η αποστολή μας
Ανακοινώνοντας ένα Νέο Προοδευτικό και Διεθνές Κέντρο Τέχνης και Έρευνας
Γιατί μετακαπιταλιστικός;
Διότι o καπιταλισμός αυτοϋπονομεύεται σήμερα με εξαιρετική δυναμική, δημιουργώντας μια νέα ιστορική φάση που είναι ταυτόχρονα μετακαπιταλιστική και βάρβαρη.
Από την απαρχή του, ο καπιταλισμός καθοδηγείται από «μια καθολική ενέργεια που σπάει κάθε όριο και κάθε δεσμό και θέτει τον εαυτό της ως τη μόνη πολιτική, τη μόνη οικουμενικότητα, το μόνο όριο και τον μοναδικό δεσμό».[1] Ποια ήταν αυτή η καθολική ενέργεια; Το κέρδος — το μοναδικό πάθος που αντικατέστησε όλες τις άλλες μορφές απληστίας. Σήμερα, αυτό δεν ισχύει πλέον.
Σήμερα, οι μεγα-εταιρείες ζόμπι και οι χρεωκοπημένες μεγα-τράπεζες διαθέτουν ισχύ σε αντίστροφη αναλογία με τα κέρδη τους, χάρη στις ατέλειωτες ενέσεις δημόσιου χρήματος. Όταν εξωγενείς σεισμοί (όπως π.χ. η πανδημία του Covid-19) συνταράσσουν τις τεράστιες φούσκες που καθιστούν εφικτό τον σοσιαλισμό-για-την-ολιγαρχία, η μοχθηρή εκμετάλλευση βαθαίνει, οι ανυπόφορες ανισότητες εκτινάσσονται στα ύψη και η κλιματική καταστροφή μας προσκαλεί από τον ορίζοντα. Και καθώς οι λιμνάζουσες δημοκρατίες μας δηλητηριάζονται περαιτέρω, αυτό που αυξάνεται είναι οι ηλεκτροφόροι φράκτες των συνόρων, η ξενοφοβία και οι νέες μορφές βαρβαρότητας.
Ο καπιταλισμός αντικαθίσταται σιωπηρά από μια τεχνολογικά προηγμένη φεουδαρχία. Ο νεοφιλελευθερισμός βρίσκεται τώρα στην κατάσταση που ήταν ο μαρξισμός-λενινισμός κατά τη διάρκεια της σοβιετικής δεκαετίας του 1980: μια ιδεολογία εντελώς αναντίστοιχη ακόμη και με το καθεστώς που την επικαλείται. Μετά την κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ το 1991 και του χρηματιστικοποιημένου καπιταλισμού το 2008 βρισκόμαστε σε μια νέα φάση, στην οποία ο καπιταλισμός πεθαίνει και ο σοσιαλισμός αρνείται να γεννηθεί.
Αυτό που θα συμβεί στη συνέχεια θα εξαρτηθεί από το εάν μπορεί να προκύψει ένα αποτελεσματικό προοδευτικό κίνημα για να αντιμετωπίσει και τα δύο πρόσωπα της βαρβαρότητας: την ολιγαρχία-χωρίς-σύνορα και τον νέο φασισμό που υπόσχεται να κάνει τους απογοητευμένους «περήφανους ξανά» στρέφοντάς τους σε διαμάχη μεταξύ τους. Ιδρυθέν από το ελληνικό κοινοβουλευτικό κόμμα ΜέΡΑ25, σκέλος του διακρατικού ευρωπαϊκού κινήματος DiEM25 και μέλος της Προοδευτικής Διεθνούς, η αποστολή του mέta είναι να καταστεί ένας μοναδικός διεθνής διανοητικός, καλλιτεχνικός, ερευνητικός και πολιτιστικός κόμβος για προοδευτικά κινήματα σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο: ένα κέντρο όχι μόνο για την έρευνα του μετακαπιταλισμού, αλλά και για το μόχθο προς τον… πολιτισμό του.
Γιατί πολιτισμός;
Το 1916 η Ρόζα Λούξεμπουργκ προειδοποίησε[2] ότι «η αστική κοινωνία βρίσκεται στο σταυροδρόμι, είτε για μετάβαση στον σοσιαλισμό είτε για παλινδρόμηση στη βαρβαρότητα». Το 1940 ο Βάλτερ Μπένγιαμιν προειδοποίησε τους προοδευτικούς να μην ξεχάσουν ποτέ ότι κάθε κομμάτι του πολιτισμού είναι διαποτισμένο στη βαρβαρότητα.[3]
Με στόχο την νίκη επί της βαρβαρότητας και όχι την ενδυνάμωσή της, το mέta αντιλαμβάνεται τον διπλό ρόλο και της Θεωρίας και Της τέχνης: και τον χειραφετητικό και τον καταπιεστικό. Ο πολιτισμός και η ανάλυση μπορούν εξίσου αποτελεσματικά να λειτουργήσουν είτε απελευθερωτικά, είτε εδραιώνοντας νέες τυραννίες. Οι εκκλήσεις της Λούξεμπουργκ και του Μπένγιαμιν θα παραμείνουν στο επίκεντρο του έργου του mέta, καθώς προβαίνουμε στη ρήξη με το θλιβερό παρόν και οραματιζόμαστε τον κόσμο εκ νέου.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Karl Marx, Οικονομικά και φιλοσοφικά χειρόγραφα, 1844.
[2] Κατά τον Karl Kautsky.
[3] Walter Benjamin, Πάνω στην έννοια της ιστορίας, 1940: «Στο πρόσωπο του ιστορικού υλιστή θα συναντήσουν έναν αποστασιοποιημένο παρατηρητή. Γιατί, χωρίς εξαίρεση, οτιδήποτε εξετάζει από αυτά έχει μια καταγωγή που δεν μπορεί να τη σκεφτεί δίχως φρίκη. Χρωστάνε την ύπαρξή τους όχι μόνο στον κόπο των μεγαλοφυών που τα δημιούργησαν, αλλά και στην ανώνυμη βαριά δουλική εργασία των συγχρόνων τους. Δεν έχει υπάρξει ποτέ τεκμήριο πολιτισμού που να μην είναι ταυτόχρονα τεκμήριο βαρβαρότητας. Κι όπως ένα τέτοιο τεκμήριο δεν στερείται βαρβαρότητας, το ίδιο ισχύει και για τη διαδικασία μεταβίβασης, με την οποία πέφτει από το ένα χέρι στο άλλο. Γι’ αυτό ο ιστορικός υλιστής απομακρύνεται από αυτό όσο γίνεται περισσότερο. Θεωρεί καθήκον του την κάθαρση της ιστορίας ενάντια στο ρεύμα».
mέta πολιτισμός και έρευνα
Αποστολή του mέta είναι να έρθει σε ρήξη με ένα δυστοπικό παρόν για να οραματιστεί έναν νέο κόσμο, συλλαμβάνοντας την παρούσα ιστορική στιγμή, ώστε να βοηθήσει τα ριζοσπαστικά προοδευτικά κινήματα να βρουν ένα μονοπάτι από τον αναδυόμενο θλιβερό μετακαπιταλισμό σε ένα για το οποίο αξίζει να παλέψεις και να ζήσεις.
Ο Πολιτισμός και η Έρευνα αποτελούν τις κύριες προτεραιότητες του mέta – αφού μέσω της τέχνης και της έρευνας, της επιχειρηματολογίας και της ποίησης, το méta εργάζεται για να ξεφύγει από ένα δυστοπικό παρόν και να φανταστεί ξανά τον κόσμο.
Η τέχνη είναι τραύμα, κρίση, θυμός, αγωνία. Στην τέχνη, ολόκληρη η κοινωνία αγκαλιάζεται και εγκλωβίζεται — μαζί, φυσικά, με τις διάφορες βαρβαρότητες της. Η τέχνη είναι εξ ορισμού πολιτική, καθώς αναφέρεται έμμεσα και ρητά στην ελευθερία του ατόμου και της συλλογικότητας να εκφράζονται και να αναλαμβάνουν δράση. Επηρεάζει τόσο αυτούς που την δημιουργούν όσο και αυτούς που την προσλαμβάνουν. Και, το πιο σημαντικό, έχει την ικανότητα να μας κάνει να σκεφτόμαστε και να φανταστούμε. Η τέχνη μπορεί να επηρεάσει την αλλαγή — αν όχι τον κόσμο ως σύνολο, τουλάχιστον τις αντιλήψεις και τις διαθέσεις των ανθρώπων. Μπορεί να ασκεί κριτική και να προκαλεί. Η τέχνη μπορεί να επηρεάσει τους ανθρώπους. μπορεί να μας κάνει να δούμε την πραγματικότητα με φρέσκα μάτια και να αποκαλύψει κρυφές προοπτικές. Έχει τη δύναμη να μας αποκαλύψει θέματα που κρατούνται μυστικά ή διαστρεβλώνονται λόγω οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων.
Ταυτόχρονα, η έρευνα πάνω στα πεδία – όπως οι εργασιακές συνθήκες και οι σχέσεις παραγωγής, η καλλιτεχνική δημιουργία και η πνευματική εργασία εν καιρώ ΑΙ- και τους τρόπους με τους οποίους ο σύγχρονος τεχνοφεουδαλικός κόσμος ανατρέπει προοδευτικά κεκτημένα, μας δίνει τα εφόδια για να οικοδομήσουμε συλλογικά το όραμα μιας αταξικής, εξισωτικής κοινωνίας, όπου οι καρποί της τεχνολογικής προόδου -ρομποτική, τεχνητή νοημοσύνη, αυτοματισμοί- θα αποτελούν κοινό κτήμα και όχι άλλο ένα μέσο εκμετάλλευσης των πολλών από τους λίγους.
Ο πολιτιστικός τομέας του mέta εργάζεται για την διαμόρφωση αυτού του οράματος για ένα μετακαπιταλιστικό μέλλον μέσω των τεχνών και μετατρέποντάς το κέντρο σε πλατφόρμα για παραστάσεις, εκθέσεις, ομιλίες και ανοιχτές συζητήσεις.
Αλέξης Σμυρλής – Διευθυντής mέta
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
