύστερου καπιταλισμού (από την ιδιωτικοποίηση των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης έως τις δεκαετίες λιτότητας) αποκτά ήδη μεγάλη οικονομική και κοινωνική σημασία στη διαμόρφωση όχι μόνο του μέλλοντος του καπιταλισμού αλλά και του μέλλοντος του ίδιου του πλανήτη.

Είναι, φυσικά, ακόμα πιο εύκολο να φανταστεί κανείς το τέλος του κόσμου παρά το τέλος του καπιταλισμού, όπως έχει σημειώσει ο Fredric Jameson. Αλλά τι θα συμβεί αν ακριβώς σήμερα, που το τέλος του κόσμου (εξαφάνιση ειδών και καταστροφή της βιόσφαιρας) φαίνεται μάλλον βέβαιο, χρειαστεί να φανταστούμε και το τέλος του καπιταλισμού;

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειαζόμαστε υποθετική κριτική θεωρία, ένα είδος κριτικής θεωρίας που βασίζεται σε υποθετικά σενάρια και φαντασία, είτε μέσω της φιλοσοφίας είτε της τέχνης, αλλά χρειαζόμαστε επίσης ένα είδος υποθετικής κριτικής πράξης με την έννοια της δημιουργίας του μετακαπιταλιστικού μέλλοντος στο «εδώ και τώρα».

Ο «μετακαπιταλισμός» δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι καλύτερος από τον καπιταλισμό. Πιθανότατα, μπορεί να είναι πολύ χειρότερος, μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε ένα είδος τεχνο-φεουδαρχίας με απόλυτη παρακολούθηση των πολιτών και αυτοματοποίηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς ή ακόμα και ένα είδος πλανητικής δικτατορίας που βασίζεται στη βιοπολιτική, το απαρτχάιντ και την γενοκτονία. Μπορεί να αποδειχθεί ακόμα χειρότερος· ο πλανήτης μας θα μπορούσε να μετατραπεί σε έναν ακατοίκητο πλανήτη με μερικές φυλές τελευταίων επιζώντων μετά την κατάρρευση του κλίματος ή μια πυρηνική καταστροφή.

Δυστυχώς, σήμερα όλα αυτά τα δυστοπικά σενάρια φαίνονται πιο πιθανά από τις ουτοπικές εναλλακτικές λύσεις.

Αλλά ο «μετακαπιταλισμός» μπορεί —και οφείλει— να είναι κάτι πολύ καλύτερο από το σύστημα που μας έχει οδηγήσει σε πλανητική ασφυξία. Ακόμα κι αν η Εξαφάνιση είναι στη ορίζοντα, η σύγχρονη ιστορική σας στιγμή μπορεί —και οφείλει— να αποτελέσει μια ευκαιρία, ακριβώς επειδή η πανδημία επιταχύνει μια ιστορική μεταμόρφωση που διαφορετικά θα έπαιρνε δεκαετίες ή αιώνες. Και δεν έχουμε αιώνες πια.

Προκειμένου να δημιουργηθεί ένα μέλλον μετά τον καπιταλισμό, όσο κοντά ή μακριά και αν είναι αυτό το μέλλον, ο «μετακαπιταλισμός» —όσο διφορούμενος και αν είναι— πρέπει να διερευνηθεί από ακαδημαϊκούς, καλλιτέχνες και ακτιβιστές. Υπάρχει καλύτερο μέρος για ένα τέτοιο κέντρο από την Αθήνα;

Αδράξτε το mέta!

Ο Srećko Horvat είναι συγγραφέας, ακτιβιστής και ακαδημαϊκός φιλόσοφος από την Κροατία. Δραστηριοποιείται σε διάφορα κινήματα τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Συνίδρυσε το Subversive Festival στο Ζάγκρεμπ και ίδρυσε το DiEM25 μαζί με τον Γιάνη Βαρουφάκη. Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από δώδεκα βιβλία μεταφρασμένα σε δεκαπέντε γλώσσες, με πιο πρόσφατα τα Ποίηση από το Μέλλον, Ανατροπή!, Η Ριζοσπαστικότητα της Αγάπης και Τι Θέλει η Ευρώπη;

Η οπτική των Ken και Paul για τον μετακαπιταλισμό. – Συνεισφορά στο mέta.

Το ακόλουθο είναι ένα απόσπασμα από το σενάριο της ταινίας
ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΑΠΟΥΣΙΑΖΑΤΕ, γραμμένο από τον Paul Laverty και σκηνοθετημένο από τον Ken Loach.

Η Liza Jane, 11 ετών, είναι σε ένα βανάκι μεταφορών με τον πατέρα της Ricky. Είναι Σάββατο και του δίνει ένα χεράκι για να παραδώσει τα δέματα. Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας ο Ricky επιστρέφει τόσο αργά από τη δουλειά του που δεν τη βλέπει σχεδόν καθόλου. Θεωρεί τον εαυτό του «δικαιοδόχο ιδιοκτήτη φορτηγού μεταφορών»· με άλλα λόγια, αυτοαπασχολούμενο οδηγό βαν μεταφορών, κύριο της μοίρας του. [Η Liza Jane είναι γοητευμένη από τη στιλπνά μαύρη ΦΟΡΗΤΗ ΣΥΣΚΕΥΗ που χρησιμοποιείται για να σαρωθεί κάθε δέμα. Παίζει με αυτό καθώς ο Ricky οδηγεί το βανάκι.]

LIZA JANE
Μπορεί και γράφει κείμενο, τηλεφωνεί, φωτογραφίζει,
σκανάρει, επικοινωνεί με τον πελάτη…. Κάτι άλλο;

RICKY
Μπορεί να κάνει κι ένα αναθεματισμένο μπιπ! Το ακούω στα
όνειρά μου…. κάνει μπιπ ακόμη και όταν βγαίνω από το
αμάξι για κάτι περισσότερο από δύο λεπτά…..

LIZA JANE
Για να ξέρουν πού είσαι;

RICKY
Με κάθε ακρίβεια, στον πόντο… και μπορούν να παρακολουθούν την πορεία του κάθε δέματος…. στην πίσω πόρτα, στο υπόστεγο του κήπου….

LIZA JANE
Ουάου! Το βλέπει ο δορυφόρος …. ακριβώς εδώ σε αυτό
μαύρο κουτί. . . . Καταπληκτικό δεν είναι; Ένας κατάσκοπος στο αμάξι… [Κάνει ότι μιλάει στη συσκευή] Γεια σας…. Liza Jane εδώ… Μου αρέσουν οι μπανάνες!

Ο Ricky γελάει.

RICKY
Επεξεργάζεται την ακριβή διαδρομή… την κυκλοφορία… τον καιρό… την εκτιμώμενη ώρα άφιξης…. και σβήνει εάν φτάνεις νωρίς! Σε περίπτωση που κάποιος είναι της ακριβείας…

LIZA JANE
Αλλά γιατί χρειάζονται τα πακέτα ακριβώς στη σωστή ώρα;

RICKY
Τι κάνουν οι μεγάλες εταιρείες τώρα… «παραγγείλετέ το online πριν
τα μεσάνυχτα… εγγυόμαστε παραλαβή την επομένη ημέρα αν πληρώσετε κάτι επιπλέον…. εντός ώρας».

LIZA JANE
Είσαι όλο ερωτήσεις, αγάπη μου…

LIZA JANE
Αλλά αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνεις ζιγκ-ζαγκ παντού, άτακτα
…. ξέρουν πόσο αργά τελειώνεις;
Ο Ricky της ρίχνει μια ματιά.

LIZA JANE
Αλλά ποιος τα βάζει όλα εδώ μέσα;

RICKY
Τι εννοείς;

LIZA JANE
Κάποιος πρέπει να το έχει σκεφτεί… να βάλει όλες τις πληροφορίες μέσα… κάποιος πρέπει να το έκανε.
[πατώντας στη συσκευή] Εννοώ πραγματικά το έβαλε μέσα….

RICKY
Πρέπει να είναι ρομπότ, ή εφαρμογή, ή πρόγραμμα…

LIZA JANE
Αλλά κάποιος πρέπει να τροφοδοτήσει το ρομπότ για αρχή…

RICKY
Κάποιος σπασίκλας, υποθέτω…

LIZA JANE
Που δεν πάει ποτέ στην τουαλέτα. [Ο Ricky την κοιτάζει] Λοιπόν, αυτοί υπολογίζουν τα πάντα…. γιατί όχι και ώρα στην τουαλέτα;

Ο Ricky γελάει και κουνάει το κεφάλι του.

RICKY
Δεν πήρες αυτήν την ευφυΐα από μένα.
[ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΑΠΟΥΣΙΑΖΑΤΕ – ΣΚΗΝΗ 19]

Κατά τη διάρκεια του lockdown συνάντησα έναν οδηγό στο δρόμο μου στο Εδιμβούργο, ο οποίος τελείωνε μια 14ωρη βάρδια. Συχνά εργαζόταν μεταξύ 12 και 14 ώρες το 24ωρο. Τα μάτια του ήταν τόσο κουρασμένα, και το δέρμα του είχε χάσει το χρώμα του. Μου θύμισε έναν από τους οδηγούς που γνώρισα ενώ διεξήγαγα έρευνα για το παραπάνω σενάριο ο οποίος μου είπε «Αισθάνονται σαν σωληνάριο οδοντόκρεμας…τελείως στυμμένος». Τον ρώτησα πώς ήταν. Έμοιαζε λες και είχε εισπράξει το τελειωτικό χτύπημα και σαν να ήταν έτοιμος να ξεσπάσει κλαίγοντας. Πατέρας κάποιου παιδιού, σύντροφος κάποιου ανθρώπου, και ψευτο-αυτοαπασχολούμενος οδηγός, απαραίτητος εργαζόμενος.

Να ‘μαστε λοιπόν, το 2021, homo sapiens, δεμένοι με χειροπέδες σε ένα app που παραδίδει ό,τι ποθεί η καρδιά μας στην πόρτα του σπιτιού με ταχύτητα εξοντωτική και με ιλιγγιώδη αποδοτικότητα, ενώ ο οδηγός ωθείται σε κατάρρευση με μια βάρδια που θα ντρόπιαζε τους Βικτωριανούς, μα όχι την Amazon.

Η λέξη «αλγόριθμος» έχει μακρά ιστορία και μπορεί να εντοπιστεί σε έναν μαθηματικό του 9ου αιώνα. Εκείνες τις μέρες η δουλεία άκμαζε. Και σήμερα αυτό συμβαίνει, αλλά οι χειροπέδες μας έρχονται ντυμένα με τα καλά τους στις πόρτες μας σε μια γυαλιστερή συσκευή χειρός· στις ίδιες πόρτες που το κοινό χειροκροτούσε τους απαραίτητους εργαζομένους της πανδημίας με τόσο ενθουσιασμό, αλλά χωρίς την περιέργεια ενός παιδιού όπως η Liza Jane, που προσπάθησε να ενώσει τις τελείες.

Ο Ken Loach είναι Άγγλος σκηνοθέτης. Η κοινωνικά κριτική σκηνοθετική ματιά του και τα σοσιαλιστικά του ιδεώδη είναι εμφανή στον τρόπο που πραγματεύεται στις ταινίες του θέματα κοινωνικής αδικίας όπως η φτώχεια (Poor Cow, 1967), η αστεγία  (Cathy Come Home, 1966) και τα εργασιακά δικαιώματα (Riff-Raff, 1991, και The Navigators, 2001). Η ταινία Kes του Loach (1969) ψηφίστηκε ως η έβδομη καλύτερη βρετανική ταινία του 20ου αιώνα σε μία δημοσκόπηση του British Film Institute. Έχει κερδίσει δύο φορές τον Χρυσό Φοίνικα, η πρώτη το 2006 για την ταινία Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι και η δεύτερη το 2016 για την ταινία Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ, κάνοντάς τον έναν από τους εννιά δημιουργούς ταινιών που έχουν ποτέ κερδίσει το βραβείο δύο φορές. Είναι μέλος του Συμβουλευτικού Σώματος του DiEM25.

Ο Paul Laverty είναι Ιρλανδο-Σκώτος δικηγόρος και σεναριογράφος, γεννημένος στην Καλκούτα της Ινδίας (1957). Σπούδασε Φιλοσοφία στο Γρηγοριανό Πανεπιστήμιο της Ρώμης και Νομική στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης, και έλαβε το βραβείο Fulbright το 1984. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 ταξίδεψε στη Νικαράγουα της Κεντρικής Αμερικής και έζησε εκεί για σχεδόν τρία χρόνια. Εργάστηκε σε μια Νικαραγουανή οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ταξίδεψε εκτενώς στη Γουατεμάλα και το Ελ Σαλβαδόρ κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Από τότε συνεχίζει να ενδιαφέρεται έντονα για τις λατινοαμερικανικές σχέσεις. Μετά την παραμονή του στην Κεντρική Αμερική, ο Laverty ήρθε σε επαφή με τον σκηνοθέτη Ken Loach και από τότε βρίσκονται σε συνεχή συνεργασία.

Η οπτική της Beral για τον μετακαπιταλισμό. – Συνεισφορά στο mέta.

Νεωτερικά σημεία τομής Ανατολής-Δύσης, συνεχιζόμενη διχοτόμηση μεταξύ ορατών και αοράτων συνεργατών: στις ρίζες της τρέχουσας πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής κρίσης.

Ως επιμελήτρια και κριτικός τέχνης από την Τουρκία, παρατηρώ και ερμηνεύω την κοινωνικοπολιτική και οικονομική κατάσταση στην περιοχή και τις διεθνείς σχέσεις της από τη θέση ενός ανθρώπου που έχει συνηθίσει να ζει συνεχώς σε διλήμματα και κρίσεις. Τις περισσότερες φορές αναγνωρίζω βαθιά τα αποτελέσματα της πτώσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όταν τα εθνικά σύνορα χαρτογραφήθηκαν ανεξάρτητα από την εθνική και παραδοσιακή πραγματικότητα. Η παρωχημένη νεωτερική ταυτότητα, σύμπτωση και συνείδηση, οι ομοιότητες του καπιταλισμού και των πολιτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών του υποδομών, οι συνθήκες του μεταμοντερνισμού, όλα αυτά δεν μπόρεσαν να εξαλείψουν τις βαθιές ρίζες των συγκρούσεων.

Η λόγος περί Ανατολής και Δύσης, που είναι η νικηφόρα εφεύρεση του καπιταλισμού του 20ου αιώνα, εξακολουθεί να επικρατεί με άλλους τίτλους. Διάφορες ταξινομήσεις που επιβιώνουν παρά τις αφηγήσεις της παγκοσμιοποίησης έχουν τις ρίζες τους στις διαφορές μεταξύ της ελληνικής και της κινεζικής κοσμοθεώρησης και φιλοσοφικών απαρχών και έγιναν δημοφιλείς κατά τη διάρκεια του κινήματος του Οριενταλισμού του 18ου, 19ου και 20ού αιώνα. Η έννοια συχνά ορίζει τη Δύση ως μια αντικειμενική αναλυτική κοινωνία, συνήθως όσον αφορά την τεχνολογία και τη βιομηχανική πρόοδο. Σε αντίθεση, η Ανατολή θεωρείται ως μια υποκειμενική και βασισμένη στη διαίσθηση κοινωνία, η οποία δίνει συνήθως έμφαση στην πνευματικότητα και τον μυστικισμό.


Έχει αλλάξει αυτός ο ορισμός;


Αντανακλάται σε διάφορες μορφές και έννοιες στην τέχνη, τη δημογραφία, την εκπαίδευση, την ιστορία, την ιδεολογία, τη γλωσσολογία, την ιατρική, τη φιλοσοφία, την πολιτική, την ψυχολογία, την επιστημονική φαντασία, την κοινωνιολογία και τους ρόλους των φύλων. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα, μέχρι τη δεκαετία του ’80 στον ιστορικό λόγο της Δυτικής τέχνης, η Ανατολή αποτελούσε πηγή έμπνευσης αλλά όχι συνεργάτη για τον πολιτιστικό διάλογο. Ο διάλογος, υπό την μάλλον «καθυστερημένη» επιρροή του μετα-αποικιακού, μετα-δομικού και μετα-μοντέρνου λόγου που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’90 και είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία, η οποία εδώ και δύο δεκαετίες είναι μάλλον μολυσμένη από τον νεο-καπιταλισμό και τις θρησκευτικές αφηγήσεις.

Ποιος επηρεάζει τον παγκόσμιο πολιτισμό και την τέχνη σήμερα; Λαμβάνοντας υπόψη τους ετερογενείς πληθυσμούς στις μεγα-πόλεις, με συνεχή ροή προσφύγων και μεταναστών, ο έλεγχος δεν είναι μια εύκολη δουλειά επίσημων ή ιδιωτικών πολιτικών πολιτισμού. Η Δύση έχει κατακτήσει την Ανατολή πολιτικά και πολιτιστικά στο παρελθόν, αλλά από το 1990 αυτή η επέκταση αντιμετωπίζει μια δραματική αντιστροφή. Οι δυτικοί μελετητές έχουν ιδιοποιηθεί την εξερεύνηση και την ερμηνεία των γλωσσών, της ιστορίας και του πολιτισμού της Ανατολής. Τώρα, οι μελετητές της Ανατολής αποδομούν αυτή τη γλώσσα υπό τις συνθήκες του νεο-καπιταλισμού και των θρησκευτικών δογμάτων.

Σε σύγκριση με τους γείτονές της, η Τουρκία είναι μια από τις πρώτες χώρες που προσαρμόστηκε στις συνθήκες του 20ού αιώνα. Δηλαδή, πριν από το 1990, όταν ακόμη οι σοβιετικές χώρες ζούσαν στον σοσιαλισμό και τον κομμουνισμό. Αυτό μπόρεσε να συμβεί παρά τη διαδικασία αποδημοκρατισμού του στρατιωτικού πραξικοπήματος της δεκαετίας του 1980. Η πολιτιστική βιομηχανία έγινε ανεξάρτητη και ιδιωτικοποιήθηκε. Η τελευταία πολιτιστική κατάσταση είναι αυτό που μπορεί κανείς να δει στην Κωνσταντινούπολη, ακόμη και παρά την εισέτι ύπαρξη ένός προβληματικού κενού θεωρητικών και πρακτικών υποδομών και αναλύσεων καλλιτεχνικών και δημιουργικών παραγωγών.

Το καλά προγραμματισμένο ενδιαφέρον και τα έργα της πολιτιστικής πολιτικής της ΕΕ στο χώρο της τέχνης και του πολιτισμού του Νοτίου Καυκάσου, της Μέσης Ανατολής και της Δυτικής Ασίας από το 1990, αποκάλυψε μια αξιοσημείωτη αντεπίθεση στις συνεχιζόμενες πολιτικές τύπου ψυχρού πολέμου, τους χειρισμούς ή τους αδικαιολόγητους πολέμους που στήνονται σε αυτήν τη γεωγραφική περιοχή. Αυτή η αντεπίθεση, που προήλθε από τους διανοούμενους και τα πολιτιστικά ιδρύματα σε συνεργασία με πρωτοβουλίες του ιδιωτικού τομέα, έδειξε επίσης μια σιωπηλή αλλά ισχυρή αντίσταση στην πολεμική πολιτική. Ο απόηχος αυτής της δράσης έχει παρατηρηθεί στον αυξανόμενο αριθμό ιδιωτικών και θεσμικών συνεργατικών προγραμμάτων. Εδώ θα ήθελα να επισημάνω ότι οι καλλιτέχνες και οι ειδικοί τέχνης αυτών των χωρών καλωσορίζουν κάθε είδους συνεργασίες με την ΕΕ, αλλά με την προσδοκία να είναι αμοιβαίες σε κάθε περιβάλλον. Αυτή η στάση υποστήριξε το γεγονός ότι εάν υπάρχει κάποιο είδος κατανόησης και μάθησης, κάποια αντίθεση προς τους ανέμους του πολέμου, αυτές πρέπει να γίνουν από κοινού.

Γιατί αυτή η τεράστια γεωγραφική δυαδικότητα εξακολουθεί να είναι μια προβληματική που πρέπει να εξεταστεί ή να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο των διαδικασιών εκδημοκρατισμού. Αυτή η δυναμική απαιτεί ένα προοδευτικό κίνημα όπως το DiEM25, το οποίο διαρκώς ξεσκεπάζει τις αλήθειες πίσω από τις τρέχουσες παγκόσμιες τραγωδίες και τα νεο-καπιταλιστικά συμφέροντα. Λαμβάνοντας υπόψη τη συνεχιζόμενη σύγκρουση, τον τρόμο και την κρίση που επικεντρώνονται επί του παρόντος στην Ανατολική Μεσόγειο, η ρομαντική περιγραφή του Braudel περί «Λίκνου του Πολιτισμού» φαίνεται να είναι μάλλον η Κόλαση του Δάντη. Το Ισλάμ είναι μια θρησκεία που ενσωματώνει την κληρονομιά των προηγούμενων πολιτισμών. Ωστόσο, η ισλαμοποίηση —ακόμη και χρησιμοποιώντας όλα τα εργαλεία του νεο-καπιταλισμού— που αρνείται τις πεποιθήσεις και τις αξίες της ρίζας της, και πηγαίνει ενάντια στην ουσιώδη ισλαμική πίστη απέτυχε να επωφεληθεί από τον διαφωτισμό της νεωτερικότητας. Όπως έχει αποκαλύψει ο Daryush Shayegan, οι ισλαμικές χώρες που απέτυχαν να υιοθετήσουν τη νεωτερικότητα επιβιώνουν μέσα της με μια ακρωτηριασμένη συνείδηση που εξωραΐζεται με έναν κενό και μπερδεμένο μεταμοντερνισμό. Πιστεύω ότι το DiEM25, ενδυναμωμένο με την αποστολή του mέta, είναι μια ευκαιρία για να θεραπευτεί αυτός ο ακρωτηριασμός. Αυτός ο διεθνής διανοητικός, καλλιτεχνικός, επιστημονικός και πολιτιστικός κόμβος για ριζοσπαστικά προοδευτικά κινήματα σε ολόκληρη την Ευρώπη πρέπει να φτάσει σε αυτό το μέρος του κόσμου το συντομότερο δυνατό.

Η Beral Madra είναι κριτικός, επιμελήτρια, και ιδρύτρια/διευθύντρια της γκαλερί BM και του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης και Αρχείων ΒΜ από το 1980· ζει και εργάζεται στην Κωνσταντινούπολη. Συντόνισε την 1η (1987) και τη 2η (1989) Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης, επιμελήθηκε το Περίπτερο της Τουρκίας στην 43η, 45η, 49η, 50η και 51η Μπιενάλε της Βενετίας, συνεπιμελήθηκε την έκθεση Νεωτερικότητες και Αναμνήσεις- Πρόσφατα Έργα από τον Ισλαμικό Κόσμο στην 47η Μπιενάλε της Βενετίας. Επιμελήθηκε το Περίπτερο της Κεντρικής Ασίας στην 53η (2009) και το Περίπτερο του Αζερμπαϊτζάν στην 54η (2011) Μπιενάλε της Βενετίας. Επιμελήθηκε επίσης την Alanica, στην Νότια Οσετία (2013), την Sinopale (2006, 2008, 2012), την Μπιενάλε Çanakkale (2012-2014), και συνεπιμελήθηκε την 8η Μπιενάλε του Βουκουρεστίου (2018). Από το 1984 έχει οργανώσει περισσότερους από 250 τοπικούς και διεθνείς καλλιτέχνες στα κέντρα τέχνης της και σε άλλους επίσημους χώρους τέχνης στην Τουρκία. Επιμελήθηκε και συνεπιμελήθηκε πάνω από 50 ομαδικές εκθέσεις σε διεθνείς πρωτεύουσες. Ηγήθηκε της Υποτροφίας Κωνσταντινούπολης του Βερολίνου με 60 καλλιτέχνες (1995-2013). Ίδρυσε και δίδαξε στο Τμήμα Καλλιτεχνικής Διαχείρισης του Πολυτεχνείου Yıldız (1998-2002). Είναι ιδρυτικό μέλος του Κέντρου Τέχνης Diyarbakır (2002-2010) και του Ιδρύματος Μελλοντικού Πολιτισμού και Τέχνης (από το 1994)· Ιδρύτρια και επίτιμη πρόεδρος της AICA Τουρκίας (ιδρύθηκε το 2003)· Διευθύντρια Εικαστικών Τεχνών της Κωνσταντινούπολης Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2010. Καλλιτεχνική σύμβουλος της Gate27, Artist Residency (2019-2021). Εκδόσεις: «Ταυτότητα της Σύγχρονης Τέχνης» (1987), «Μεταπεριφερειακή Ροή-Μια Δεκαετία Σύγχρονης Τέχνης στην Κωνσταντινούπολη» (1996)· “İki Yılda Bir Sanat” (Δοκίμια για τη Μπιενάλε) (2003)· «Γείτονες σ διάλογο» (2005, Δοκίμια «Maidan» για τη σύγχρονη τέχνη στο νότιο Καύκασο και τη Μέση Ανατολή, Εκδόσεις BM CAC, 2007. “Εσωτερικές Υποθέσεις”, Δοκίμια σύγχρονης τέχνης στην Τουρκία, Εκδόσεις BM CAC, 2009.

Η οπτική της Preethi για τον μετακαπιταλισμό: συνεισφορά στο mέta

Συλλογική δράση για το συλλογικό μας μέλλον

  1. Η προσπάθεια να θυμηθούμε τη «στροφή» του τελευταίου έτους της τελευταίας δεκαετίας είναι σαν αφήγηση του τέλους ενός θορυβώδους πάρτυ.

Πράγματι, το 2019 ήταν θορυβώδες. Ήταν η χρονιά του «νεαρού διαδηλωτή», με εκτεταμένες επιπτώσεις από το Σουδάν ως τον Λίβανο, από το Ιράκ ως τη Χιλή. Νεαροί πολίτες κινητοποιήθηκαν στους δρόμους και στο διαδίκτυο, καταγράφοντας τις επίγειες πραγματικότητες και αποκλιμακώνοντας τις συγκρούσεις με αξιοσημείωτη ισορροπία. Για όσους από εμάς βρισκόμαστε στο περιθώριο, ένα νέο avatar ακτιβισμού αναδύθηκε και γρήγορα εξελίχθηκε. Με πρωτοφανείς ρυθμούς, ακτιβιστές συνδέθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οργανώνοντας πανεθνικές διαδηλώσεις για θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης που αντηχούσαν σε όλο τον κόσμο.

Και μετά μια κραυγαλέα παύση. Το κίνημα ισοπεδώθηκε — κυριολεκτικά και μεταφορικά.

  1. Μία από τις πιο εξουθενωτικές υγειονομικές κρίσεις εδώ και αρκετές γενιές έπνιξε την ευφορία. Ο αέρας, ο ήχος και τα οπτικά κύματα διαποτίστηκαν από το φόβο της μόλυνσης. Οι δρόμοι σιώπησαν.
  2. Αναταράξεις στη σιωπή. Ακούστε προσεκτικά και θα φτάσουν στα αυτιά σας οι πρώτοι ψίθυροι ενός συλλογικού κινήματος προς τον μετα-καπιταλισμό.

Η πανδημία δεν έχει καταπνίξει την παγκόσμια-τοπική ώθηση για αλλαγή. Οι αφανείς ηρωίδες και ήρωες του 2019, μερικοί από τους οποίους μεταναστεύουν ενάντια στο ρεύμα ή μένουν ενώ άλλοι φεύγουν — όλοι αυτοί εξακολουθούν να αγωνίζονται. Πολλοί χαράσσουν ρόλους για τον εαυτό τους ως παράγοντες αλλαγής εν μέσω εθνικών κρίσεων, ενισχύοντας παράλληλα τις φωνές αυτών που δεν έχουν φωνή.

Σε μια εποχή που οι συνοριακοί περιορισμοί μεταξύ του παγκόσμιου Βορρά και του Νότου είναι οι πλέον περιοριστικοί, παραδόξως ερχόμαστε όλο και πιο κοντά μέσω των όμοιων αναζητήσεών μας για ισότητα. Περισσότερο από ποτέ, οι πολιτικές συγκρούσεις και οι ανισότητες στον λεγόμενο ανεπτυγμένο Βορρά γεύονται το μερίδιο των δυσκολιών του Νότου. Τα διατομεακά συμφέροντα κερδίζουν νέο έδαφος. Το αν αυτές οι φωνές συλλογικών δράσεων φθάνουν σε μια «κρίσιμη μάζα» στο δικό τους πλαίσιο έχει καταστεί λιγότερο σαφές, καθώς η πανδημία κατέλαβε την παγκόσμια προσοχή.

Η περίοδος της πανδημίας έχει αναγκάσει σε παύση τις περισσότερες δραστηριότητες. Αυτή η περίοδος έχει αναδείξει τις χειρότερες συνέπειες του γεγονότος ότι κυβερνήσεις και εταιρείες βρίσκονται σε αγαστή συνεργασία και συνενοχή, εφευρίσκοντας δρακόντεια μέτρα για να διατηρήσουν οι μεν την ευημερία των δε. Καθώς συνεχίζουμε να παλεύουμε για την απόκτηση εμβολίων, τις διανομές και τις προωθήσεις τους, οι αγορές εργασίας και ολόκληρες οικονομίες παραπαίουν προς την κατάρρευση.

Όσοι από εμάς εμφανίζονται σε αυτό το Συμβουλευτικό Σώμα είχαμε το προνόμιο να αξιοποιήσουμε αυτή την παύση για να συλλογιστούμε τη στάση μας. Αλλά αυτή η κλιμακούμενη κρίση προκαλεί σε δράση. Πώς μπορούμε να συλλάβουμε καλύτερα τον συνδυαστικό αντίκτυπο των συλλογικών δράσεων σε ολόκληρο τον κόσμο; Πώς μπορούμε να μεταστοιχειώσουμε τη σιωπή σε νέες προσπάθειες; Πώς μπορούν τα κινήματα κοινωνικής δικαιοσύνης σε όλες τις ηπείρους να συνδεθούν μεταξύ τους, με τρόπους που να διαβρώνουν τα τεχνητά όρια μεταξύ του παγκόσμιου Βορρά και Νότου; Εν μέσω μιας ιστορικής κρίσης που δεν έχει αφήσει κανέναν από εμάς αλώβητο, έχουμε μια μοναδική ευκαιρία. Μπορούμε να ενεργοποιήσουμε νέους τρόπους σκέψης και συλλογικές δράσεις που στρέφουν τον κόσμο προς οριζόντιες δομές εξουσίας.

Αυτό θα μπορούσε να είναι η αρχή της διάλυσης της κορπορατιστικής καπιταλιστικής αρχιτεκτονικής που ηγεμόνευσε στις οικονομίες, τις κοινωνίες και τις συλλογικές ψυχές μας. Απλώς δεν μπορούμε να χάσουμε περισσότερο χρόνο.

Συγγραφέας, ερευνήτρια και οπτική αφηγήτρια, η Preethi Nallu εξετάζει θέματα μετανάστευσης και ελευθερίας της έκφρασης για τα μέσα ενημέρωσης, υπηρεσίες του ΟΗΕ, ομάδες προβληματισμού και ομάδες υπεράσπισης. Γεννημένη στο Ιράν, μεγαλωμένη στην Ινδία, η Preethi έχει ζήσει και εργαστεί σε 15 χώρες σε όλο τον κόσμο.

Η Preethi άρχισε να καλύπτει τη μετανάστευση στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα το 2008. Μετακόμισε στα σύνορα Ταϋλάνδης-Μιανμάρ το 2010 μεταφέροντας ανταποκρίσεις για τις ζωές εκτοπισμένων εθνοτικών μειονοτήτων εν μέσω πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Καθώς νέα κύματα προσφύγων έφθασαν στην Ευρώπη μετά τα γεγονότα της «Αραβικής Άνοιξης», η Preethi κάλυψε τα περάσματα της Μεσογείου και των Βαλκανίων ως ιδρυτική συντάκτρια στο Refugees Deeply. Όταν τα σύνορα με την Ευρώπη έκλεισαν το 2016, άρχισε να καταγράφει τις συνθήκες των Σύρων προσφύγων στο Λίβανο και τις απελάσεις Αφγανών προσφύγων από την Ευρώπη. Τώρα εργάζεται στην Κεντρική Αμερική, με επίκεντρο το Μεξικό ως «ουδέτερη ζώνη» για τους αιτούντες άσυλο που φθάνουν από την περιοχή.

Επιπλέον, η Preethi ηγείται ενός παγκόσμιου προγράμματος συνεργασίας μέσων ενημέρωσης, του International Media Support με έδρα την Κοπεγχάγη. Διεξάγει εκστρατείες υπεράσπισης που σχετίζονται με την ελευθερία του λόγου και την ασφάλεια των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χώρες του παγκόσμιου Νότου.

Η οπτική του Νίκου για τον μετακαπιταλισμό. – Συνεισφορά στο mέta.

Περί Kοσμοπολιτισμού και της Δυσαρέσκειάς του

Ο κοσμοπολιτισμός δεν είναι ούτε πλασματική εφεύρεση ενός μεμονωμένου νου, ούτε ξεχωριστό φετίχ μιας ορισμένης ομάδας. Ο κοσμοπολιτισμός δεν μπορεί ποτέ να γίνει γεωπολιτική οντότητα με οργανωτική δομή και ηγεσία. Δεν υπήρξε ποτέ κοσμοπολιτική ατζέντα εκπορευόμενη άνωθεν, ο κοσμοπολιτισμός διαχέεται αενάως από τη βάση. Δεν πρέπει να περιμένουμε κανένα κοσμο-απελευθερωτή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι παραβλέπουμε τις υλικές συνθήκες και τις εξωτερικές αναγκαιότητες. Για να δούμε πώς προκύπτει, είτε από την αγανάκτηση για την περιστολή των κοινών είτε μέσα από τη δημιουργία άλλων κόσμων, χρειαζόμαστε μια νέα προσέγγιση στην κατανόηση της παγκόσμιας συντροφικότητας. Ο κοσμοπολιτισμός είναι πάντα παρών, γιατί είναι διάχυτος γύρω μας. Ποτέ δεν αποκαλύπτεται ούτε ανακαλύπτεται ως οντότητα, τον βιώνουμε ή τον φανταζόμαστε ως διεργασία. Δεν είναι ούτε προϊόν ατομικής βούλησης, ούτε εύρημα θαμμένο κάτω από ιστορικά ερείπια. Δεν είναι αντικείμενο που μπορεί να μετρηθεί, φανερώνεται όμως στο σταθερό αποτύπωμα κάθε συντροφιάς. Το να ψάχνει κανείς τον κοσμοπολιτισμό στους χάρτες των αυτοκρατοριών ή στην ίδρυση κρατικών θεσμών οδηγεί σε απογοήτευση. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η αγάπη για την πόλη ήταν η καλύτερη άμυνά της. Η αγάπη για τον κοσμοπολιτισμό δεν είναι άρνηση του τόπου όπου ανήκεις, ούτε αφηρημένη εκδήλωση αγάπης για κάθε τι και κάθε τόπο. Αντιθέτως, είναι αγάπη για έναν τόπο που καθορίζεται από την ελευθερία να αγαπάς όλους τους τόπους. Είναι μια αγάπη του εδώ που σφυρηλατείται από την έκθεση στο παντού. Ο κοσμοπολιτισμός δεν είναι απλώς μια απόδραση από τους αυτοεπιβαλλόμενους περιορισμούς του επαρχιωτισμού. Είναι η ευρύτερη δυνατή μορφή του ανήκειν και του είναι.

Ο H. G. Wells συνέλαβε την παράδοξη υπόσταση του κοσμοπολιτισμού. Σε πείσμα της αδιάκοπης γοητείας του και αέναων εικασιών, καμιά πολιτεία δεν χτίστηκε ποτέ πάνω στα ιδανικά του κοσμοπολιτισμού. Αιωρείται διαρκώς στην ατμόσφαιρα. Ωστόσο, η ιδέα ποτέ δεν εξαφανίστηκε, όπως αρμόζει σε όλα τα αδύνατα ιδανικά. Αντιθέτως, ακόμα και απουσία κάθε υλικής εκδήλωσης, επανέρχεται συνεχώς σε μεταλλαγμένη μορφή. Αυτή η ένταση ανάμεσα στο νοητό και το απτό μπορεί κάλλιστα να μας εμπνεύσει πόθο για έναν κοσμοπολιτισμό που επίκειται. Όμως, τότε, μπορεί να μας διαφύγει το γεγονός ότι ενυπάρχει σε κάθε χρονική στιγμή. Δημιουργείται με επίκληση της πραγματικότητας μιας ιδέας, όχι ως απάντηση σε μια εγκόσμια πραγματικότητα. Σε αυτή τη μοναδική, φευγαλέα, αναβράζουσα δράση των σχέσεων γεννιέται μια αναλαμπή που γίνεται αντιληπτή αυτοστιγμεί, πριν εξαφανιστεί χωρίς να αφήσει ίχνη. Είναι παρούσα στην πραγματικότητα της στιγμής, αλλά δεν αφήνει τίποτα πίσω της. Κανένα απομεινάρι, καμία καταγραφή, κανένα ιστορικό ισχυρισμό, καμία άμεση πολιτική πρόταση. Όπως για τη σύγχρονη τέχνη, μπορούμε να αναρωτηθούμε για τον κοσμοπολιτισμό: αυτό είν’ όλο; Kι όμως, στην εμπειρία του κρύβεται μια αδιάψευστη παρουσία, μια επανάληψη της πραγματικής του ύπαρξης. Ο κοσμοπολιτισμός είναι πάντα παρών στην ιστορία, κι ας μην αφήνει ίχνη του εαυτού του. Ενυπάρχει στη δυνατότητα αναφοράς σε κάτι που είναι μεγαλύτερο από το εγώ και ευρύτερο από τον τόπο μες στον οποίο διαμορφώνεται η αίσθησή μας για τον κόσμο. Αυτή η δυνατότητα σκέψης και σύνδεσης, υπέρβασης του τρέχοντος, διανοίγει τη μόνιμη πλην όμως φευγαλέα πιθανότητα και τη μοναδική εμπειρία του να είναι κανείς κοσμοπολίτης. Συνεπώς η παράδοξη έκφραση ότι ο Κόσμος είναι καθ’ οδόν δεν είναι ούτε νοσταλγικός θρήνος ούτε εμμονική προσδοκία, είναι η συστατική ένταση που δημιουργεί τον κοσμοπολιτισμό. Δεν υπάρχει κοσμοπολιτισμός χωρίς την ξαφνική, φαινομενικά καινοτόμα και απρόσμενη, έκρηξη της δημιουργίας.

Ο Νίκος Παπαστεργιάδης είναι Διευθυντής της Ερευνητικής Μονάδας Δημοσίων Πολιτισμών και Καθηγητής στη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης και Επισκέπτης Καθηγητής στη Σχολή Τέχνης, Σχεδιασμού και Μέσων Ενημέρωσης, στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Nanyang της Σιγκαπούρης. Πρόεδρος της Διεθνούς Συμβουλευτικής Επιτροπής για το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Σιγκαπούρης. Συμπρόεδρος της Πολιτιστικής Συμβουλευτικής Επιτροπής για το Ελληνικό Κέντρο Σύγχρονου Πολιτισμού της Μελβούρνης. Η τρέχουσα έρευνά του επικεντρώνεται στη διερεύνηση του ιστορικού μετασχηματισμού της σύγχρονης τέχνης και των πολιτιστικών ιδρυμάτων από την ψηφιακή τεχνολογία. Οι δημοσιεύσεις του περιλαμβάνουν τον Νεωτερισμό ως Εξορία (1993), τους Διαλόγους στη Διασπορά (1998), τις Αναταράξεις της Μετανάστευσης (2000), τη Μεταφορά και την Ένταση (2004) Χωρική Αισθητική: Τόπος Τέχνης και Καθημερινότητα (2006), Κοσμοπολιτισμός και Πολιτισμός (2012), Προοπτικές Περιβάλλοντος (2014), Για την Τέχνη και τη Φιλία (2020), Τα Μουσεία των Κοινοτήτων (2020). Είναι επίσης συγγραφέας πολυάριθμων δοκιμίων που έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από δώδεκα γλώσσες και έχουν εμφανιστεί σε μεγάλους καταλόγους όπως της Μπιενάλε των Σίδνεϊ , Λίβερπουλ, Κωνσταντινούπολης, Γκουαντζού, Ταϊπέι, Λυών, Θεσσαλονίκης και της Documenta 13.

Η οπτική του Brian για τον μετακαπιταλισμό. – Συνεισφορά στο mέta.

Ο μετακαπιταλισμός δεν θα εμφανιστεί ξαφνικά με μια μεγάλη έκρηξη όπως η πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Θα το ζήσουμε όλοι πριν συνειδητοποιήσουμε ότι συνέβη. Στην πραγματικότητα το ζούμε, ή τουλάχιστον την αρχή του. Έχει ήδη αρχίσει, ξεκινώντας την αργή και οδυνηρή εξέλιξή του με απροσδόκητους πράσινους βλαστούς να σπρώχνουν ώστε να βγουν στην επιφάνεια. Δεν είναι πραγματικά στο ραντάρ των μέσων ενημέρωσης επειδή το ραντάρ δείχνει προς τη λάθος κατεύθυνση – προς τις κυβερνήσεις και τις εταιρείες και τους ειδήμονες, τις παλιές έδρες εξουσίας. Όλοι αυτοί ενδιαφέρονται να διατηρήσουν την παλιά ιστορία, γι’ αυτό, ακόμα κι αν έχουν παρατηρήσει τις εξελίξεις, δεν πρόκειται να μας πουν τη νέα ιστορία.

Αυτά τα πράσινα βλαστάρια; Άνθρωποι που σχηματίζουν συνεταιρισμούς και ομάδες αμοιβαίας βοήθειας, αντικρούοντας την ιδεολογία του ατομικισμού με την πραγματική συνεργασία τους. Νέοι που αρνούνται να εργαστούν για εργοδότες που δεν συμπεριφέρονται με βιώσιμο τρόπο. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι υπογράφουν όλο και περισσότερες αναφορές απαιτώντας δικαιώματα και λογοδοσία. Ένα καθολικό κίνημα «υπέρ της ένταξης» (που χαρακτηρίζεται χωρίς βοήθεια ως «κατά των διακρίσεων»). Η ολοένα και πιο εμφανής διαστροφή της ακραίας ανισότητας. Ο Mark Carney λέει στους παγκόσμιους τραπεζίτες ότι οι τρέχουσες μορφές καπιταλισμού δεν εξυπηρετούν κανένα σκοπό του προβλέψιμου μέλλοντος. Η κατάρρευση του φιλελεύθερου ουτοπισμού μπροστά στην πραγματικότητα. Οι παλαιές πολιτικές διαιρέσεις μη αντιπροσωπευτικές πια για οτιδήποτε έχει σημασία, και ταυτόχρονα απροσδόκητοι συνασπισμοί μεταξύ προηγουμένως εχθρικών τομέων. Τα διδάγματα του Covid: ότι η επιστήμη λειτουργεί εκεί όπου η ιδεολογία παραπαίει· ότι οι αρρενωποί ηγέτες και η μαγική σκέψη δεν μπορούν να καταπολεμήσουν την ιογενή πραγματικότητα· ότι ο τρελός αντι-μασκικός ατομικισμός της δεξιάς προσεγγίζει άβολα τον ατομικισμό των θυμάτων της αριστεράς.

Συμβαίνει τώρα. Εμείς που για τόσο καιρό θεωρούσαμε τους εαυτούς μας εξαιρέσεις, πολεμώντας μια μοναχική μάχη, είμαστε τώρα ο κανόνας. Σχεδόν όλοι είναι με το μέρος μας, αλλά δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμα ότι είμαστε μία πλευρά. Όταν το κάνουμε, τότε θα αρχίσει πραγματικά.

Ο Brian Eno είναι Άγγλος μουσικός, παραγωγός δίσκων, εικαστικός καλλιτέχνης και θεωρητικός, γνωστός για το πρωτοποριακό έργο του στην ατμοσφαιρική μουσική και τις συνεισφορές του στο ροκ, στην ποπ και στην electronica. Αυτοαποκαλούμενος «μη μουσικός» ο Eno έχει συνεισφέρει στην εισαγωγή μοναδικών εννοιολογικών προσεγγίσεων και τεχνικών καταγραφής στη σύγχρονη μουσική. Έχει περιγραφεί ως μια από τις δημοφιλέστερες, πιο σημαντικές και καινοτόμες μορφές στην ιστορία της μουσικής. Γεννημένος στο Suffolk, ο Eno σπούδασε ζωγραφική και πειραματική μουσική στη σχολή τέχνης του Ipswich Civic College στα μέσα της δεκαετίας του 1960 και στη συνέχεια στο Winchester School of Art. Εντάχθηκε στο glam ροκ συγκρότημα Roxy Music ως πιανίστας συνθεσάιζερ το 1971, ηχογραφώντας δύο άλμπουμ με την ομάδα, αλλά αποχώρησε το 1973 εν μέσω εντάσεων με τον Bryan Ferry, αρχηγό των Proxy. Ο Eno άρχισε να δημιουργεί προσωπικούς δίσκους που αρχίζουν με το Here Come the Warm Jets (1974). Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, άρχισε να εξερευνά μια μινιμαλιστική προσέγγιση, σε άλμπουμ όπως το Discreet Music (1975) και το Ambient 1: Music for Airports (1978), γεννώντας τον όρο ambient music. Παράλληλα με το σόλο έργο του, ο Eno συνεργάστηκε συχνά με άλλους μουσικούς τη δεκαετία του 1970, συμπεριλαμβανομένων των Robert Fripp, Harmonia, Cluster, Harold Budd, David Bowie και David Byrne. Καθιερώθηκε επίσης ως περιζήτητος παραγωγός, εργαζόμενος σε άλμπουμ των John Cale, Jon Hassell, Laraaji, Talking Heads, Ultravox, και Devo,καθώς επίσης και την συλλογή no wave No New York (1978). Στις επόμενες δεκαετίες, ο Eno συνέχισε να γράφει προσωπικούς δίσκους και να συμμετέχει στις παραγωγές άλλων καλλιτεχνών, με προεξέχοντες τους U2 και Coldplay, παράλληλα με συνεργασίες με καλλιτέχνες όπως Daniel Lanois, Laurie Anderson, Grace Jones, Slowdive, Karl Hyde, James, Kevin Shields, και Damon Albarn. Από την εποχή των φοιτητικών του χρόνων, ο Eno έχει επίσης εργαστεί με άλλα μέσα, συμπεριλαμβανομένων ηχητικών εγκαταστάσεων, ταινιών και γραφής. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 συνδημιούργησε την Oblique Strategies. Από τη δεκαετία του 1970 και μετά, στις εγκαταστάσεις του Eno συμπεριλαμβάνονται τα ιστία της Όπερας του Σίδνεϊ το 2009 και το τηλεσκόπιο Lovell στην Jodrell Bank το 2016. Υποστηρικτής μιας σειράς ανθρωπιστικών αιτημάτων, ο Eno γράφει για ποικιλία θεμάτων και είναι ιδρυτικό μέλος του Ιδρύματος Long Now. Το 2019, ο Eno απέκτησε θέση στο Πάνθεον του Ροκ & Ρολ ως μέλος της Roxy Music.

Η οπτική του James για τον μετακαπιταλισμό. – Συνεισφορά στο mέta.

Στην πρώτη μας συνάντηση το 1981, ένας διακεκριμένος βουλευτής – υπήρχαν τότε και διακεκριμένοι…– ο Richard Bolling, Πρόεδρος της Επιτροπής Κανόνων, μου διατύπωσε την παρατήρηση ότι «μια φορά σε κάθε γενιά πρέπει να εξαγοράζουμε το μετοχικό κεφάλαιο».
Όπως θυμόταν ο Bolling, ο καπιταλισμός είχε αποτύχει το 1930. Μετά το 1930 υπήρξε ένας ανταγωνισμός συστημάτων: κομμουνισμός, φασισμός και σοσιαλδημοκρατική Νέα Συμφωνία. Στον απόηχο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, δύο παρέμειναν· μετά το 1991, μόνο ένας. Χωρίς την πειθαρχία του Ψυχρού Πολέμου, η σοσιαλδημοκρατία επανήλθε στον χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό, και όπως κάνουν τα αρπακτικά συστήματα, ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός τελικά κατέρρευσε για δεύτερη φορά. Η πανδημία, όπως όλες οι επαναστάσεις, «κλώτσησε τη σάπια πόρτα».

Η πανδημία εξέθεσε την απάτη στην καρδιά του ακραίου καπιταλισμού. Οι τράπεζες και οι τεράστιες βιομηχανίες – όπως αεροπορικές εταιρείες, ξενοδοχεία, spa, θέρετρα και μεγάλο μέρος του τομέα των ορυκτών καυσίμων – παρέμειναν στη ζωή μόνο χάρη στην επιθετική υποστήριξη των κεντρικών τραπεζών. Αλλά οι βασικές προμήθειες υγείας, όπως μάσκες, και προστατευτικά ενδύματα, αλκοόλες αποστείρωσης, εμφάνισαν έλλειψη, όπως και τα τρόφιμα για τις τράπεζες τροφίμων, ενώ τα σχολεία και εκατομμύρια επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών έκλεισαν και δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους.
Και όμως, η πανδημία αποκάλυψε επίσης δυνατότητες για τον μετα-καπιταλιστικό κόσμο. Σε μεγάλες περιοχές της Ασίας, η κοινωνική αλληλεγγύη διατηρήθηκε, οι σχεδιασμοί δημόσιας υγείας λειτούργησαν και ο ιός κατεστάλη αποτελεσματικά, μετά τον οποίο η οικονομική και κοινωνική ζωή επέστρεψε, ενώ συνεχίστηκε η παραγωγή για να καλύψει τις ανάγκες του κόσμου για βασικές προμήθειες και, τελικά, τα εμβόλια. Αυτό ίσχυσε στην Κίνα, την Ταϊβάν, το Χονγκ Κονγκ, την Κορέα, το Βιετνάμ, τη Σιγκαπούρη, καθώς και σε διάσπαρτα μέρη αλλού, ιδίως στη Νέα Ζηλανδία και στην Κούβα.

Ακόμη και στη Δύση, οι κυβερνήσεις το 2020 απέδειξαν ότι μπορούν να γράφουν επιταγές και να τρέφουν ολόκληρους πληθυσμούς εάν το επιλέξουν· αυτοί είναι οι καρποί της γεωργίας και της προηγμένης παραγωγής στην ψηφιακή εποχή. Η χρήση ενέργειας μειώθηκε, ο αέρας και το νερό καθάρισαν, σε ορισμένο βαθμό. Δημιουργήθηκαν δίκτυα επικοινωνίας, αλληλοβοήθειας, πολιτικής οργάνωσης και διαμαρτυρίας κατά της κοινωνικής αδικίας. Στην Αμερική το 2020, σε τεράστιους αριθμούς, οι άνθρωποι ψήφισαν: είκοσι εκατομμύρια περισσότεροι από ό, τι μόλις τέσσερα χρόνια πριν.

Έτσι, καθώς η πανδημία υποχωρεί, εμφανίζονται δυνατότητες που δεν ήταν εμφανείς πριν. Αν, όπως έγραψε ο Keynes, ο Μεγάλος Πόλεμος αποκάλυψε τις δυνατότητες κατανάλωσης και την ανοησία της αποχής, η πανδημία διδάσκει νέα μαθήματα. Με φαντασία και θέληση, γνωρίζουμε τώρα πως μπορούν να επινοηθούν νέοι και καλύτεροι τρόποι παροχής εργασίας, εισοδήματος, εκπαίδευσης, πολιτισμού, ασφάλειας γήρατος και υγείας, ελεύθερου χρόνου. Οι πόροι μπορούν να κινητοποιηθούν για καλύτερη διαβίωση, βιωσιμότητα στο πλαίσιο του παγκόσμιου προϋπολογισμού για τον άνθρακα, όπως προτείνεται από τους συντάκτες της Πράσινης Νέας Συμφωνίας (Green New Deal). Και τα μη εξυπηρετήσιμα χρέη που προέκυψαν πριν αλλάξει ο κόσμος μπορούν (και πρέπει) να διαγραφούν, εξισώνοντας με μια κίνηση την κατανομή του πλούτου.

Σε μια τέτοια προοπτική, οι ολιγάρχες τρέμουν, οι μιλιταριστές μουρμουρίζουν ξόρκια και προωθούν ένοπλες συγκρούσεις, οι τεχνολογικοί γίγαντες εμβαθύνουν την επιτήρηση και οι οικονομολόγοι, πάντα επιμελείς υπάλληλοι του χρηματοπιστωτικού συστήματος, προσφέρουν αισιόδοξες προβλέψεις ως υποκατάστατο της κοινωνικής δράσης. Έχουν συχνά επικρατήσει στο παρελθόν, και μπορεί να επικρατήσουν και πάλι. Ή ενδεχομένως και όχι.

Ο James K. Galbraith κατέχει την έδρα Lloyd M. Bentsen Jr. στις Κυβερνητικές/Επιχειρηματικές Σχέσεις της Σχολής Δημοσίων Υποθέσεων Lyndon B. Johnson και είναι καθηγητής Διακυβέρνησης στο Πανεπιστήμιο του Ώστιν στο Τέξας. Ο Galbraith είναι κάτοχος πτυχίων από το Πανεπιστήμιο του Harvard (AB) και οικονομικών από το Πανεπιστήμιο Yale (MA, M.Phil, PhD). Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ήταν Εκτελεστικός Διευθυντής της Μεικτής Οικονομικής Επιτροπής του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών. Προήδρευσε του διοικητικού συμβουλίου των Οικονομολόγων για την Ειρήνη και την Ασφάλεια από το 1996 έως το 2016 και διευθύνει το Πρόγραμμα Ανισότητας του Πανεπιστημίου του Τέξας . Είναι διευθύνων συντάκτης του Structural Change and Economic Dynamics (Διαρθρωτική Αλλαγή και Οικονομική Δυναμική). Από το 1993 έως το 1997, ο Galbraith διετέλεσε Επικεφαλής Τεχνικός Σύμβουλος Μακροοικονομικής Μεταρρύθμισης στην Επιτροπή Κρατικού Σχεδιασμού της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, στο πλαίσιο σύμβασης με το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Το 2010 εξελέγη μέλος της Accademia Nazionale dei Lincei. Το 2014 κέρδισε μαζί με τον Angus Deaton το βραβείο Leontief για την Επέκταση των Ορίων των Οικονομικών. Το 2020 έλαβε το Βραβείο Veblen-Commons της Ένωσης Εξελικτικών Οικονομικών. Κατέχει ακαδημαϊκές διακρίσεις από πανεπιστήμια του Εκουαδόρ, της Γαλλίας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Στα πρόσφατα βιβλία του Galbraith συμπεριλαμβάνονται τα Καλωσήρθατε στο Δηλητηριασμένο Δισκοπότηρο: Η Καταστροφή της Ελλάδας και το Μέλλον της Ευρώπης (2016), Ανισότητα: Τι Πρέπει να Γνωρίζουν Όλοι (2016), Το Τέλος του Φυσιολογικού: Η Μεγάλη Κρίση και το Μέλλον της Ανάπτυξης (2014), Ανισότητα και Αστάθεια: Μια Μελέτη της Παγκόσμιας Οικονομίας Λίγο Πριν από τη Μεγάλη Κρίση (2012), Κράτος Αρπακτικό: Πώς οι Συντηρητικοί Εγκατέλειψαν την Ελεύθερη Αγορά και Γιατί οι Φιλελεύθεροι Πρέπει να τους Ακολουθήσουν (2008).

Η οπτική του Anish για τον μετακαπιταλισμό. – Συνεισφορά στο mέta.

Ο βιασμός περιγράφει τρομακτικά αλλά με ακρίβεια τη θλιβερή μας κατάσταση.
Ο βιασμός του φυσικού μας κόσμου και των πόρων του.
Το κέρδος με κάθε κόστος, ανθρώπινο ή περιβαλλοντικό, φαίνεται να αποτελεί το κυβερνών σύνθημα.
Ο βιασμός των λαών μας, οι οποίοι εξαναγκάστηκαν στον μόχθο εργασίας με αίσθηση ανεκπλήρωτου, έναντι μισθών που δύσκολα μπορούν να διατηρήσουν τη ζωή, με περισσότερο από τον μισό πληθυσμό σε όλο τον κόσμο να βρίσκεται σε απελπιστική φτώχεια.
Ο βιασμός του πολιτισμού μας, καθώς υποδουλώνεται όλο και περισσότερο στην καπιταλιστική επιθυμία για εμπορευματοποίηση.
Βιασμός της ψυχικής μας ζωής, καθώς δελεαστήκαμε από τη βάρβαρη φαντασίωση του εθνικισμού.
Είμαστε φαίνεται στην άκρη ενός γκρεμού, χωρίς κατεύθυνση, και απέλπιδα προσδοκώντας την ανανέωση. Η προοδευτική πολιτική δεν έχει ακόμη διατυπώσει ένα δρόμο προς τα εμπρός, ενώ οι διχαστικές πολιτικές πραγματικότητες σε όλο τον κόσμο κυριαρχούν δυσοίωνα, την ώρα που εμείς οι καλλιτέχνες, οι ποιητές και οι πολιτικοί στοχαστές φαίνεται να μην έχουμε επαφή με τη διάθεση του λαού.
Το mέta προτείνει ένα συνασπισμό ποιητικών, πολιτικών, και ανθρωπολογικών στοχαστών που φέρνουν σε επαφή καλλιτέχνες, πολιτικούς, ψυχαναλυτές και φιλοσόφους για να αντιμετωπίσουν τη βία που φαίνεται να σκιάζει κάθε ανθρώπινη αλληλεπίδραση.
Ίσως είναι σε αυτόν τον μεταιχμιακό χώρο μεταξύ της πολιτικής, της ποίησης, και του υπερβατικού που μπορεί να αποκαλυφθεί μια νέα ψυχική επικράτεια, η οποία θα μπορούσε να μας οδηγήσει έξω από τη στάση μας, σε ένα διαφορετικό πνεύμα, ώστε να απευθυνθούμε με συμπόνια στις φιλοδοξίες και στις ελπίδες όλων μας.
Αυτό είναι το επείγον έργο που μας περιμένει.

Ο Anish Kapoor (Βρετανός/Ινδός, γεννημένος το 1954) θεωρείται ένας από τους πλέον σημαντικούς Βρετανο-Ινδούς γλύπτες της γενιάς του. Κέρδισε για πρώτη φορά κριτική αναγνώριση για το έργο του τη δεκαετία του 1980. Ο Kapoor είναι γνωστός για τα έντονα, σχεδόν πνευματικά, υπαίθρια και εσωτερικά έργα του, στα οποία συνδυάζει μια μοντερνιστική αίσθηση καθαρής υλικότητας με μια γοητεία για τη χειραγώγηση της μορφής και την αντίληψη του χώρου. Ο Kapoor, ο οποίος γεννήθηκε στη Βομβάη και μετακόμισε στο Λονδίνο τη δεκαετία του 1970 για να σπουδάσει τέχνη, εργάστηκε για πρώτη φορά σε αφηρημένα και οργανικά γλυπτά χρησιμοποιώντας θεμελιώδη φυσικά υλικά όπως γρανίτη, ασβεστόλιθο, μάρμαρο, χρωστική ουσία και γύψο. Τα γλυπτά του επεκτείνουν τις τυπικές μινιμαλιστικές αρχές προσελκύοντας την προσοχή του θεατή με πλούσια χρώματα, αισθησιακά εκλεπτυσμένες επιφάνειες και οπτικά εφέ βάθους και διάστασης. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Kapoor έχει εξερευνήσει την έννοια του κενού δημιουργώντας έργα που φαίνεται να υποχωρούν στην απόσταση, να εξαφανίζονται σε τοίχους ή δάπεδα ή να αποσταθεροποιούν με άλλο τρόπο υποθέσεις σχετικά με τον φυσικό κόσμο. Μέσω του μετασχηματισμού των ιδιοτήτων των αντικειμένων και των υλικών, το πρόσφατο έργο του Kapoor θολώνει όλο και περισσότερο τα όρια μεταξύ αρχιτεκτονικής, σχεδιασμού και τέχνης. Συγκέντρωσε την έντονη προσοχή των κριτικών στις Ηνωμένες Πολιτείες για το Cloud Gate, ένα μόνιμο γλυπτό 110 τόνων από στιλπνό ανοξείδωτο ατσάλι που δημιουργήθηκε για το Millennium Park του Chicago το 2006, και για το Sky Mirror, έναν κοίλο καθρέφτη διαμέτρου δέκα μέτρων που παρουσιάστηκε την ίδια χρονιά στο Rockefeller Center στη Νέα Υόρκη. Ο Kapoor έχει επιτύχει διεθνή αναγνώριση, με ατομικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο, όπως η Γκαλερί Tate και Hayward στο Λονδίνο, το Kunsthalle Basel, το Haus der Kunst στο Μόναχο και το Institute of Contemporary Art στη Βοστώνη. Το 2015, μια μεγάλη έκθεση του έργου του παρουσιάστηκε στους κήπους του Παλατιού των Βερσαλλιών. Εκπροσώπησε τη Βρετανία στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1990 και έλαβε το Βραβείο Turner το επόμενο έτος. Το έργο του Kapoor εκτίθεται σε συλλογές σε όλο τον κόσμο, κυρίως στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, στην Tate Modern στο Λονδίνο, στο Prada Art Foundation στο Μιλάνο και στο Μουσείο Guggenheim στο Μπιλμπάο. Εκπροσωπείται από διάφορες γκαλερί, όπως η Leslie Sacks Contemporary στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια και η Γκαλερί Grosvenor στο Λονδίνο.

Μετάβαση στο περιεχόμενο