Jeffrey Sachs: Η «επικίνδυνη» πολιτική των ΗΠΑ και το «ψευδές δυτικό αφήγημα της Δύσης» που υποδαυλίζει τις εντάσεις με τη Ρωσία και την Κίνα

Democracy Now | Jeffrey Sachs

Επιμέλεια μετάφρασης: Στέφανος Ρέππας

Democracy Now: Συζητάμε για τη δυτική ηγεμονία και την πολιτική των ΗΠΑ στη Ρωσία, την Ουκρανία και την Κίνα με τον οικονομολόγο του Πανεπιστημίου Κολούμπια, Jeffrey Sachs, του οποίου το νέο άρθρο έχει τίτλο «Η ψευδής αφήγηση της Δύσης για τη Ρωσία και την Κίνα». Ο Sachs λέει ότι η διακομματική προσέγγιση των ΗΠΑ στην εξωτερική πολιτική είναι «ανεξήγητα επικίνδυνη και λανθασμένη» και προειδοποιεί ότι οι ΗΠΑ δημιουργούν «μια συνταγή για έναν ακόμη πόλεμο» στην Ανατολική Ασία.

AMY GOODMAN: Το Politico αναφέρει ότι η κυβέρνηση Biden ετοιμάζεται να ζητήσει από το Κογκρέσο να εγκρίνει μια νέα πώληση όπλων στην Ταϊβάν ύψους 1,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το πακέτο φέρεται να περιλαμβάνει 60 αντιπλοϊκούς πυραύλους, 100 πυραύλους αέρος-αέρος. Αυτό έρχεται μετά τον απόπλου δύο αμερικανικών πολεμικών πλοίων από τα Στενά της Ταϊβάν την Κυριακή, για πρώτη φορά από τότε που η Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι επισκέφθηκε την Ταϊβάν νωρίτερα αυτό το μήνα. Η Κίνα καταδίκασε την επίσκεψη και ξεκίνησε μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις κοντά στην Ταϊβάν.

Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα επιπλέον στρατιωτική βοήθεια ύψους 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων χρημάτων για πυραύλους, βολές πυροβολικού και μη επανδρωμένα αεροσκάφη που θα βοηθήσουν τις ουκρανικές δυνάμεις να πολεμήσουν τη Ρωσία.

Ξεκινάμε τη σημερινή εκπομπή εξετάζοντας την πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Ρωσίας και της Κίνας. Μαζί μας είναι ο οικονομολόγος Jeffrey Sachs, διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Είναι πρόεδρος του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Διετέλεσε σύμβουλος τριών γενικών γραμματέων του ΟΗΕ. Το τελευταίο του άρθρο έχει τίτλο «Η ψευδής αφήγηση της Δύσης για τη Ρωσία και την Κίνα».

Ξεκινά το άρθρο γράφοντας, «Ο κόσμος βρίσκεται στο χείλος της πυρηνικής καταστροφής, όχι σε μικρό βαθμό λόγω της αποτυχίας των δυτικών πολιτικών ηγετών να είναι ειλικρινείς σχετικά με τις αιτίες των κλιμακούμενων παγκόσμιων συγκρούσεων. Η αδυσώπητη δυτική αφήγηση ότι η Δύση είναι ευγενής, ενώ η Ρωσία και η Κίνα είναι κακές, είναι απλοϊκή και εξαιρετικά επικίνδυνη», γράφει ο Jeffrey Sachs.

Jeffrey Sachs, καλώς ήρθατε στο Democracy Now! Γιατί δεν συνεχίζετε από εκεί;

JEFFREY SACHS: Σας ευχαριστώ. Χαίρομαι που είμαι μαζί σας.

AMY GOODMAN: Ποια είναι η ιστορία που πρέπει να καταλάβουν οι άνθρωποι στη Δύση και σε όλο τον κόσμο σχετικά με το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή με αυτές τις συγκρούσεις, με τη Ρωσία, με τη Ρωσία και την Ουκρανία και με την Κίνα;

JEFFREY SACHS: Το κύριο σημείο, Amy, είναι ότι δεν χρησιμοποιούμε διπλωματία — χρησιμοποιούμε όπλα. Αυτή η πώληση που ανακοινώθηκε τώρα στην Ταϊβάν, την οποία συζητήσατε σήμερα το πρωί, είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αυτό δεν κάνει την Ταϊβάν ασφαλέστερη. Αυτό δεν κάνει τον κόσμο ασφαλέστερο. Σίγουρα δεν κάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες ασφαλέστερες.

Αυτό πάει πολύ πίσω. Νομίζω ότι είναι χρήσιμο να ξεκινήσουμε πριν από 30 χρόνια. Η Σοβιετική Ένωση τελείωσε και ορισμένοι Αμερικανοί ηγέτες έβαλαν στο μυαλό τους ότι υπήρχε πλέον αυτό που αποκαλούσαν μονοπολικό κόσμο, ότι οι ΗΠΑ ήταν η μοναδική υπερδύναμη και ότι μπορούσαμε να κάνουμε κουμάντο. Τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά. Είχαμε τώρα τρεις δεκαετίες στρατιωτικοποίησης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Μια νέα βάση δεδομένων που διατηρεί το Tufts μόλις έδειξε ότι έχουν γίνει περισσότερες από 100 στρατιωτικές επεμβάσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1991. Είναι πραγματικά απίστευτο.

Και έχω δει, από τη δική μου εμπειρία τα τελευταία 30 χρόνια που εργάζομαι εκτενώς στη Ρωσία, στην Κεντρική Ευρώπη, στην Κίνα και σε άλλα μέρη του κόσμου, πώς η προσέγγιση των ΗΠΑ είναι μια στρατιωτική πρώτια, και συχνά μια αποκλειστικά στρατιωτική, προσέγγιση. Οπλίζουμε όποιον θέλουμε. Ζητάμε τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, άσχετα με το τι λένε οι άλλες χώρες ότι μπορεί να είναι επιζήμιο για τα συμφέροντα ασφαλείας τους. Παραμερίζουμε τα συμφέροντα ασφαλείας οποιουδήποτε άλλου. Και όταν παραπονιούνται, στέλνουμε περισσότερους εξοπλισμούς στους συμμάχους μας στην περιοχή αυτή. Πηγαίνουμε σε πόλεμο όταν θέλουμε, όπου θέλουμε, είτε πρόκειται για το Αφγανιστάν ή το Ιράκ ή για τον κρυφό πόλεμο κατά του Άσαντ στη Συρία, ο οποίος ακόμη και σήμερα δεν έχει γίνει σωστά κατανοητός από τον αμερικανικό λαό, είτε για τον πόλεμο στη Λιβύη. Και λέμε: «Είμαστε φιλειρηνικοί. Τι συμβαίνει με τη Ρωσία και την Κίνα; Είναι τόσο πολεμοχαρείς. Έχουν βαλθεί να υπονομεύσουν τον κόσμο». Και καταλήγουμε σε τρομερές αντιπαραθέσεις.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία — για να ολοκληρώσω την εισαγωγική άποψη — θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί και θα έπρεπε να είχε αποφευχθεί μέσω της διπλωματίας. Αυτό που έλεγε επί χρόνια ο Πρόεδρος Πούτιν της Ρωσίας ήταν: «Μην επεκτείνετε το ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα, ούτε στην Ουκρανία, ούτε πολύ περισσότερο στη Γεωργία», η οποία, αν οι άνθρωποι κοιτάξουν στον χάρτη, βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την ανατολική άκρη της Μαύρης Θάλασσας. Η Ρωσία είπε: «Αυτό θα μας περικυκλώσει. Αυτό θα θέσει σε κίνδυνο την ασφάλειά μας. Ας έχουμε διπλωματία». Οι Ηνωμένες Πολιτείες απέρριψαν κάθε διπλωματία. Προσπάθησα να επικοινωνήσω με τον Λευκό Οίκο στα τέλη του 2021 — στην πραγματικότητα, επικοινώνησα με τον Λευκό Οίκο και είπα ότι θα υπάρξει πόλεμος εάν οι ΗΠΑ δεν αρχίσουν διπλωματικές συνομιλίες με τον Πρόεδρο Πούτιν για το ζήτημα της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ. Μου είπαν ότι οι ΗΠΑ δεν θα το κάνουν ποτέ αυτό. Αυτό είναι εκτός συζήτησης. Και δεν ήταν στο τραπέζι. Τώρα έχουμε έναν πόλεμο που είναι εξαιρετικά επικίνδυνος.

Και ακολουθούμε ακριβώς την ίδια τακτική στην Ανατολική Ασία που οδήγησε στον πόλεμο στην Ουκρανία. Οργανώνουμε συμμαχίες, αυξάνουμε τον οπλισμό μας, χλευάζουμε την Κίνα, βάζοντας την Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων Pelosi να πετάξει στην Ταϊβάν, όταν η κινεζική κυβέρνηση είπε: «Σας παρακαλώ, ‘χαμηλώστε τη θερμοκρασία’, μειώστε τις εντάσεις». Εμείς λέμε: «Όχι, κάνουμε ό,τι θέλουμε», και τώρα στέλνουμε περισσότερα όπλα. Αυτή είναι η συνταγή για έναν ακόμη πόλεμο. Και κατά τη γνώμη μου, είναι τρομακτικό.

Βρισκόμαστε στην 60ή επέτειο της κρίσης των πυραύλων της Κούβας, την οποία μελετώ όλη μου τη ζωή και έχω γράψει γι’ αυτήν, έχω γράψει ένα βιβλίο για τα επακόλουθά της. Οδηγούμαστε στο χείλος του γκρεμού και μας γεμίζει ο ενθουσιασμός μας καθώς το κάνουμε. Και είναι απλά ανεξήγητα επικίνδυνη και λανθασμένη, η όλη προσέγγιση της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Και είναι διακομματική.

JUAN GONZÁLEZ: Jeffrey Sachs, ήθελα να σας ρωτήσω — ένα από τα πράγματα που αναφέρατε σε ένα πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Consortium News ήταν αυτή η επιμονή των Ηνωμένων Πολιτειών, παρασύροντας και την Ευρώπη, να διατηρήσουν την ηγεμονία σε όλο τον κόσμο, σε μια εποχή που η οικονομική δύναμη της Δύσης μειώνεται. Αναφέρετε, για παράδειγμα, ότι τα έθνη BRICS — Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική — αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού και έχουν μεγαλύτερο ΑΕΠ από τα έθνη της G7, ωστόσο τα συμφέροντα και οι ανησυχίες τους λίγο πολύ απορρίπτονται ή, στην περίπτωση, προφανώς, της Ρωσίας και της Κίνας, παρουσιάζονται στον αμερικανικό λαό ως επιθετικοί, ως αυταρχικοί, ως αυτοί που δημιουργούν αναταραχή στον κόσμο.

JEFFREY SACHS: Αυτό που θέλετε να πείτε είναι…

JUAN GONZÁLEZ: Αναρωτιέμαι αν θα μπορούσατε να επεκταθείτε σε αυτό.

JEFFREY SACHS: Ναι, απολύτως, και το να μας κατευθύνετε σε αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό. Η δυσανάλογη δύναμη του δυτικού κόσμου, και ιδιαίτερα του αγγλοσαξονικού κόσμου, που ξεκίνησε με τη Βρετανική Αυτοκρατορία και τώρα τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι περίπου 250 ετών, δηλαδή μια σύντομη περίοδος στην παγκόσμια ιστορία. Συνέβη, για πολλούς πολύ ενδιαφέροντες λόγους, η Βιομηχανική Επανάσταση να έρθει πρώτη στην Αγγλία. Η ατμομηχανή εφευρέθηκε εκεί. Αυτή είναι ίσως η σημαντικότερη εφεύρεση της σύγχρονης ιστορίας. Η Βρετανία κατέστη στρατιωτικά κυρίαρχη τον 19ο αιώνα, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Η Βρετανία έκανε κουμάντο. Η Βρετανία είχε την αυτοκρατορία στην οποία ο ήλιος δεν έδυσε ποτέ. Και η Δύση, εννοώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δυτική Ευρώπη, τώρα εννοώντας τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο, τον Καναδά, την Ιαπωνία — με άλλα λόγια, το G7, η Ευρωπαϊκή Ένωση μαζί — είναι ένα μικρό μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού, ίσως τώρα περίπου 10%, λίγο περισσότερο, ίσως 12,5% αν προσθέσετε και την Ιαπωνία στη Δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ. αλλά η νοοτροπία είναι «Εμείς διοικούμε τον κόσμο». Και έτσι ήταν για 200 χρόνια σε αυτή τη βιομηχανική εποχή.

Αλλά οι καιροί έχουν αλλάξει. Και πραγματικά, από τη δεκαετία του 1950, ο υπόλοιπος κόσμος, όταν απέκτησε την ανεξαρτησία του από τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό, άρχισε να εκπαιδεύει τους πληθυσμούς του, άρχισε να υιοθετεί και να προσαρμόζεται και να καινοτομεί στις τεχνολογίες. Και ιδού, ένα μικρό κομμάτι του κόσμου πραγματικά δεν κυβερνούσε τον κόσμο ή δεν είχε το μονοπώλιο της σοφίας ή της γνώσης ή της επιστήμης ή της τεχνολογίας. Και αυτό είναι υπέροχο. Η γνώση και η δυνατότητα αξιοπρεπούς ζωής εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο.

Αλλά στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπάρχει μια δυσαρέσκεια γι’ αυτό, μια βαθιά δυσαρέσκεια. Νομίζω ότι υπάρχει επίσης μια τεράστια ιστορική άγνοια, γιατί νομίζω ότι πολλοί ηγέτες των ΗΠΑ δεν έχουν ιδέα για τη σύγχρονη ιστορία. Αλλά δυσανασχετούν με την άνοδο της Κίνας. Αυτό αποτελεί προσβολή για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πώς τολμά η Κίνα να ανεβαίνει! Αυτός είναι ο κόσμος μας! Αυτός είναι ο αιώνας μας! Και έτσι, ξεκινώντας γύρω στο 2014, είδα, βήμα προς βήμα — το παρακολούθησα με έντονη λεπτομέρεια, γιατί είναι η καθημερινή μου δραστηριότητα — πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες αναπαρήγαγαν την Κίνα όχι ως μια χώρα που ανακάμπτει από ενάμιση αιώνα μεγάλων δυσκολιών, αλλά μάλλον ως εχθρό. Και συνειδητά, ως θέμα αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, αρχίσαμε να λέμε: «Πρέπει να περιορίσουμε την Κίνα. Η άνοδος της Κίνας δεν είναι πλέον προς το συμφέρον μας», λες και οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να καθορίσουν αν η Κίνα ευημερεί ή όχι. Οι Κινέζοι δεν είναι αφελείς — στην πραγματικότητα, είναι εξαιρετικά εξελιγμένοι. Παρακολούθησαν όλα αυτά με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τα παρακολούθησα κι εγώ. Γνωρίζω τους συντάκτες των αμερικανικών κειμένων. Είναι συνάδελφοί μου, στο Χάρβαρντ ή σε άλλα μέρη. Σοκαρίστηκα όταν άρχισε να εφαρμόζεται αυτό το είδος της ιδέας του περιορισμού.

Αλλά το βασικό θέμα είναι ότι η Δύση ηγήθηκε του κόσμου για μια σύντομη περίοδο, 250 χρόνια, αλλά αισθάνεται: «[Πως]αυτό είναι δικαίωμά μας. Αυτός είναι ένας δυτικός κόσμος. Είμαστε οι G7. Εμείς καθορίζουμε ποιος θα γράφει τους κανόνες του παιχνιδιού». Πράγματι, ο Ομπάμα, ξέρετε, ένας καλός τύπος στο φάσμα των όσων έχουμε στην εξωτερική πολιτική, είπε: «Ας γράψουμε τους κανόνες του εμπορίου για την Ασία, αλλά ας μην αφήσουμε την Κίνα να γράψει κανέναν από αυτούς τους κανόνες. Οι ΗΠΑ θα γράψουν τους κανόνες». Αυτός είναι ένας απίστευτα αφελής και επικίνδυνος και ξεπερασμένος τρόπος για να κατανοήσουμε τον κόσμο. Εμείς στις Ηνωμένες Πολιτείες είμαστε το 4,2% του παγκόσμιου πληθυσμού. Δεν διοικούμε εμείς τον κόσμο. Δεν είμαστε παγκόσμιοι ηγέτες. Είμαστε μια χώρα του 4,2% των ανθρώπων σε έναν μεγάλο, ποικιλόμορφο κόσμο, και θα πρέπει να μάθουμε να συνεννοούμαστε, να παίζουμε ειρηνικά στο αμμοδοχείο και όχι να απαιτούμε να έχουμε όλα τα παιχνίδια στο αμμοδοχείο. Και δεν έχουμε ξεπεράσει ακόμα αυτή τη σκέψη. Και δυστυχώς, αυτό αφορά και τα δύο πολιτικά κόμματα. Είναι αυτό που παρακινεί την Πρόεδρο Pelosi να πάει στην Ταϊβάν εν μέσω όλων αυτών, λες και έπρεπε πραγματικά να πάει για να ανακινήσει τις εντάσεις. Αλλά είναι η νοοτροπία ότι οι ΗΠΑ είναι υπεύθυνες.

JUAN GONZÁLEZ: Ήθελα να γυρίσω λίγο πίσω στη δεκαετία του 1990. Θυμάστε, είμαι σίγουρος, την τεράστια οικονομική κατάρρευση που συνέβη στο Μεξικό τη δεκαετία του 1990, όπου η κυβέρνηση Κλίντον ενέκρινε 50 δισεκατομμύρια δολάρια για τη διάσωση του Μεξικού, τα οποία στην πραγματικότητα ήταν για τους επενδυτές της Wall Street. Εκείνη την εποχή, συμβουλεύατε τη μετασοβιετική ρωσική κυβέρνηση, η οποία είχε επίσης οικονομικά — είχε βαθιά οικονομικά προβλήματα εκείνη την εποχή, αλλά δεν ήταν σε θέση να λάβει σημαντική δυτική βοήθεια, ούτε καν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Και ήσασταν επικριτικός σε αυτό την εποχή εκείνη. Αναρωτιέμαι αν θα μπορούσατε να μιλήσετε για τις διαφορές στον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ αντέδρασαν στην κρίση του Μεξικού σε σχέση με τη ρωσική οικονομική κρίση, και ποιες ήταν οι ρίζες αυτής της αντίδρασης στη σημερινή κατάσταση στη Ρωσία.

JEFFREY SACHS: Βεβαίως. Και είχα ένα ελεγχόμενο πείραμα, επειδή ήμουν οικονομικός σύμβουλος τόσο στην Πολωνία όσο και στη Σοβιετική Ένωση κατά το τελευταίο έτος του προέδρου Γκορμπατσόφ και του προέδρου Γέλτσιν κατά τα δύο πρώτα χρόνια της ρωσικής ανεξαρτησίας, το 1992, το ’93. Η δουλειά μου ήταν τα οικονομικά, να βοηθήσω ουσιαστικά τη Ρωσία να βρει έναν τρόπο να αντιμετωπίσει, όπως το περιγράψατε, μια τεράστια οικονομική κρίση. Και η βασική μου σύσταση στην Πολωνία, και στη συνέχεια στη Σοβιετική Ένωση και στη Ρωσία, ήταν: Για να αποφευχθεί μια κοινωνική κρίση και μια γεωπολιτική κρίση, ο πλούσιος δυτικός κόσμος θα πρέπει να βοηθήσει στην καταστολή αυτής της εξαιρετικής χρηματοπιστωτικής κρίσης που συνέβαινε με την κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Λοιπόν, είναι ενδιαφέρον ότι, στην περίπτωση της Πολωνίας, έκανα μια σειρά από πολύ συγκεκριμένες συστάσεις, και όλες έγιναν αποδεκτές από την κυβέρνηση των ΗΠΑ — δημιουργία ενός ταμείου σταθεροποίησης, διαγραφή μέρους των χρεών της Πολωνίας, επιτρέποντας πολλούς οικονομικούς ελιγμούς για να βγει η Πολωνία από τη δυσκολία. Και, ξέρετε, χτύπησα τον εαυτό μου στην πλάτη. «Ω, κοίτα αυτό!» Κάνω μια σύσταση, και μία από αυτές, για ένα δισεκατομμύριο δολάρια, το ταμείο σταθεροποίησης, έγινε δεκτή μέσα σε οκτώ ώρες από τον Λευκό Οίκο. Έτσι, σκέφτηκα, «Πολύ καλά».

Στη συνέχεια ήρθε η ανάλογη έκκληση εκ μέρους, πρώτα του Γκορμπατσόφ, τις τελευταίες ημέρες, και στη συνέχεια του Προέδρου Γέλτσιν. Όλα όσα συνέστησα, τα οποία ήταν στην ίδια βάση της οικονομικής δυναμικής, απορρίφθηκαν κατηγορηματικά από τον Λευκό Οίκο. Δεν το καταλάβαινα, πρέπει να σας πω, εκείνη την εποχή. Είπα, «Αλλά λειτούργησε στην Πολωνία». Και με κοίταζαν άναυδοι. Στην πραγματικότητα, ένας υπηρεσιακός υπουργός Εξωτερικών το 1992 είπε: «ΚαθηγητάSachs, δεν έχει καν σημασία αν συμφωνώ μαζί σας ή όχι. Δεν πρόκειται να συμβεί».

Και μου πήρε, στην πραγματικότητα, αρκετό καιρό για να καταλάβω την υποκείμενη γεωπολιτική. Εκείνες ακριβώς ήταν οι μέρες του Cheney και του Wolfowitz και του Rumsfeld και αυτού που έγινε το Σχέδιο για τον Νέο Αμερικανικό Αιώνα, δηλαδή για τη συνέχιση της αμερικανικής ηγεμονίας. Δεν το έβλεπα εκείνη τη στιγμή, γιατί σκεφτόμουν ως οικονομολόγος, πώς να βοηθήσω να ξεπεραστεί μια οικονομική κρίση. Αλλά η μονοπολική πολιτική έπαιρνε μορφή και ήταν καταστροφική. Φυσικά, άφησε τη Ρωσία σε μια τεράστια οικονομική κρίση που οδήγησε σε μεγάλη αστάθεια, η οποία είχε τις δικές της επιπτώσεις για τα επόμενα χρόνια.

Αλλά ακόμη περισσότερο από αυτό, αυτό που σχεδίαζαν αυτοί οι άνθρωποι, από νωρίς, παρά τις ρητές υποσχέσεις προς τον Γκορμπατσόφ και τον Γέλτσιν, ήταν η επέκταση του ΝΑΤΟ. Και ο Κλίντον ξεκίνησε την επέκταση του ΝΑΤΟ με τις τρεις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης — την Πολωνία, την Ουγγαρία και την Τσεχική Δημοκρατία — και στη συνέχεια ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος πρόσθεσε επτά χώρες — τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία, τη Σλοβενία και τις τρεις χώρες της Βαλτικής — αλλά ακριβώς απέναντι στη Ρωσία. Και στη συνέχεια, το 2008, η χαριστική βολή, που ήταν η επιμονή των ΗΠΑ, παρά την κρυφή αντίθεση των Ευρωπαίων ηγετών — και οι Ευρωπαίοι ηγέτες μου μίλησαν κατ’ ιδίαν γι’ αυτό τότε. Αλλά το 2008, ο Μπους είπε ότι το ΝΑΤΟ θα επεκταθεί στην Ουκρανία και στη Γεωργία. Και πάλι, αν βγάλετε έναν χάρτη και κοιτάξετε τη Μαύρη Θάλασσα, ο ρητός στόχος ήταν να περικυκλωθεί η Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα. Παρεμπιπτόντως, πρόκειται για ένα παλιό εγχειρίδιο. Είναι το ίδιο εγχειρίδιο με αυτό του Πάλμερστον από το 1853 έως το 1856 στον πρώτο Κριμαϊκό Πόλεμο: περικύκλωσε τη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα, απέκοψε τη δυνατότητά της να έχει στρατιωτική παρουσία και να προβάλλει κάθε είδους επιρροή στην ανατολική Μεσόγειο. Ο ίδιος ο Μπρζεζίνσκι είπε το 1997 ότι η Ουκρανία θα είναι ο γεωγραφικός άξονας για την Ευρασία.

Έτσι, αυτό που έκαναν αυτοί οι νεοσυντηρητικοί στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ήταν η οικοδόμηση του μονοπολικού κόσμου των ΗΠΑ. Και ήδη μελετούσαν πολλούς πολέμους προκειμένου να εξουδετερώσουν τις πρώην σοβιετικές χώρες — πολέμους για την ανατροπή του Σαντάμ, πολέμους για την ανατροπή του Άσαντ, πολέμους για την ανατροπή του Καντάφι. Όλα αυτά αναπτύχθηκαν μέσα στα επόμενα 20 χρόνια. Ήταν μια πλήρης καταστροφή, πανωλεθρία για τις χώρες αυτές, φρικτή για τις Ηνωμένες Πολιτείες, τρισεκατομμύρια δολάρια σπαταλήθηκαν. Αλλά ήταν ένα σχέδιο. Και αυτό το νεοσυντηρητικό σχέδιο βρίσκεται στην ακμή του αυτή τη στιγμή σε δύο μέτωπα: στο μέτωπο της Ουκρανίας και στο μέτωπο των Στενών της Ταϊβάν. Και είναι εξαιρετικά επικίνδυνο αυτό που κάνουν αυτοί οι άνθρωποι στην αμερικανική εξωτερική πολιτική, η οποία δύσκολα είναι, ξέρετε, μια πολιτική της δημοκρατίας. Είναι η πολιτική μιας μικρής ομάδας που έχει την ιδέα ότι ένας μονοπολικός κόσμος και η ηγεμονία των ΗΠΑ είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε.

AMY GOODMAN: Jeffrey Sachs, δεν έχουμε πολύ χρόνο, αλλά δεδομένου ότι αυτό ήταν ένα τόσο μεγάλο θέμα — η Naomi Klein σας αντέδρασε πολύ έντονα με το The Shock Doctrine, λέγοντας πως συνιστούσατε θεραπεία σοκ. Μπορείτε να τραβήξετε μια γραμμή μεταξύ αυτού που συνέβη καθώς η ρωσική οικονομία διαλύθηκε με τις συνθήκες που οδήγησαν στην εισβολή στην Ουκρανία; Θέλω να πω, πώς η οικονομική καταστροφή που ακολούθησε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης οδήγησε στην άνοδο της ολιγαρχικής τάξης και, μάλιστα, στην προεδρία του Βλαντιμίρ Πούτιν;

JEFFREY SACHS: Ναι, προσπάθησα να εξηγήσω στη Ναόμι, την οποία θαυμάζω πολύ, για χρόνια ότι αυτό που συνιστούσα ήταν οικονομική βοήθεια προς — είτε επρόκειτο για την Πολωνία είτε για τη Σοβιετική Ένωση είτε για τη Ρωσία. Ήμουν απολύτως κατάπληκτη με την εξαπάτηση, τη διαφθορά και τα δώρα. Και το είπα πολύ ρητά εκείνη την εποχή και παραιτήθηκα γι’ αυτό, τόσο επειδή ήταν άχρηστο να προσπαθώ να πάρω δυτική βοήθεια όσο και επειδή δεν μου άρεσε καθόλου αυτό που συνέβαινε.

Και θα έλεγα ότι η αποτυχία μιας ομαλής προσέγγισης, η οποία επιτεύχθηκε στην Πολωνία, αλλά απέτυχε στην πρώην Σοβιετική Ένωση επειδή δεν υπήρξε εποικοδομητική δέσμευση της Δύσης, έπαιξε σίγουρα ρόλο στην αστάθεια της δεκαετίας του 1990, έπαιξε σίγουρα ρόλο στην άνοδο της τάξης των ολιγαρχών. Στην πραγματικότητα, εξηγούσα απόλυτα στις ΗΠΑ και στο ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα το 1994, ’95, τι συνέβαινε. Δεν τους ενδιέφερε, γιατί σκέφτηκαν: «Καλά, δεν πειράζει. Αυτό είναι για τον Γέλτσιν, ίσως», όλη αυτή η εξαπάτηση στη διαδικασία «μετοχές έναντι δανείων». Έχοντας πει όλα αυτά, ήταν ένα…

AMY GOODMAN: Έχουμε λιγότερο από ένα λεπτό.

JEFFREY SACHS: Εντάξει. Έχοντας πει όλα αυτά, νομίζω ότι αυτό που είναι σημαντικό να πούμε είναι ότι δεν υπάρχει γραμμικός ντετερμινισμός, ακόμη και από γεγονότα όπως αυτό, τα οποία ήταν αποσταθεροποιητικά και πολύ δυσάρεστα και περιττά, σε αυτό που συμβαίνει τώρα, διότι όταν ήρθε ο Πρόεδρος Πούτιν, δεν ήταν αντιευρωπαϊκός, δεν ήταν αντι-αμερικανός. Αυτό που είδε, όμως, ήταν η απίστευτη αλαζονεία των Ηνωμένων Πολιτειών, η επέκταση του ΝΑΤΟ, οι πόλεμοι στο Ιράκ, ο κρυφός πόλεμος στη Συρία, ο πόλεμος στη Λιβύη, ενάντια στο ψήφισμα του ΟΗΕ. Έτσι, εμείς δημιουργήσαμε τόσα πολλά από αυτά που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή μέσω της δικής μας ανικανότητας και αλαζονείας. Δεν υπήρχε γραμμική αποφασιστικότητα. Ήταν βήμα προς βήμα η αμερικανική αλαζονεία που βοήθησε να φτάσουμε εκεί που βρισκόμαστε σήμερα.

AMY GOODMAN: Ο Jeffrey Sachs, οικονομολόγος και διευθυντής του Κέντρου για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, πρόεδρος του Δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, έχει διατελέσει σύμβουλος τριών γενικών γραμματέων του ΟΗΕ. Θέλω να τον ευχαριστήσω πολύ που είναι μαζί μας, από την Αυστρία, όπου συμμετέχει σε ένα συνέδριο.