Νέα
Σχεδιάζοντας το Άλλο Τώρα | Νίκος Λαρίσης
Το παρόν αποτελεί μια συνοπτική απόδοση, σε αρχιτεκτονικό διάγραμμα, στοιχείων του μοντέλου οικονομίας και κοινωνίας που περιγράφεται στο βιβλίο «Το Άλλο Τώρα» του Γιάνη Βαρουφάκη (zoom in):
Κατευθυντήριοι άξονες
Είναι ένα διαφορετικό τώρα εφικτό; Πως θα μοιάζει; Πως και που θα εργαζόμαστε; Πως θα κινείται η οικονομία; Πως θα αποφασίζουμε για να μοιραζόμαστε τα κέρδη, τους πόρους, το που θα μένουμε; Σε τοπικό και διεθνές πλαίσιο. Άπειρα ίσως τα ερωτήματα που σου έρχονται στο νου. Τις βασικές πτυχές των απαντήσεων θα τις βρεις στο βιβλίο. Αποτιμώντας το, θα τις έχεις ίσως αποσαφηνίσει πρώτα μέσα σου, και μετά θα τις συνενώσεις με αυτές άλλων στο δρόμο του αγώνα, στο δρόμο προς το Άλλο Τώρα.
Στα ανεξερεύνητα μονοπάτια της απελευθερωμένης από τα δεσμά της εκμετάλλευσης κοινωνίας να έχεις πλοηγό και ιχνηλάτη το βιβλίο. Να συμβουλεύεσαι παράλληλα ως χάρτη το αρχιτεκτονικό διάγραμμα ροής του Άλλου Τώρα. Θα σου δείξουν το πως αυτό το άλλο είναι εφικτό στο τώρα.
Θα σου σκιαγραφήσουν τις βασικές πτυχές και τους άξονες του πως θα μοιάζει η νέα κοινωνία. Το πως το νέο πολιτειακό μας σύστημα θα ρυθμίζει τις διαπροσωπικές μας σχέσεις σε επίπεδο:
- Παραγωγικής μονάδας (ή επιχείρησης)
- Συναλλαγών, τοπικών ή υπερτοπικών και παγκόσμιων
- Διαχείρισης της γης και των πόρων της, προς οικιστική ή παραγωγική χρήση
Παραγωγική μονάδα – Κορποσυνδικαλισμός
Μια από τις θεμελιώδεις αρχές του Άλλου Τώρα που προκρίνει το ήδη το ΜέΡΑ25 στο μανιφέστο του είναι αυτή του κορποσυνδικαλισμού. Η εσωτερική οργάνωση, η λειτουργία και η διαχείριση μιας επιχείρησης αλλάζει τελείως και διαμορφώνεται σύμφωνα με το τρίπτυχο «Ένας εργαζόμενος, μια μετοχή, μια ψήφος». Ένα νέο εταιρικό δίκαιο εισάγεται. Η αγορά εργασίας καταργείται αυτομάτως.
Οι μετοχές δεν θα είναι ούτε εμπορεύσιμες, ούτε μεταβιβάσιμες, αποτελώντας στην ουσία όχι έναν τίτλο ιδιοκτησίας επί των μελλοντικών κερδών, αλλά ευθύνης επί της παραγωγής και της εταιρείας συνολικότερα. Αποδίδονται κατά την πρόσληψη και επιστρέφονται κατά την αποχώρηση ή απόλυση.
Ένας εργαζόμενος αποδεσμεύεται γενικά από τις αγκυλώσεις του καταναγκασμού της εργασίας και είναι ελεύθερος να αφιερώσει όσο χρόνο επιθυμεί σε ένα έργο. Αλλά, και να μετακινηθεί εντός μιας επιχείρησης ή σε μια άλλη ανάλογα με τις προτιμήσεις του και με βάση την τεκμαρτή ως τότε συνεισφορά του και την εξασφαλισμένη αντικατάστασή του. Μια ad-hoc Επιτροπή Αναζήτησης Εργασίας επιφορτίζεται με την ευθύνη πρόσληψης νέων στελεχών.
Ένας διαφανής μηχανισμός εσωτερικής αξιολόγησης μέσω απονομής θετικών ψήφων συμβάλει στην προαγωγή του συμμετοχικού μοντέλου λειτουργίας της επιχείρησης και της αποδοτικότητάς της.
Η γενική συνέλευση των εργαζομένων αντικαθιστά τις καθετοποιημένες ιεραρχίες του χτες. Τα κέρδη (μετά φόρων) μιας επιχείρησης θα διαμοιραστούν από τη συνέλευση μέσα από μια διαβουλευτική διαδικασία που συνοδεύεται από αιτιολογικές εκθέσεις. Σκοπός, η κατανομή των κερδών μεταξύ της κάλυψης πάγιων λειτουργικών εξόδων, του ποσοστού που θα διατεθεί για Έρευνα & Ανάπτυξη, και τις μηνιαίες μισθολογικές παροχές (ίδιες για όλους). Το υπόλοιπο θα διαμοιραστεί ως bonus με βάση την ατομική αξιολόγηση του κάθε εργαζομένου και του κριτηρίου της διαχωριστικότητας. Το τελευταίο στόχο έχει να διακρίνει αν η συνεισφορά κάποιου πραγματώθηκε σε ατομικό ή ομαδικό πλαίσιο.
Η δημοκρατία περνά τις πύλες των επιχειρήσεων. Η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών επιτρέπει ηλεκτρονικές ψηφοφορίες για τη λήψη συλλογικών αποφάσεων ακόμη και σε επιχειρήσεις με χιλιάδες εργαζομένους. Μια Επιτροπή Παρακολούθησης κληρωτών πολιτών (που εναλλάσσονται ανά περίοδο) βαθμολογεί δημόσια μια εταιρεία αποδίδοντάς την έναν Δείκτη Κοινωνικής Αξιοσύνης. Εγκαθιδρύεται έτσι ένας κοινωνικός μηχανισμός ελέγχου που οδηγεί ακόμη και σε διαγραφή εκείνων των εταιριών που υιοθετούν αθέμιτες πρακτικές εις βάρος του κοινωνικού συνόλου. Η συμμετοχική οικονομία του κορποσυνδικαλισμού υλοποιεί στην πράξη την αναδιανομή των μέσων παραγωγής.
PerCap & Jerom
Mια δεύτερη θεμελιώδης και συνάμα ρηξικέλευθη πολιτική πρόταση στο Άλλο Τώρα είναι η κατάργηση του μονοπωλίου των ιδιωτικών τραπεζών στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Στη θέση του εισάγεται αρχικά μια νέα Κεντρική Τράπεζα, οι σημαντικές αποφάσεις της οποίας λαμβάνονται από μια Ευρεία Νομισματική Επιτροπή. Αυτή με την σειρά της ελέγχεται από μια Νομισματική Συνέλευση Πολιτών. Μια ψηφιακή κληρωτίδα εξασφαλίζει την ισότιμη εκπροσώπηση σ’ αυτή όλων των κοινωνικών ομάδων. Ένα άλλο τρίτο της συνέλευσης, πάλι κληρωτών μελών, προέρχεται από τις επιχειρήσεις. Ενώ το υπόλοιπο τρίτο των μελών είναι διορισμένοι από το εκάστοτε κοινοβούλιο ή κογκρέσο.
Δεν εκδημοκρατίζεται όμως μόνο η διαχείριση, αλλά όλη η φύση των συναλλαγών μας μέσω του θεσμού των λογαριασμών προσωπικού κεφαλαίου. Η Κεντρική Τράπεζα διαχειρίζεται τρεις τύπους λογαριασμών ανά πολίτη (PerCap). Έναν τρεχούμενο, για την μισθοδοσία, τα μπόνους, τους τόκους που προέρχονται από το δανεισμό προς επιχειρήσεις μέσω του θεσμού των Χρηματοδιαμεσολαβητών, και τέλος, το αποταμιευτικό επιτόκιο από την Κεντρική Τράπεζα. Έναν μερισματικό, ο οποίος τροφοδοτείται από τους κρατικούς φόρους των επιχειρήσεων και τις ψηφιακές πιστώσεις της Κεντρικής Τράπεζας. Και τέλος, έναν κληροδοτικό, που ανοίγει με τη γέννηση ενός ατόμου και στον οποίο πιστώνεται ένα ευκαταφρόνητο ποσό, το οποίο του αποδίδεται κατά την ενηλικίωση και σύμφωνα με ένα πλάνο αξιοποίησης που καταθέτει και λαμβάνει έγκριση από μια Επιτροπή ειδικών.
Η κατάργηση του μονοπωλίου των ιδιωτικών τραπεζών εκδημοκρατίζει πλήρως και την παραγωγή του χρήματος η οποία περνά στα χέρια της κοινωνίας. Ένα νέο, διαφανές, ψηφιακό και κατανεμημένο νομισματικό σύστημα πληρωμών γεννιέται, το Jerom. «Η συνολική ποσότητα του χρήματος εντός του προσαρμόζεται με διάφανες παρεμβάσεις στον αλγόριθμό του (ErgoSum) ώστε να σταθεροποιεί τις τιμές και να διευκολύνει την παραγωγή κοινωνικά επιθυμητών αγαθών και υπηρεσιών».
Ποια η τύχη όμως του Jerom στα διεθνή φόρα; Ίσως καμία αν αφηνόταν μόνο του να διεκπεραιώνει τις διακρατικές συναλλαγές. Ένα παγκόσμιο νόμισμα, το Kosmos, θα έρθει να τις υλοποιήσει οριζόμενο επί της ισοτιμίας δύο συστημάτων πληρωμών. Αυτή θα είναι συνάρτηση του ισοζυγίου των σχετικών εμπορικών ροών και θα διευθετείται στα πλαίσια μιας Διεύθυνσης Δημοπρασιών Συναλλάγματος. Ένα νέο Διεθνές Νομισματικό Πρόγραμμα (μακριά από τις απεχθείς πρακτικές του τωρινού Δ.Ν.Τ) θα εκδίδει το Kosmos και θα παρακρατεί ένα τέλος κεφαλαιακής συμφόρησης μεταξύ δύο περιοχών, ως μηχανισμό ελέγχου. Το τέλος θα αποδίδεται με τη σειρά του σε ένα Διεθνές Αποθετήριο Αναδιανομής και Ανάπτυξης για τη στήριξη περιοχών και με έμφαση στη χρηματοδότηση μιας πράσινης ανάπτυξης.
gComm
Ο τρίτος ριζοσπαστικός πυλώνας της νέας κοινωνίας αφορά την κοινωνικοποιημένη πλέον γη. Για την ακρίβεια, εισάγεται ένα σύστημα διαχείρισης καταμερισμού γης και κτιρίων που εγκαθιδρύει μια κοινωνικο-αγοραία κοινοκτημοσύνη. Αρχικά, όλοι οι τίτλοι ακίνητης ιδιοκτησίας μεταβιβάζονται στις Νομαρχιακές Αρχές Διαχείρισης Γης (gComm). Κάθε νομαρχία διαιρείται από την Επιτροπή Καθορισμού Χρήσεων Γης ως προς την εκμετάλλευση της γης σε εμπορική και κοινωνική ζώνη, και έπειτα ως προς τη χρήση της σε παραγωγική και οικιστική ζώνη. Η εμπορική ζώνη λειτουργεί με κριτήρια και κανόνες αγοράς. Τα μισθώματα διαμορφώνονται μέσω ενός Μηχανισμού Διαρκών Δημοπρασιών που επιτρέπει την άντληση πόρων για τη χρηματοδότηση της κοινωνικής ζώνης. Αυτή με τη σειρά της απονέμεται προς χρήση με βάση μια ψηφιακή κληρωτίδα, κάπως «πειραγμένη». Δηλαδή σχεδιασμένη ώστε να πριμοδοτεί τα ευάλωτα μέλη της κοινωνίας, ενώ οι υπόλοιποι λαμβάνουν λαχνούς αντιστρόφως ανάλογους των PerCap λογαριασμών τους. Η κληρωτίδα αυτή διατηρείται από την εκάστοτε gComm η οποία και αυτή με τη σειρά της είναι αποτέλεσμα μια δίκαιης κλήρωσης. Η κληροκρατία σε πλήρη ισχύ!
Επίλογος
Πόσο είχαν τελικά δίκιο; Εξακολουθεί να μοιάζει ανέφικτο ένα άλλο τώρα στα μάτια σου; Σίγουρα θα σου γεννήθηκαν νέες απορίες. Καθώς θα διατρέχεις τις σελίδες του βιβλίου για απαντήσεις, μην ξεχνάς πως ότι διαβάζεις είναι εφικτό. Πως ναι, υπάρχει εναλλακτική κάτω από την σκέπη ενός νέου πολιτειακού συστήματος, αποκεντρωμένου, διαβουλευτικού. Εκεί όπου όλοι εμείς ως πολίτες θα ελέγχουμε άμεσα την εκτελεστική εξουσία, θα συμμετέχουμε στο νομοθετικό έργο και να αποφασίζουμε συμμετοχικά για τις λύσεις των προβλημάτων, υλοποιώντας το σύνθημα «Να επιστρέψει ο Δήμος στη Δημοκρατία».
Δεν θα είναι εύκολος ο δρόμος προς το άλλο τώρα. Σκόπελοι γνωστοί μπροστά μας. Οραματιζόμαστε εξίσου, παράλληλα με την απελευθέρωση του ανθρώπου από την αβάστακτη εξουσία του καπιταλιστή, και την απελευθέρωση από την αβάστακτη εξουσία του κράτους και άλλων μορφών συλλογικής- ιεραρχικής ισχύος. Ο μόνος αντίπαλός μας είναι η απογοήτευση που σε ωθεί από πολιτικοποιημένο πολίτη στην ιδιώτευση. Από την αμφισβήτηση στην παραίτηση. Αυτό επιδιώκουν άλλωστε και μηχανεύονται αυτοί που μας έχουν κάνει το βίο αβίωτο, διαρκώς και ποικιλοτρόπως από την κρίση του 2008 και έπειτα. Το οικονομικό και πολιτικό σύστημα στο οποίο ζούμε.
Κλωτσιά λοιπόν στο παλιό, πάμε για το καινούριο. Γιατί πρέπει επιτέλους να θριαμβεύσει η ποιότητα αντί της ποσότητας, οι αξίες αντί των τιμών, τα δημόσια αγαθά αντί για τα ιδιωτικά βίτσια, η βιοποικιλότητα αντί του τσιμέντου, ο πολιτισμός αντί της επικερδούς ασχήμιας. Καμία ρήξη και επανάσταση δεν φαινόταν δυνατή, μέχρι που έγινε!
